Hagskýrslur um landbúnað - 01.01.1962, Blaðsíða 44

42*
Búnaðarskýrslur 1958—60
Húðir af stórgripum voru einnig rakaðar og skinnið notað í skó.
Kjöt af hrossum var lítt hirt, þótti vanhelgur matur.
Fyrstu sláturhús hér á landi tóku til starfa 1907, sláturhús Slálur-
félags Suðurlands í Reylcjavík, Sláturhús KEA á Akureyri, Sláturhús
Kaupfélags Þingeyinga á Húsavík. Síðan hefur slátrun hér á landi færzt
ár frá ári í svipað horf og með menningarþjóðum i Evrópu og Norður-
Ameríku. Sláturhús voru byggð á öllum helztu verzlunarstöðum lands-
ins þegar fyrir fyrri heimsstyrjöldina. Síðan hefur öllu sauðfé, sem
selt hefur verið til slátrunar, verið slátrað í sláturhúsum af mönnum,
sem meira eða minna hafa lært til sláturstarfa og undir eftirliti þeirra
manna, er bezt þóttu kunna.
Stórgripum var hins vegar fram yfir heimsstyrjöldina síðari ýmist
slátrað heima eða í sláturhúsum. Fram til 1922 var því nær allt kjöt
sláturdýra saltað í tunnur, jafnt til útflutnings sem sölu innan lands.
Árið 1922 var fyrst gerð tilraun til að flytja út kælt kjöt (kallað „ís-
varið“ í verzlunarskýrslum), en mjög var það í smáum stíl. Mest var
flutt út af kældu kjöti 1925, 111,9 tonn. Frystihús til kjötfrystingar var
byggt 1913 í Reykjavík, aðallega notað til kælingar á kjöti handa mat-
vælaverzlunum. Árið 1926 var fyrst gerð tilraun til að flytja út fryst
kjöt. Voru það ár flutt út 25,6 tonn af kældu lcjöti og 158,2 tonn af
frystu kjöti. Árið eftir, í marz 1927, kom til landsins fyrsta frysti-
skipið í íslenzka eign, Brúarfoss. Það ár voru flutt út 38,2 tonn af kældu
kjöti og 351,2 tonn af frystu kjöti. Eftir það var hætt tilraunum með
útflutning á kældu kjöti, en útflutningur á frystu (þ. e. hægfrystu)
kjöti fór vaxandi með hverju ári. Það tók nokkur ár að koma upp frysti-
húsum á öllum helztu verzlunarstöðum, og var meiri hluti útflutts kjöts
saltaður um sinn. Árið 1932 var í fyrsta sinn meira flutt út af frystu
kjöti (alls 1658,2 tonn) en söltuðu (1576,2 tonn). Síðan hefur meiri
hluti útflutts kjöts á hverju ári verið frystur, og síðan 1945 hefur út-
flutningur saltkjöts verið lítill.
Samfelldar heildarskýrslur um slátrun í sláturhúsum eru ekki til
eldri en frá haustinu 1934, er Kjötverðlagsnefnd tók til starfa samkvæmt
bráðabirgðalögum, er síðan voru samþykkt sem afurðasölulögin frá 9.
janúar 1935. Skýrslur þessar eru þó aðeins um sauðfjárslátrunina, og
hefur fram að þessu ekki verið hirt um að safna á sama hátt skýrslum
um slátrun á öðru búfé. í 9. yfirliti eru árlegar tölur um sauðfjárslátrun
í sláturhúsum árin 1934-—60. Auk tölu sláturfjár í sláturhúsum kemur
þar fram þyngd á kjötinu að morgni eftir að slátrun hefur farið fram
og meðal fallþungi sláturfjárins. En við slátrunina fellst til, auk kjötsins,
gærur, og það sem í daglegu íslenzku máli er kallað slátur, en það er
hausar, fætur og innmatur. Um allt þetta eru sláturskýrslur þær, sem
til eru, heldur ófullkomnar. Tala gæranna, sem verðmætastar eru
sláturafurða næst á eftir kjötinu, er þó að sjálfsögðu hin sama og tala
sláturfjárins. En heildarskýrsla er ekki til um þyngd á gærunum, enda