Dagblaðið Vísir - DV - 05.09.2014, Blaðsíða 22

22 Fréttir Erlent Helgarblað 5.–8. september 2014
S
amkvæmt skoðanakönnun-
um í Svíþjóð bendir hug-
ur kjósenda í landinu til
að Stefan Löfven, formað-
ur Sósíaldemókrataflokks-
ins, verði næsti forsætisráðherra
landsins. Sænska dagblaðið Dag-
ens Nyheter birti á fimmtudaginn
skoðanakönnun um fylgi stjórn-
málaflokkanna sem bendir til þess að
Sósíaldemókratar, Vinstriflokkurinn
og Umhverfisflokkurinn fái samtals
48,1 prósent atkvæða í kosningun-
um. Þá mælist flokkurinn Feminískt
frumkvæði (Fi) með 4 prósenta fylgi
sem myndi skila flokknum fulltrúum
inn á sænska þingið í fyrsta skipt-
ið í sögunni – 4 prósent atkvæða er
nauðsynlegt lágmarks atkvæðamagn
sem til þarf til að fá menn á þingið.
Samanlagt atkvæðamagn þessara
fjögurra flokka er því 52,1 prósent.
Ef þessir fjórir flokkar ná meirihluta
í kosningunum, sem haldnar verða
hinn 14. september næstkomandi,
er hugsanlegt að þeir geti myndað
saman meirihluta.
Óeining um stærsta
kosningaloforðið
Þó gæti orðið erfitt fyrir flokk Stef-
ans Löfvens og Vinstriflokk Jónasar
Sjöstedts að komast að samkomu-
lagi um stærsta kosningaloforð síð-
arnefnda flokksins. Loforðið geng-
ur út á að banna arðgreiðslur út úr
einkareknum fyrirtækjum á sviði
velferðarmála, til dæmis út úr einka-
reknum skólum og fyrirtækjum
sem sinna heilbrigðisþjónustu, en
Vinstriflokkurinn hefur keyrt sína
kosningabaráttu áfram á nánast
þessu eina máli. Slagorð flokksins
fyrir kosningarnar er: Inte till salu
(Ekki til sölu) og er þá vísað til þess
að velferðin sé ekki föl fyrir fé. Stef-
an Löfven er það sem á íslensku út-
leggst sem hægri krati og hefur hann
sagt að hann sjái ekki sérstakt til-
efni til að banna slíkar arðgreiðslur.
Jónas Sjöstedt hefur hins vegar sagt
að uppfylling á þessu kosningalof-
orði sé skilyrði fyrir þátttöku flokks-
ins í stjórnarsamstarfi.
Uppgangur femínista
Þá er einnig alls ekki ljóst að Fem-
inískt frumkvæði, sem yfirleitt er
kenndur við formann hans, Guðrúnu
Schyman, nái þeim fjórum prósent-
um sem til þarf til að koma fulltrúum
inn á þingið. Flokkurinn hefur hing-
að til mælst með lægra fylgi í skoð-
anakönnunum, um þrjú prósent, og
því verður spennandi að sjá hvern-
ig flokknum gengur í kosningunum.
Flokkurinn náði þeim merkilega ár-
angri nú í maí að verða fyrsti stjórn-
málaflokkurinn, sem hefur stefnu
sem kennd er við femínisma, til að
fá fulltrúa kjörinn á Evrópuþingið
en þá fékk hann rúmlega 5 prósent
atkvæða í Svíþjóð. Fulltrúinn sem
situr á Evrópuþinginu heitir Soraya
Post og er hún fyrsti einstaklingur-
inn af Roma-kynþættinum sem sest
á Evrópuþingið. Flokkurinn hef-
ur því meðbyr í Svíþjóð og má segja
að hann hafi verið stofnaður til höf-
uðs flokki Sænskra demókrata sem
barist hefur gegn innflytjendastefnu
sænskra stjórnvalda. Slagorð flokks-
ins í kosningunum til Evrópuþings-
ins í vor var: „Út með rasistana og inn
með femínistana.“ Schyman stofnaði
Feminískt frumkvæði í fyrra eftir að
hafa verið þingmaður Vinstriflokks-
ins um árabil fram til 2004. Ljóst má
vera að flokkurinn tekur bæði at-
kvæði frá Vinstriflokki Jónasar Sjö-
stedts og fær einnig atkvæði frá þeim
sem eru hvað mest á móti stefnu
Sænsku demókratanna.
Fylgistap Sósíaldemókrata
Þrátt fyrir að líklegt þyki að Stefan
Löfven verði næsti forsætisráðherra
Svíþjóðar þá mælist flokkur hans
með fylgi sem er í sögulegu lágmarki,
29,7 prósent. Flokkurinn beið hálf-
gert afhroð í síðustu kosningum árið
2010 þegar hann fékk einungis 30,7
prósent atkvæða. Formaður flokks-
ins, Mona Sahlin, sagði af sér sem
formaður flokksins í kjölfarið. Håkon
Julholt tók þá við sem formaður en
þurfti svo að segja af sér í janúar 2012
í kjölfar spillingarmáls og var fylgi
flokksins þá í sögulegu lágmarki,
23,7 prósent. Eftir að Löfven tók við
hefur fylgið vaxið aftur en einungis
rétt um 30 prósent. Þessi staðreynd
um fylgi Sósíademókrataflokksins er
merkileg að mati blaðamanns Dag-
ens Nyheter, Ewa Stenberg, og seg-
ir hún: „Ef Stefan Löfven myndar
stjórn eins og staðan er í dag þá verð-
ur það með verstu útkomu flokksins í
kosningum síðan árið 1920.“
Stjórnarflokkarnir
langt frá meirihluta
Á sama tíma liggur fyrir, miðað
við umrædda skoðanakönnun, að
sænsku stjórnarflokkarnir fjórir eru
langt frá því að ná meirihluta í kosn-
ingunum. Samanlagt fylgi þeirra
er einungis 36,9 prósent. Þar vegur
þyngst að hægriflokkurinn Modera-
terna – sem sögulega er hinn ris-
inn í sænskum stjórnmálum ásamt
Sósíaldemókrataflokknum – mælist
einungis með 21,7 prósent. Mið-
að við þetta þá mun flokkurinn tapa
8,4 prósentustigum frá síðustu kosn-
ingum árið 2010. Þetta þýðir að afar
ólíklegt er að Frederich Reinfeldt,
sem verið hefur forsætisráðherra
síðastliðin tvö kjörtímabil, verði það
áfram. Fylgi hinna flokkanna þriggja
sem mynda ríkisstjórn með Modera-
terna er einungis 4,4 prósent í tilfelli
Centerpartiet, 6,3 prósent hjá Folke-
partiet og 4,5 prósent hjá Kristileg-
um demókrötum.
Sterk staða
Eitt af einkennum sænskra stjórn-
mála um þessar mundir er sterk
staða þjóðernisflokksins Sænska
demókrataflokksins. Flokkurinn
mælist nú með tæplega 10 prósenta
fylgi, 9,7, og mun að öllum líkindum
um það bil tvöfalda fylgi sitt úr síð-
ustu kosningum þegar það nam 5,7
prósentum. Flokkurinn fékk sama
atkvæðamagn í kosningunum til
Evrópuþingsins í í maí, eða 9,7 pró-
sent. Ljóst er að flokkurinn mun
verða einn af sigurvegurum í kosn-
ingum og bæta við sig fjölmörgum
þingmönnum – í dag er hann með
20. Staða flokksins er hins vegar sú
að hvorugur armurinn í sænskri
pólitík, ekki bandalag vinstri flokk-
anna eða bandalag hægri flokk-
anna, mun vilja vinna með Sænska
demókrataflokknum. Til þess er
flokkurinn of umdeildur í Svíþjóð.
Ekkert stjórnmálaafl vill bendla sig
við hann. Helsta gagnrýnin á flokk-
inn snýst um stefnu hans í innflytj-
endamálum en að mati stjórnenda
hans þarf að minnka komu flótta-
manna til Svíþjóðar um 90 prósent. Í
staðinn vill Jimmie Åkeson, formað-
ur flokksins, nota fjármuni sænska
ríkisins til að hjálpa flóttamönnun-
um í sínum heimalöndum, áður en
þeir koma til Svíþjóðar. Telur hann
að þannig megi nýta fjármagnið
betur þar sem ódýrara sé að hjálpa
flóttamönnum áður en þeir koma til
Svíþjóðar. Á sama tíma neitar flokk-
urinn því að stefna hans sé byggð á
kynþáttahyggju; stjórnendur hans
neita því að þeir séu rasistar. Í stað
þess segjast þeir beita fyrir sig skyn-
semisrökum.
Áhrifalítil oddastaða
Flokkurinn sem kann að verða í
oddastöðu í sænskum stjórnmál-
um eftir kosningarnar getur því ekki
nýtt sér þá stöðu þar sem hann þyk-
ir ekki vera stjórntækur vegna stefnu
sinnar í innflytjendamálum. Þá loðir
það við flokkinn að hann var sannar-
lega stofnaður sem rasískur flokk-
ur árið 1998 og var stefna hans mjög
róttæk, meðal annars með tilheyr-
andi gyðingahatri, allt þar til Jimmie
Åkeson tók við árið 2005 og byrjaði
að milda stefnu flokksins. Segja má
að Åkeson hafi unnið kraftaverk og
kom hann flokknum í fyrsta sinn á
þing í síðustu kosningum. Andúð-
in á flokknum er hins vegar sterk hjá
meirihluta Svía, bæði hjá kjósend-
um og eins hjá stjórnmálamönnum.
Hans bíður því að vera í stjórnar-
andstöðu, alveg sama hvaða flokk-
ar mynda stjórn, og er oddastaða
flokksins því áhrifalítil. Flokkurinn
er dæmdur til að vera á jaðrinum í
sænskum stjórnmálum. n
Spennandi kosningar
fram undan í Svíþjóð
n Vinstri flokkarnir taka völdin í stjórn n Sögulegar kosningar að mörgu leyti
Ingi Freyr Vilhjálmsson
ingi@dv.is
Nýr forsætisráðherra Búist er við því að Stefan Löfven verði næsti forsætisráðherra
Svíþjóðar en hann er formaður Sósíaldemókrataflokksins.
Hættir eftir 8 ár Búist er fast-
lega við því að Fredrich Reinfeldt
verði ekki áfram forsætisráð-
herra Svíþjóðar eftir að hafa
verið það í átta ár samfellt.„Ef Stefan Löfven
myndar stjórn eins
og staðan er í dag þá
verður það með verstu
útkomu flokksins í kosn-
ingum síðan árið 1920