Gripla - 20.12.2012, Síða 307

305
Afar ósennilegt er að 17. aldar skrifarar hafi gripið til þessarar táknunar án
beinna áhrifa gamalla forrita, og nær óhugsandi að tveir þeirra hafi gert það
samtímis og sjálfstætt. Hér bendir því til innbyrðis tengsla Lbs 1199 4to og
AM 161 8vo, og tengsla þeirra við Konungsbók.
(2) í Konungsbók, eins og víðar í samtímahandritum hennar, er oft ritað
o í áhersluléttri stöðu. smám saman vék rithátturinn fyrir „u“, og á 16. öld
hvarf hann að heita algjörlega (Haraldur Bernharðsson 1999, 150; Björn
k. Þórólfsson 1925, xxii; Bandle 1956, 68–69). í 17. aldar handritunum er
raunin enda sú að í flestum tilvikum hefur gömlu o verið skipt út fyrir u.
Dæmi hins gagnstæða finnast öll í Lbs 1199 4to og eitt til í AM 161 8vo,
sem styrkir innbyrðis vensl þessara handrita:
9/3 konom] konom AM 161 8vo, Lbs 1199 4to.
9/5 of liþo] of lido Lbs 1199 4to.
27/4 konor] konor Lbs 1199 4to.
27/5 brꜹto] brauto Lbs 1199 4to.
28/3 beckiom] beckiom Lbs 1199 4to.
28/6 konor] conor Lbs 1199 4to.
Þess ber að geta að í Lbs 1199 4to er o ekki ritað í áhersluléttri stöðu í
texta Sigurdrífumála í öðrum orðum en þessum.
(3) í Konungsbók standa rúnir í fyrsta vísuorði hverrar vísu rúnatals-
ins. í fyrsta erindi þess er ritað „sigrúnar“ fullum fetum en annars, alls
sex sinnum, er endingin stytt án vísbendinga um sérhljóð. kvk. ō-stofnar
höfðu í fornu máli endinguna -ar í nf. og þf. ft. en fengu síðar endinguna
–ir, fyrir áhrif frá i-stofnum. Þróunin hófst þegar í forníslensku (Björn k.
Þórólfsson 1925, 15), en erfitt er hins vegar að segja til um hvenær rúnar
vék fyrir rúnir. Ordbog over det norrøne prosasprog (ONP) telur sautján
dæmi orðsins í nf. eða þf. ft., þar af tólf með endingunni -ar í handritum
frá 1200–1425. síðari dæmin fimm hafa hins vegar öll -ir endingu og
standa í handritum frá 1500–1650. óháð aldri og útbreiðslu þessarar
breytingar yrði að telja það einkennilega tilviljun að skrifari Lbs 1199 4to
hafi „sigrúnar“ á þeim stað einum sem því bregður svo óbundnu fyrir í
Konungsbók, en annars „rúnir“ sex sinnum. skrifara Lbs 1199 4to er því
sýnilega tamara að rita rúnir, þótt hann geri undantekningu undir áhrifum
konungsbókartexta.
(4) Konungsbók hefur „tysvar“ í sjöttu vísu, og mætti heita einkenni-
legt ef skrifað væri eftir á 17. öld. Lbs 1199 4to tekur einmitt rithátt-
SIGURDRÍFUMÁL oG eyÐAn í KONUNGSBÓK