Són - 01.01.2008, Page 58

HELGA KRESS58
Ég sit hérna hissa og hugsa um það
í horninu mínu og skrifa,
því mér í upphafi þeytt var af stað,
og því ég tók að mér að lifa.
Hvað, tók ég það að mér? Nei, alls ekki það!
Ég ósjálfráð byrjaði að lifa.
Án samnings og heitmála hljóp ég af stað
og helst kaus að elska og skrifa.
Það er athyglisvert að sú mikla og óuppfyllta ástarþrá sem gengur
eins og rauður þráður um ljóð Ólafar er fullkomlega bæld í ævi-
kvæðinu og er þar ekki til umræðu. Ólöf er þakklát og sátt hjá fóstr-
anum, og þar endar hún í raun ævikvæðið. Í síðustu erindunum
tveimur sveigir það nefnilega nokkuð óvænt að eldheitum kven-
réttindaboðskap og breytir um stíl:38
Mér gekk til hjarta sú grátleg sjón,
sem gerir kvenfólkið mannsins þjón.
Að sjá hvernig þjónslundin – því er miður –
því þrýst hefur dýpra og dýpra niður.
Í stað þess að játast jafngild, frjáls,
sem jafnréttisaðall sérhvers máls,
hin kúgaða sálin krýpur niður,
með kjassmálum drottnarann biður, biður.
Það er ekkert samhengi milli þessarar upphöfnu orðræðu og þeirrar
lágværu sjálfslýsingar sem á undan er komin. Það er eins og Ólöf hafi
komist í þrot með ævisöguna eftir að hún komst í hjónabandið og
ekki getað fylgt henni eftir. Hún víkur því frá eigin sögu og fer að tala
um annað. Um leið er eins og hún vilji réttlæta kvæðið með boðskap
sem eigi annað – og merkilegra – erindi en bara að segja frá henni
sjálfri.39 Samt sem áður valdi Ólöf að sleppa þessu kvæði við prentun
38 Tveimur síðustu erindum ævikvæðisins er sleppt í Ritsafni og er hér farið eftir eig-
inhandarriti Ólafar á handritadeild Landsbókasafns.
39 Svipað stílbrot má sjá í smásögu hennar „Hjálpin“ sem lýsir hugarástandi ungrar
konu á brúðkaupsdegi hennar og er sögð frá sjónarhorni hennar sjálfrar. Þegar
hins vegar kemur að lýsingu á hjónabandinu skiptir sagan yfir í hefðbundna þriðju
persónu frásögn og almennan siðaboðskap. Sagan er greinilega sjálfsævisöguleg.
Hún er skrifuð skömmu eftir giftingu Ólafar sumarið 1888 en birtist fyrst í