Dagblaðið Vísir - DV - 15.04.2014, Qupperneq 34

Páskablað 15.–22. apríl 201434 Umræða
Þ
að kostar peninga að byggja
nýjan Landspítala. Pen­
ingarnir eru til. Lífeyrissjóð­
irnir voru reiðubúnir til að
leggja fé í verkið á síðasta ári.
Lánsfé. Þeir þurfa 3,5% vexti af sínum
fjármunum samkvæmt lögum. Lög­
um er hægt að breyta. Kosti nýr spít­
ali 50 miljarða kostar það fjármagn
1,5–2,0 miljarða á ári. Árleg rekstrar­
hagræðing í nýju húsnæði skilar 2,5
til 3 miljörðum króna á ári upp í fjár­
magnskostnað og aukinn rekstrar­
kostnað húsnæðis. Þjóð sem hefur
efni á að borga sjálfri sér 80 miljarða
í umdeildar skuldaleiðréttingar hefur
efni á að kosta nýjan Landspítala.
Mér ofbauð málflutningur fram­
bjóðenda um Landspítalann fyrir
síðustu kosningar. Þar var ábyrgðar­
leysið yfirgengilegt. Landspítalinn á
yfirleitt fáa vini á stjórnmálasviðinu.
Það þekki ég frá þeim tíma þegar ég
var heilbrigðisráðherra. Reyndi þá
aftur og aftur að gera tillögur um fjár­
veitingar til spítalans til Alþingis. Það
voru stundum myndarlegar tölur í
fjárlagafrumvarpinu á haustin en þær
voru ævinlega skornar niður í meðför­
um þingsins. Peningarnir voru þó ekki
teknir af heilbrigðiskerfinu heldur
voru þeir fluttir til annarra sjúkrahúsa
sem áttu vini. Sjúkrahúsa úti á landi og
Borgarspítalans og Landakotspítalans
sem áttu vini þó þeir væru í Reykja­
vík. Samt tókst að halda Landspítal­
anum við og vel það. Það var byggt og
byggt. Landspítali háskólasjúkrahús
varð seinna til úr þremur spítölum í
Reykjavík.
Þá var ljós framundan
Þegar afleiðingar hinnar villtu frjáls­
hyggju lögðust yfir land og þjóð í
hruninu þá hlaut heilbrigðiskerfið og
Landspítalinn líka að finna fyrir því.
Starfsfólkið lagði líf sitt í verkefnin og
sjúklingarnir treystu spítalanum fyrir
lífi sínu eins og áður. Það sem bjarg­
aði málum var duglegt starfsfólk,
fórnfús forysta og skilningur þjóðar­
innar, sjúklinganna og aðstandenda
þeirra. En það var líka ljós framund­
an: Það átti að byggja nýjan Landspít­
ala. Steingrímur J. Sigfússon fjár­
málaráðherra og Álfheiður Ingadóttir
heilbrigðisráðherra höfðu kjark til að
taka utan um verkið og sjá: Fyrir lágu
tillögur um endurreisn sjúkrahússins,
tillögur sem kostuðu um 45 miljarða
króna. Og það sem meira var: Það lá
einnig fyrir að unnt var að fjármagna
verkið með fjármagni úr lífeyris­
sjóðunum. Það fjármagn átti að taka
að láni en sparnaðurinn í rekstri hefði
borgað lántökukostnaðinn eins og
Björn Zoëga fráfarandi forstjóri spít­
alans benti á. Þannig hefði mátt dreifa
þessum fjárfestingarkostnaði á tíu til
tuttugu ár!
Skuggi leggst
yfir Landspítalann
En þá steig úrtölukórinn fram á sviðið:
Greinar um hvað þetta væri dýrt birt­
ust í þeim fáu blöðum sem eftir eru,
heilu kastljósin og silfrin voru undir­
lögð af úrtölumönnum og við sem
erum stuðningsmenn Landspítalans
vorum ekki nógu dugleg að verjast.
Þegar kom að kosningum í fyrra lá
tvennt fyrir: Talsmenn stjórnarand­
stöðuflokkanna töluðu flestir illa um
Landspítalann og margt var reynt til
að gera verkefnið tortryggilegt. Nýi
Landspítalinn tapaði kosningabar­
áttunni. Þessu var framhaldið eftir
kosningar. Sumir stjórnarþingmenn
fyrrverandi stjórnar voru heldur
lufsulegir í þessu máli eins og öðr­
um. Nú eru stjórnarandstöðuþing­
mennirnir orðnir stjórnarþingmenn.
Hvað er þá að gerast? Skuggi færð­
ist yfir sviðið síðastliðið sumar þegar
ný ríkisstjórn tók við. Dæmi: „Að fara
að byggja hér nýjan steinsteypukubb
upp á 60–80 milljarða á meðan starfs­
fólk er að ganga út af Landspítalanum
– það er ekki nokkuð einasta vit í því.
Við framsóknarmenn höfum talað
skýrt; þjóðin hefur ekki efni á nýjum
spítala í dag, það eru alveg hreinar
línur.“ Vigdís Hauksdóttir í viðtali við
morgunútvarp Rásar 2 31.07. 2013.
En sem betur fer heyrðust aðrar
raddir og nú er að rofa til.
Það birtir á ný
Fyrir nokkrum mánuðum skrifaði ég
grein um þessi mál í Fréttablaðið og
sagði: „Bjartsýnisáætlun Landspítal­
ans þarf að verða til. Sú áætlun þarf
að ná til sjúklinganna og aðstandend­
anna, til starfsmannanna, kjara þeirra
og starfsaðstæðna, og til framtíðar.
Það á að hefjast handa við að byggja
nýjan Landspítala – ekki seinna en nú
þegar.“ Og nú er þessi áætlun orðin til.
Í vikunni urðu til ný samtök á Ís­
landi. Það er frétt. Það var troðfullur
salur og stemningin þvílík að klapp­
inu ætlaði aldrei að linna fyrir þeim
fáu ræðum sem haldnar voru. Sam­
tökin heita Spítalinn okkar. Á stofn­
fundinum voru nokkrir fyrrverandi
heilbrigðisráðherrar auk tuga annarra
forystumanna úr þjóðlífinu, meðal
annars frambjóðendur til borgar­
stjórnar. Og það er ekki eftir neinu að
bíða. Þetta er að vísu ekki spretthlaup
heldur langhlaup eins og Magnús
Pétursson fundarstjórinn, ríkissátta­
semjari og fyrrverandi forstjóri spít­
alans minnti á. Anna Stefánsdóttir
var kosin formaður samtakanna og
mælti hvatningarorð til fundarmanna
sem fóru út af samkomunni með eld í
hjarta. Nú skal það takast! Næsta mál
er að semja um fjármunina við þá sem
fjármuni eiga. Það eru lífeyrissjóðirnir
og ríkissjóður.
Landspítalinn er reyndar ekki bara
heilbrigðismál. Þjóð sem ekki á gott
stofnsjúkrahús stendur ekki undir því
að geta heitið fullvalda þjóð. Skjaldar­
merkið er mikilvægt tákn um sjálf­
stæði þjóðarinnar að ekki sé minnst
á margvíslegar stofnanir samfélagsins
eins og Alþingi og Hæstarétt. En fari
svo að við verðum að senda fleiri og
fleiri sjúklinga til meðferðar erlend­
is þá er voðinn vís; þá er sjálfstæði
þjóðarinnar í hættu.
Öflugur Landspítali er mikilvægari
sjálfstæðri þjóð en skjaldarmerkið að
ekki sé minnst á margar þær útbelgdu
ræður um þjóðmenninguna sem
haldnar eru þessa dagana.
Með því að byggja nýjan Landspít­
ala erum við reyndar ekki aðeins
að svara kalli framtíðarinnar. Það er
meira að segja hægt að færa rök fyr­
ir því að nýi Landspítalinn sé of lítill.
En með því að byggja hann erum við
líka að bæta fyrir vanrækslu fortíðar­
innar. Á árunum 1965–1984 var byggt
húsnæði fyrir Landspítalann – öll hús
hans – upp á 65 þúsund fermetra. Nýja
byggingin er 77 þúsund fermetrar. Á
árunum 1965–1984 voru þjóðartekjur
á mann um 60% af því sem þær eru
nú. Frá 1995 til 2004 voru byggðir 14
þúsund fermetrar fyrir þau sjúkrahús
sem nú eru Landspítali. Ef við hefð­
um haldið áfram eins og gert var á ár­
unum fyrir 1983 þá væri löngu búið
að byggja nýja Landspítalann. Með
því að byggja hann núna værum við
því líka að bæta fyrir vanrækslu síð­
ustu ára þegar allt átti að vera í blóma
í efnahagslífinu en var greinilega ekki.
Efnahagslíf án góðrar heilbrigðis­
þjónustu er veikt efnahagslíf. Ertu
bjartsýnn á að nýr Landspítali rísi
spurði einhver forstjóra spítalans Pál
Matthíasson. Það er skrýtin spurn­
ing sagði Páll; það er eins og að spyrja
mann sem er í miðri Krossá á leið í
Þórsmörk hvort hann sé bjartsýnn á
að hann komist yfir. Hann ætlar yfir
og er bjartsýnn á að hann komist yfir.
Ég er bjartsýnn, sagði Páll, á því að nýr
Landspítali rísi sagði hann í eldmessu
sinni sem hann flutti í lok fundarins.
Ég er bjartsýnni núna eftir fundinn
og stofnun samtakanna. n
Spítalinn okkar
Að svara kalli framtíðar og bæta fyrir vanrækslu síðustu ára
Rökin eru skýr
1 Þjónustuþörfin mun aukast verulega á næstu áratugum.
Legudagar 60 ára og eldri verða yfir 200
þúsund árið 2050; voru um 100 þúsund
2010. Tvöföldun.
2 Spáð er að árlegur meðalfjöldi greindra krabbameina verði yfir
2100 að jafnaði á ári 2027-2031; hefur
verið liðlega 1400 á ári að undanförnu.
Fjölgun um 50 %.
3 Byggingar Landspítalans eru gamlar. Þær skapa ekki forsendur
fyrir samhæfða starfsheild, sveigj-
anleika, nýjungar. Þar er ekki pláss né
burðarþol fyrir nútimatækjabúnað.
4 Landspítalinn er spítali allra landsmanna; sem sést á tölum
um fjölda legudaga.
„Þjóð sem hef-
ur efni á að borga
sjálfri sér 80 miljarða í
umdeildar skuldaleið-
réttingar hefur efni á að
kosta nýjan Landspítala.
Svavar Gestsson
Höfundur var
heilbrigðisráðherra 1980-1983
Kjallari
Við Hringbraut
„Landspítalinn á yfirleitt
fáa vini á stjórnmálasviðinu.
Það þekki ég frá þeim tíma
þegar ég var heilbrigðisráð-
herra.“ Mynd SiGtryGGur Ari
„Með því að byggja
hann erum við
líka að bæta fyrir van-
rækslu fortíðarinar
40.000
m²
35.000
m²
30.000
m²
25.000
m²
20.000
m²
15.000
m²
10.000
m²
5.000
m²
0
1905-1914 1915-1924 1925-1934 1935-1944 1945-1954 1955-1964 1965-1974 1975-1984 1985-1994 1995-2004 2005-2014
Svona var byggt fyrir Landspítalann á árum áður
Nýi spítalinn er svipaður að byggingamagni
og byggt var fyrir spítalana í Reykjavík á
árunum 1965 til 1984. Súlan lengst til hægri
sýnir það sem byggt var (í fermetrum) þegar
allt átti að vera í blóma og talað er um sem
uppgangsskeið á Íslandi. Þá voru eingöngu
byggðar viðbyggingar við Landspítala.