Dagblaðið Vísir - DV - 11.04.2014, Blaðsíða 25

Helgarblað 11.–14. apríl 2014 Fréttir Erlent 25
Þetta eru 10 bestu lönd í heimi
n Aðeins í tveimur löndum er betra að búa en á Íslandi n Norðurlöndin og löndin í Eyjaálfu í efstu sætunum n Horft til lífsgæða og tækifæra íbúa
niður eru mengun í andrúmslofti og
skortur á umburðarlyndi gagnvart
ólíkum trúarbrögðum. Þó tækifæri
séu ágæt í landinu gætir nokkurs
ójöfnuðar milli stétta þegar kemur
að framhaldsmenntun. Þegar litið
er á jákvæðar hliðar er aðgengi að
upplýsingum í Hollandi frábært,
fjölmiðlar eru frjálsir og almennt
umburðarlyndi ríkir gagnvart
hinsegin fólki.
5 Noregur
Heildareinkunn: 87,12
Grunnþarfir: 93,59 (10. sæti)
Velferð: 86,94 (4. sæti)
Tækifæri: 80,82
Íbúar: 5,0 milljónir
n Þótt Noregur sé sú þjóð þar sem
landsframleiðsla er mest í heimin-
um, skora þeir ekki hæst þegar kem-
ur að þeim félagslegum mælikvörð-
um sem hér eru skoðaðir. Allar helstu
grunnstoðir eru í lagi í Noregi en hátt
húsnæðisverð dregur landið nokk-
uð niður. Það er í raun eini mæli-
kvarðinn þar sem Norðmenn koma
illa út, samkvæmt hagfræðiteyminu.
Styrkleikarnir eru annars svipað-
ir og á Íslandi. Aðgangur að vatni og
hreinlætisaðstöðu er til fyrir myndar
eins og tíðni ungbarnadauða, trú-
frelsi, frelsi fjölmiðla og spilling, sem
er mjög lítil. Eins og Íslendingar hafa
Norðmenn ekki aðgang að háskóla-
menntun í hæsta gæðaflokki.
6 Svíþjóð
Heildareinkunn: 87,08
Grunnþarfir: 94,59 (5. sæti)
Velferð: 84,71 (9. sæti)
Tækifæri: 81,95
Íbúar: 9,5 milljónir
n Svíar eru að sjálfsögðu á með-
al efstu landa, eins og hinar Norð-
urlandaþjóðirnar. Segja má að
veikleikarnir séu þeir sömu og á
hinum Norðurlöndunum, ekki síst
vegna þess að bestu háskólar í heimi
eru ekki á Norðurlöndunum. Svíar
skora þó lágt, samkvæmt úttektinni,
á nokkrum sviðum sem Íslendingar
og Norðmenn gera ekki. Þar má
nefna að þeir sem glíma við skort, og
eiga ekki fyrir mat, eru fleiri nokkuð
verr haldnir en aðrir í sömu stöðu í
viðmiðunarlöndunum. Þá fer tiltölu-
lega lágt hlutfall ungs fólks í fram-
haldsskóla. Þegar kemur að tækifær-
um sést að nokkuð vantar upp á að
komið sé fram við konur af virðingu
og umburðarlyndi gagnvart öðrum
trúarbrögðum er ekki eins og best
gerist.
7 Kanada
Heildareinkunn: 86,95
Grunnþarfir: 93,52 (11. sæti)
Velferð: 80,31 (17. sæti)
Tækifæri: 87,02 (2. sæti)
Íbúar: 34,9 milljónir
n Kanadamenn skora hátt á flest-
um sviðum, ef velferð er undanskil-
in. Í þeim flokki er meðal annars
að finna sjálfbærni vistkerfis, en
Kanadamenn fá einungis 59,21 stig
þar. Í samanburði fær Ísland 73,65
stig í þeim flokki. Þá er aðgangur
að drykkjarvatni ekki jafngóður
og í öðrum velferðarríkjum. En
Kanadamenn eru framúrskarandi
á nokkrum sviðum. Aðgangur að
framhaldsmenntun er eins og hann
gerist bestur og þá eru Kanada-
menn mjög umburðarlyndir þegar
kemur að minnihlutahópum eins og
innflytjendum.
8 Finnland
Heildareinkunn: 86,91
Grunnþarfir: 94,63 (4. sæti)
Velferð: 84,17 (11. sæti)
Tækifæri: 81,92 (8. sæti)
Íbúar: 5,4 milljónir
n Finnar eru í góðum málum á
flestum sviðum en standa sig best
þegar grunnþarfir eru annars vegar.
Má þar nefna aðgengi að hús-
næði á viðráðanlegu verði, að-
gengi að hreinu vatni, aðgengi
að rafmagni og gæði þess. Þá eru
andvana fæðingar fátíðar sem og
mæðradauði. Einnig eru Finnar
framúrskarandi þegar kemur að trú-
frelsi og spillingu, sem er lítil í Finn-
landi. Morðtíðni og tíðni sjálfsvíga
dregur Finna þó niður samkvæmt
útreikningunum og eru þeir af þeim
sökum í 11. sæti hvað það varðar.
9 Danmörk
Heildareinkunn: 86,55
Grunnþarfir: 95,73 (1. sæti)
Velferð: 84,82 (8. sæti)
Tækifæri: 79,10 (13. sæti)
Íbúar: 5,6 milljónir
n Engin þjóð skorar hærra en Danir
þegar grunnþarfir eru annars vegar.
Andvana fæðingar eru með því
lægsta sem gerist og aðgengi að hús-
næði á viðráðanlegu verði er gott.
Danir geta lifað tiltölulega áhyggju-
lausu lífi enda er tíðni ofbeldisglæpa
tiltölulega lág í samanburði við aðrar
þjóðir. Danir eru hins vegar í 14. sæti
þegar kemur að tækifærum. Munar
þar mest um fáa háskóla sem skora
hátt á alþjóðlegan mælikvarða. Þá
eru lífslíkur Dana minni en hjá þjóð-
um með svipaða landsframleiðslu.
10 Ástralía
Heildareinkunn: 85,11
Grunnþarfir: 94,57 (14. sæti)
Velferð: 80,27 (18. sæti)
Tækifæri: 85,54 (3. sæti)
Íbúar: 22,7 milljónir
n Ástralir eru í ágætis málum og skora
einna hæst þegar kemur að réttind-
um íbúa, sérstaklega hvað varðar
tjáningarfrelsi. Þá skora Ástralar hátt í
umburðarlyndi gagnvart innflytjend-
um og menntakerfið virðist einnig
vera nokkuð gott. Nokkur atriði í
flokknum velferð draga landið hins
vegar niður, en þar eru Ástralar að-
eins með 80,27 stig í samanburði við
tæplega 85 stig nágrannaþjóðarinnar
Nýja-Sjálands. Tíðni ofbeldisglæpa er
nokkuð há í Ástralíu og þá er aðgang-
ur að hreinu drykkjarvatni ekki eins
og best verður á kosið.
Þetta eru skilgreiningarnar
Ýmsir þættir eru lagðir til grundvallar útreikningunum en þeim má í raun skipta í þrjá flokka sem hver
um sig hefur fjóra undirflokka. Hér að neðan gefur að líta skilgreiningarnar sem notast var við.
Grunnþarfir
Næring og heilbrigðisþjónusta Hér er átt við vannæringu,
vöntun á matvælum, mæðradauða, andvana fæðingar og dánar-
tíðni vegna smitsjúkdóma.
Vatn og hreinlæti Hér er átt við aðgengi að vatni, hvort heldur
sem er í dreifbýli eða þéttbýli, og gæði sorphreinsunar.
Húsaskjól Hér er átt við aðgang að húsnæði á viðráðanlegu
verði, aðgang að og gæði rafmagns og gæði lofts í húsum.
Öryggi Hér er meðal annars átt við tíðni morða, ofbeldisglæpa
og umferðarslysa.
Velferð
Aðgangur að grunnþekkingu Hér er átt við læsi og skóla-
þátttöku á öllum skólastigum.
Aðgangur að upplýsingum og fjarskiptum Hér er til dæm-
is átt við fjölda farsímanotenda, internetnotenda og fjölmiðlafrelsi.
Heilsa og hreysti Hér er átt við lífslíkur, offitu, sjúkdómstíðni,
loftmengun og sjálfsvígstíðni.
Sjálfbærni vistkerfisHér er átt við losun gróðurhúsaloft-
tegunda, sjálfbærni vatnsbóla, líffræðilegan fjölbreytileika og
kjörlendi villtra dýrategunda.
Tækifæri
Réttindi Hér er átt við réttindi til pólitískra skoðana, tjáningar-
frelsi, félagafrelsi og eignarétt.
Frelsi og val Hér er átt við réttinn til persónulegra ákvarðana,
trúfrelsi, nútíma þrældóm eins og mansal, tíðni þvingaðra gift-
inga, aðgengi að getnaðarvörnum og spillingu.
Umburðarlyndi Hér er til dæmis átt við hvernig komið er fram
við konur, innflytjendur, samkynhneigða og minnihlutahópa.
Æðri menntun Hér er átt við svokallaða þriðja stigs menntun,
meðatal ára sem konur ganga í skóla og fjölda virtra háskóla.
Vatnsglas Íslendingar eiga nóg af vatni. Það v
erður ekki
sagt um allar þjóðir.
Ávextir Aðgengi að mætvælum er einn þeirra mælikvarða sem til grundvallar er lagður.
Efnileg stúlka Norðurlöndunum er það
helst til vansa að aðgengi að fyrsta flokks
háskólamenntun er af skornum skammti.
Gaypride Viðhorf
til hinsegin fólks
er afar ólíkt eftir
heimshlutum og
löndum. Á Norð-
urlöndunum er
ástandið almennt
ágætt, miðað við
mörg önnur lönd.