Dagblaðið Vísir - DV - 05.09.2014, Blaðsíða 34

Helgarblað 5.–8. september 201434 Fólk Viðtal
ur og annað,“ segir hann og hlær.
„Þú færð bara að leika við börnin á
meðan þau eru í sínu besta formi.
Svo á reyndar alveg eftir að reyna á
það hvort ég hafi yfirhöfuð tíma til
að vera afi. Ég mun allavega gera
mitt besta.“
Erfiðustu málin
Kristján hefur rifjað upp skemmti-
legu atvikin sem krydda tilveru
fréttamannsins en í blaðamennsku
felst meira en tækifæri til að hitta
fræga og valdamikla einstaklinga.
Kristján Már hefur einnig fjallað um
mörg erfið mál á sínum ferli, með-
al annars banaslys og aðrar hörm-
ungar. „Í íslenskum samfélögum
er nábýlið svo mikið og ég man til
dæmis eftir snjóflóðunum á Vest-
fjörðum. Það voru mjög átaka-
miklar fréttir. Eins með flugslys og
bílslys. Ég man einnig eftir erfiðum
sjóslysum sem ég hef fjallað um.
Eitt sinn kom ég að líki sjómanns
eftir sjóslys en ég kom þarna að um
svipað leyti og björgunarsveitar-
mennirnir. Ég þurfti hreinlega að
hjálpa til við að bera líkpokann. Ég
man einnig eftir öðru sjóslysi þar
sem farist höfðu þrír sjómenn. Þá
stóð ég á bryggjunni þegar komið
var með líkin að landi en mennirnir
höfðu verið á svipuðum aldri og ég.
Þetta eru erfiðustu málin.“
Hefur samráð við aðstandendur
Kristján vandi sig á ákveðna að-
ferð þegar hann fjallar um sorgar-
atburði á borð við þessa. „Mér
hefur þótt best að nálgast upplýs-
ingar um banaslys frá nánustu að-
standendum. Mín reynsla er sú að
þeim þykir vænt um að fréttamað-
urinn reyni að afla sér nákvæmar
upplýsingar. Einnig er gott að hafa
samráð við nánustu aðstandendur
um hvernig skuli fjallað um slysið.
Mér þykir það ekkert verra að leyfa
þeim sem eru í sorg að hafa áhrif
á það hvernig fréttin er skrifuð og
hvernig þetta er nálgast. Öll lend-
um við í því á lífsleiðinni að upp-
lifa sorg og ef það er eftir sorgarat-
burð sem vekur athygli þá viljum
við að minnsta kosti að það sé satt
og rétt sagt frá og af virðingu við þá
sem eftir lifa.“ Kristján gerir nú hlé
á máli sínu. Hinn síminn er að hr-
ingja. „Við erum á leiðinni upp á
hálendið aftur,“ heyri ég hann segja
en á línunni er eiginkona Kristjáns.
Það tekur eflaust á taugarnar að vita
af ástvinum sínum á hamfarasvæði
– en Þorgerður er kannski ýmsu
vön. „Mér finnst blaðamennska
vera forréttindastarf,“ segir hann
þegar hann kemur aftur í símann.
„Þér er ekkert mannlegt óviðkom-
andi. Öll svið tilverunnar eru und-
ir í blaðamennsku og þér leyfist að
hringja í hvern sem er og spyrja um
hvað sem er. Þú hefur einnig tæki-
færi til að koma málum í brenni-
depil. Þetta er afar heillandi starf.“
Ómar góð fyrirmynd
Haustið 1987, um það leyti sem
Stöð 2 var ársgömul, réði Kristján
Már sig yfir til stöðvarinnar. Krist-
ján Már var hins vegar með þriggja
mánaða uppsagnarfrest á DV og
vann hann samviskusamlega. Fyrsti
starfsdagurinn á Stöð 2 var því 1.
janúar 1988. „Ég náði samt þess-
um upphafsanda á Stöð 2,“ seg-
ir hann. Jón Óttar Ragnarsson var
þá sjónvarpsstjóri, Páll Magnússon
fréttastjóri og Vala Matt og Helgi P.
voru með fréttaþáttinn 19/19. „Þetta
var svakalega skemmtilegur og frjór
tími. Ómar Ragnarsson kom síðan
fljótlega til vinnu og það var alveg
einstaklega gaman að kynnast hon-
um. Maður var stundum með hlát-
urskrampa í maganum því Ómar er
auðvitað einn allra besti skemmti-
kraftur Íslands og sagði okkur stöð-
ugt skemmtisögur. Eitt af því sem er
svo skemmtilegt við Ómar er hvað
hann er fjölhæfur maður. Ég hélt
að Ómar væri fyrst og fremst bund-
inn við sérstaka tegund af fréttum,
en svo var alls ekki. Ríkisstjórnin
var eitt sinn að boða til efnahags-
aðgerða og tók Ómar að sér að gera
fréttaskýringu um efnahagsaðgerð-
ir. Þá sá maður að hann hafði mik-
ið pælt í efnahagsmálum og þekkti
sögu efnahagsaðgerða áratugi aft-
ur í tímann. Svo var Persaflóastríð-
ið á þessum árum og þá kom Ómar
hlaupandi inn og sagðist ætla að
gera fréttaskýringu um hernaðar-
aðgerðir og herstjórnartaktík. Þá sá
maður að hann var mjög vel lesinn
í hernaðaraðgerðum frægra herfor-
ingja í mörgum styrjöldum aldir aft-
ur í tímann. Ómar er ótrúlega góð
fyrirmynd fyrir alla fjölmiðlamenn.“
„Ég er umdeildur“
„Þetta gengur ekkert,“ segir Krist-
ján Már þegar ég næ sambandi við
hann aftur en nú slitnaði símasam-
bandið hjá okkur í fimmta og síð-
asta sinn í viðtalinu. Hann segir
það hafa reynst sér auðveldara en
hann átti von á að skipta úr blaða-
mennsku yfir á ljósvakamiðlana.
„En ég skal játa það að mig langaði
ekkert að verða þekktur. Það var það
sem ég óttaðist mest. Maður getur
til dæmis ekki hegðað sér eins og fífl
á almannafæri. Líkt og nafnkunn-
ur forstjóri sem baðst undan sjón-
varpsviðtali sagði: „Þá get ég ekki
gengið niður Laugaveginn og mig-
ið utan í hús blindfullur.“ Þú afsalar
þér ýmsum forréttindum og stund-
um vildi ég óska þess að enginn
þekkti mig,“ segir hann einlægur.
„Svo finn ég það að ég er umdeild-
ur,“ bætir hann við. „Það þarf helvíti
sterk bein að lesa allan þann skít
og drullu sem er skrifað um mann
í athugasemdadálkum á netinu. Í
rauninni er ótrúlegt að sjá hvern-
ig fólk leyfir sér að skrifa. Það eru
heilu Facebook-síðurnar sem hafa
verið stofnaðar til þess að skrifa um
hvað ég sé ömurlegur af fólki sem af
einhverjum ástæðum hefur óbeit á
mér. Ég sé það til dæmis á því sem
er skrifað í athugasemdadálka við
svona gos. Það er ótrúlega margt
neikvætt á netinu og maður reyn-
ir að leiða það hjá sér. Þetta er bara
hluti af þessu.“
Umdeilda gula vestið
Nýlega vakti athygli þegar Krist-
ján Már mætti í gulu vesti í beina
útsendingu í sjónvarpssal. Hann
hafði verið í vestinu á vettvangi
og mætti svo í því í viðtal til Eddu
Andrésdóttur þar sem hann fór yfir
stöðuna á eldgosamálum í Bárðar-
bungu. „Ég hef fengið margar nei-
kvæðar athugasemdir um vestið,“
segir Kristján Már. „En stundum
sér fólk ekki samhengið. Það verður
að athuga að ég var að koma beint
af Reykjavíkurflugvelli þar sem ég
tók á móti flugvél Landhelgisgæsl-
unnar og fékk að sjálfsögðu ekki að
fara út á flughlað nema í gulu vesti.
Þetta viðtal tók ég tíu mínútum fyr-
ir útsendingu og ég sést í vestinu í
viðtalinu. Svo hleyp ég beint inn í
útsendingu og það er í raun rök-
rétt framhald að ég yrði áfram í
gula vestinu. Það er verið að segja
myndræna sögu og hún þarf að
vera í samhengi,“ segir Kristján Már.
„Fólk er búið að gera óskaplega
mikið grín að þessu. En stundum
þarf maður að hugsa þetta eins og
kvikmyndaleikstjóri. Þegar verið er
að taka upp atriði með margra daga
millibili þarf leikarinn alltaf að vera
í sömu fötunum því senan þarf að
vera í samhengi. Þú skiptir ekki um
föt í miðri atburðarás.“
Varla stingandi strá
Kristján Már segir umfjöllunina
um eldgosið í Holuhrauni eitt erf-
iðasta verkefni sem hann hefur
tekist á við. Sérstaklega í ljósi þess
hversu erfitt er að nálgast vinnu-
staðinn og umfjöllunarefnið. „Þetta
er sá staður á Íslandi sem er lengst
frá mannabyggðum og með verstar
vegtengingar. Það er ekkert þarna.
Engin búð, engin bensínstöð, engir
almennilegir vegir og varla hús á
mjög stóru svæði. Til þess að nálg-
ast svæðið þarftu að aka í þrjá, fjóra
klukkutíma frá afskekktustu sveita-
bæjum Íslands. Þetta er mjög flókið
tæknilega og erfitt fyrir sjónvarps-
menn að skila þessu heim í stofu
að kveldi. Þetta er eins mikil auðn
og hugsast getur. Það er varla sting-
andi strá þarna,“ segir hann og lýsir
ógnandi náttúru Íslands. „Við get-
um heldur ekki verið á þyrlu hérna
á hverjum degi. Jafnvel stærstu fjöl-
miðlar landsins, eins og 365, geta
ekki leyft sér að eyða miklum pen-
ingum í þetta. Þannig ég þarf einnig
að leysa þetta verkefni á hag-
kvæman hátt. Því fylgir mikið álag.“
Ætlar ekki að fórna lífinu
fyrir starfið
Kristján segir veðravítið á
hálendinu einnig torvelda starf-
ið. Nýlega lenti tökuliðið í stórum
sandstormi og var hætt komið um
tíma. „Þú veist að einhvers stað-
ar þarna inni í sandstorminum eru
eldspúandi gígar sem eru ekki bara
að þeyta frá sér eldi og hraunslett-
um heldur senda þeir einnig frá sér
baneitraðar gastegundir. Við lent-
um í því að allt í einu sáum við fram
undan í storminum rauðglóandi
hraun koma á móti okkur og það
var bara á heilmikilli ferð. Þetta
var dálítið ógnvekjandi. Svo sáum
við jarðvísindamann og töluðum
við hann. Þegar ég var síðan búinn
að tala við hann í nokkrar mínútur
sagði hann að við gætum ekki verið
þarna mikið lengur. „Finnurðu það
ekki í nefinu að þig er farið að svíða
í nefið og augun? Þetta er brenni-
steinsvetni sem breytist bráðum
í brennisteinssýru og eyðileggur
í okkur lungun. Þannig við verð-
um að koma okkur í burtu – núna!“
sagði hann. Það eru svona áskor-
anir sem maður er að takast á við
hérna upp frá. En ég ætla mér ekki
að drepast í starfinu. Mér þykir of
vænt um lífið. Ég hef lofað sjálfum
mér því og minni eiginkonu að ég
ætla að fara varlega. Ég ætla ekki að
fórna lífinu fyrir þetta starf. Það er
alveg á hreinu.“
Hótaði Almannavörnum
lögbanni
En Kristján Már hefur ekki einung-
is verið að kljást við erfiða nátt-
úru. „Við höfum verið að kljást við
stjórnvöld sem hafa ekki skilning
á starfi okkar fréttamanna,“ segir
hann. „Almannavarnir hafa geng-
ið sífellt lengra í að skerða að-
gang okkar og eru komnar á afar
grátt svæði í því að brjóta stjórnar-
skrárvarðan rétt fjölmiðlamanna.
Það munaði engu að ég hefði
hreinlega farið fram á lögbann á
ákvörðun Almannavarna um að
meina fréttamönnum að fara á
hálendið í upphafi eldgoss. Fyrstu
dagana eftir fyrsta gos var öllum
bannað að fljúga yfir eldstöðina þó
svo að eldstöðin væri slokknuð. Ég
þurfti að öskra mig hásan á ráða-
menn flugmála í landinu til þess
að fá þá til að aflétta flugbanni yfir
eldstöð sem var búið að slokkna í.
Eini aðilinn sem mátti fljúga yfir
var Landhelgisgæslan. Daginn eft-
ir gaus að nýju og þá voru þeir einu
sem máttu mynda gosið jarðvís-
indamenn og starfsmenn Veður-
stofu. Okkur var haldið föstum og
neitað að fara upp á hálendi. Ég
var kominn á fremst hlunn með
það, og ég hefði fylgt því eftir, að fá
lögfræðinga til þess að höfða lög-
bannsmál á ákvörðun Almanna-
varna um að meina fréttamönnum
aðgang á hálendinu. Hálftíma eftir
að ég hótaði þessu hringdi sýslu-
maður á Húsavík í mig og sagði
að þessu banni yrði aflétt.“ Krist-
ján Már segir það hluta af verkefn-
um fréttamanna að vera á hættu-
svæðum. Erlendir fréttamenn séu
gjarnan sendir í fremstu víglínu
stríðsátaka og því sé fráleitt að Al-
mannavarnir á Íslandi geti meinað
blaða- og fréttamönnum aðgang að
hálendinu. „Þeim á ekki að leyfast
það. Ég væri tilbúinn að láta reyna
á það hvort svona víðtæk höft Al-
mannavarna á ferðafrelsi frétta-
manna standist stjórnar skrá og
mannréttindasáttmála,“ segir
Krist j án Már að lokum. n
Eitt erfiðasta verkefnið
Kristján Már segir umfjöllunina
um eldgosið í Holuhrauni eitt erf-
iðasta verkefni sem hann hefur
tekist á við. Mynd Egill AðAlstEinsson
„Fólk er
búið að
gera óskaplega
mikið grín að
þessu
Fjallagarpar Hér er Kristján ásamt eiginkonu sinni, Þorgerði, á Sveinstindi við Langasjó –
einum magnaðasta útsýnisstað Íslands að mati Kristjáns. Mynd Úr EinkAsAFni