Dagblaðið Vísir - DV - 11.04.2014, Blaðsíða 44

44 Lífsstíll Helgarblað 11.–14. apríl 2014
É
g dróst inn í þessa senu í gegn-
um son minn. Ég var í félags-
fræðinámi og gerði greinar-
gerð sem miðaði að úrbótum
innan þessa veggjalistaheims.
Ég kynntist krökkunum sem voru að
stunda þetta, þeir tóku mér ekkert sér-
staklega vel fyrst en urðu flestir fín-
ir vinir mínir þegar fór að líða á. Þau
leituðu til mín með ýmsa hluti ásamt
því að kenna fyrir mig. Ég þekkti líka
hvernig það er að vera „underground“
frá því ég var sjálf unglingur,“ segir
hún.
Meiri virðing borin
fyrir verkunum
Ellen hélt vinnustofur fyrir upp-
rennandi veggjalistamenn sem
miðuðu að því að fræða þá um
listformið og kenna þeim að bera
virðingu fyrir umhverfinu. „Ég hélt
margar vinnustofur þar sem ég fékk
eldri veggjalistamenn til að kenna
þeim yngri og að bera virðingu fyr-
ir listaverkum annarra. Undanfarin ár
hefur orðið ákveðin vitundarvakning
í samfélaginu þegar kemur að veggja-
list. Veggjalistaverk sem áður fyrr var
málað yfir jafn óðum fá nú að mestu
leyti að njóta sín og meiri virðing er
borin fyrir verkunum. Ég er stolt af því
að vita að þessi breytti hugsunarháttur
er að einhverju leyti mér að þakka,“
segir Ellen.
„Einn stærsti misskilningur sem
hefur kannski ríkt innan senunnar
er að ég er ekki að spá í listamennina
sjálfa sem slíka nema kannski að dást
að list þeirra margra og láta þá kenna
fyrir mig, heldur krakkana sem ég er
búin að vera með á námskeiðunum.
Ég hef oft brosað út í annað þegar að
það ber á góma. Þeir hafa sjálfsagt
margir hugsað: „hvað er þessi kerling
að snuðra i graffheiminum?“ En flestir
hafa séð að ég hef unnið þarft verk og
sett senuna á hærra plan,“ segir hún.
Lítill stuðningur frá borginni
Hún stendur fyrir síðunni RVK Graffiti
þar sem hún hefur bent fólki á upp-
rennandi listamenn, innlenda sem er-
lenda.
„Ég fann mig vel í þessum heimi og
náði vel til þeirra sem tilheyra honum.
Ég lagði mikið á mig til þess að koma
graffití á hærra plan og það hefur tek-
ist en það var mér líka dýrkeypt,“ seg-
ir hún.
„Ég hélt níu vinnustofur fyrir börn í
þremur námskeiðum, hef tekið á móti
útlendingum til að kynna senuna fyrir
þeim, hef kynnt íslensku graffití-listina
á Graffiti RVK-síðunni ásamt mörgu
fleiru sem tengist þessu,“ segir hún.
Áttaði sig ekki á rót sársaukans
Ellen segist ekki hafa fengið mikinn
stuðning frá borginni. „Ég hef sparað
þeim margar milljónir því veggjakrot
hefur minnkað mikið undanfarin ár.
Ég fann fyrir vissri velvild með mín-
ar hugmyndir og það voru nokkr-
ir sem töluðu fyrir þeim. Ég fékk hins
vegar lítið af styrkjum og gerði þetta að
mestu leyti sjálf. Það er erfitt að standa
í þessu öllu ein og því er ólíklegt að ég
haldi þessu áfram þó ég muni vera til
staðar fyrir borgina ef hún þarf á mér
að halda.“
Ellen segist hafa sökkt sér inn í
þennan heim en var á sama tíma í
tveimur öðrum störfum. „Þetta var
alltof mikið. Ég ofkeyrði mig. Á endan-
um féll ég og tapaði fyrir minni verstu
óvinkonu, alkóhólismanum. Um leið
þurfti ég að horfast í augu við ofbeldi
sem ég hafði orðið fyrir í æsku og hafði
mótað mitt líf. Ég áttaði mig ekki á rót
míns sársauka fyrr en ég fór sjálf að
vinna með börnum, án þess að ég hafi
gert mér grein fyrir því þá. En ég held
að stór ástæða fyrir því að ég fór út í
þessi mál var til að gefa börnum rödd
og atkvæði sem ég hafði ekki sjálf sem
barn,“ segir Ellen.
Martröð að falla
Hún segist hafa byrjað að drekka aft-
ur og ekki sagt neinum frá því í byrjun.
Hún lokaði sig af og var mjög þung-
lynd. „Ég kom mér ekki fram úr rúm-
inu í marga daga í röð stundum. Ég
sem hef alltaf verið mjög aktíf en allt
í einu gat ég varla staðið upp og hafði
engan vilja til að gera eitt né neitt,“ seg-
ir hún.
„Ég bjóst aldrei við því að þessi
„kona“ myndi mæta aftur í mitt líf því
ég hélt að ég væri búin að grafa hana
ellefu árum áður. Sú manneskja var
ekki velkomin í mitt líf eða í kringum
mín börn, ég kann ekki við hana og
hennar hugmyndir,“ segir hún og segir
konuna sem hún vísar í vera alkóhól-
ismann.
„Það var martröð þegar ég áttaði
mig á því að hún var mætt á staðinn
eins og þjófur að nóttu, því þarna var
kominn eldur eða afl sem ég vissi að
var erfitt að slökkva og hafa hemil á.
Hún fer sínar leiðir án þess að spyrja
kóng eða prest, er stjórnlaus, meið-
andi og særandi. Þessa konu þekkti
sonur minn 17 ára til dæmis ekki og
fór hann í gegnum mjög erfitt tímabil.
Þannig að ég hef fengið að sjá hlutina
á dýrmætan hátt eftir á og er ég þakk-
lát guði fyrir það í dag og er þetta mín
stærsta gjöf,“ segir hún.
Ofbeldi sem hún
hafði byrgt inni
Ellen segir vondar minningar úr æsku
hafa sótt að sér. Fjölskylduvinur hafi
beitt hana andlegu og líkamlegu of-
beldi sem hún hafi aldrei sagt frá. „Ég
fékk allt í einu þörf fyrir að taka utan
um þessa stelpu, mig sjálfa sem barn.
Eins og ég gerði við mörg þau börn
sem voru á námskeiðinu. Þessi stelpa
var uppfull af höfnun og fannst hún
vera fyrir öllum. En mér þótti þessi
tilvera eðlileg þá enda þekkti ég ekk-
ert annað sem barn. Þegar ég var 8–9
ára gömul hélt þessi maður í buxna-
strenginn á mér og lét mig út fyrir sval-
irnar á þriðju hæð, sveiflaði mér í smá
tíma og gerði sig líklegan til að sleppa.
Ég fékk áfall og kom ekki upp orði, svo
klappaði hann mér og var góður eftir á
en hló meðan á þessu stóð. Sagði svo
að það hlyti nú að vera í lagi að stríða
mér stundum,“ segir hún. „Þessi mað-
ur var oft góður við mig og hefur oft
reynst mér vel en hann var líka vondur
við mig. Það ruglaði mig líka því hann
beitti mig þannig ofbeldi, var vondur
og gerði lítið úr mér en reyndist mér
líka vel inn á milli. Þetta mótaði sjálfs-
mynd mína og þegar ég var komin á
unglingsár og kynntist áfengi og öðr-
um vímugjöfum fann ég fyrir frelsi,“
segir hún.
„Ég man enn eftir flauelsbuxunum
sem ég var í þegar hann hélt mér yfir
svölunum og í mínum einfaldleika þá
var ég afar þakklát buxunum fyrir það
að hafa ekki brugðist mér. Það brotn-
aði eitthvað innan í mér. Ég hef verið
lofthrædd síðan og minn mesti ótti er
að vera í lausu falli, þori til dæmis ekki
nálægt klettum, nema kannski þegar
kemur að flugi þá er ég örugg því þar
er gólf. Ég missti á þessum tímapunkti
traust til fullorðins fólks og fór fljótlega
í uppreisn. Var kvíðin og reið og litað-
ist mitt líf lengi vel af þeirri orku,“ seg-
ir hún.
Tók sig á
Ellen ákvað svo með hjálp góðra vina
að taka sig á og koma sér aftur á beinu
brautina. „Þetta var erfiður tími en
mér fannst ég hafa lokað hringnum
varðandi mína barnæsku á vissan
hátt, en þetta ævintýri varð mér einnig
dýrkeypt. Fyrirgefningin er mikilvæg
í svona ferli og að geta séð hlutina í
réttu ljósi og þá sérstaklega að fyrir-
gefa mér sjálfri.“
Hún segir að það vanti inn í með-
ferðarstarf að finna orsök vandans.
„Mér finnst stórlega vanta inn í með-
ferðarstarf í dag að það sé orsakasam-
hengi á milli áfalla í æsku og fíkni-
sjúkdóma sem myndast í kjölfarið
en ég veit að það er einhver vakning
í þeim málum og vil ég nefna Rótina
sem er með aðsetur á Kvennaheimil-
inu Hallveigarstöðum. Ég er þá ekki að
gera lítið úr ýmsum öðrum staðreynd-
um eins og genum og fleiru sem mót-
ar sjúkdóma en sem menntuð mann-
eskja og reynslunnar vegna veit ég að
erfðir og umhverfi spila saman þegar
að kemur flestum útkomum. Ég nefni-
lega áttaði mig ekki á rótinni að mín-
um sársauka fyrr en ég fór að vinna
með öðrum börnum og tel ég lífs-
nauðsynlegt að taka það til greina svo
annað nái fram að ganga þótt ég vilji
ekki kenna neinum um hvernig mitt
líf hefur litast og vil ég algjörlega taka
ábyrgð á því. Að neyta, hvort sem er
áfengis eða vímuefna, er oftast vegna
þess að fólk er að deyfa sig fyrir sárs-
auka, sem síðan vindur upp á sig,“ seg-
ir hún.
Hlíðagöngin verði opnuð
Ellen segir margt gott hafa áunnist
varðandi veggjakrot í borginni undan-
farin ár. „Í rauninni alveg ótrúlega
margt. Mér finnst ég hafa skilað mínu
varðandi veggjakrots- og graffití-mál
hér í borginni enda kona komin á
besta aldur. Ég verð samt með auga á
senunni áfram, það er baktería sem
hverfur ekki svo glatt og er háfélags-
fræðileg. Ég vil að þessi aðferð fái að
lifa enda hefur hún borið árangur fyrir
borgina eins og raun ber vitni,“ segir
hún og á eina ósk að lokum.
„Það er mín síðasta ósk varðandi
þessi graffití-mál hér í borginni að
Hlíðagöngin verði opnuð með graffití.
Ástæðan er sú að þarna er um að ræða
afmarkaðan stað þar sem lítil hætta er
á smiti [að spreiað verði í nánasta um-
hverfi]. Ég tel þetta óþarfa kostnaðar-
lið að vera símálandi þarna yfir og
leiðinlegri og íburðarminni verk verði
til í staðinn. Ef flott verk verður til er
lítil hætta á að spreiað verði yfir líkt og
er víða í göngum. Mikið atriði er samt
að málað sé yfir strax víða um borgina
vegna smithættu en ekki þarna. Þetta
tel ég óþarfa bruðl í hreinsun,“ seg-
ir Ellen vongóð um framhaldið. „Við
eigum fjölda frábærra listamanna og
þessi sena á eftir að vaxa mikið á kom-
andi árum.“ n
„Hvað er þessi kerling að
snuðra i graffheiminum?“
Hvað fær fertuga konu til þess að hella sér í heim
veggjalistamanna? Ellen Guðmundsdóttir
hefur hrærst í þessum heimi síðan 2011 og unnið að
því að hefja til vegs veggjalist á Íslandi. Hún segir
veggjakrot hafa minnkað mikið á þessum tíma og
meiri virðing sé borin fyrir listforminu. Hún segir
þetta vera ótrúlegan heim þar sem margir upp-
rennandi listamenn stígi sín fyrstu spor. Í þessu
verk efni sínu horfðist hún hins vegar líka í augu við
eigin breyskleika og á endanum féll hún á ellefu ára
áfengisbindindi en gerði líka upp erfiðar æskuminn-
ingar sem hún segist hafa bælt niður.
Dýrkeypt Ellen lifði og hrærðist
í heimi veggjalistamanna síðustu
árin. MynD SigTryggur Ari
Með krökkunum
Hér er Ellen í einni
vinnustofunni sem hún
hélt í Laugalandi.
Viktoría Hermannsdóttir
viktoria@dv.is