Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2007, Blaðsíða 71

69
Tímarit um menntarannsóknir, 4. árgangur 2007
öðlist öryggi og betri tengsl á nýjum vinnustað.
Þannig mætti koma í veg fyrir að þeir lendi í
erfiðleikum á fyrsta starfsári og hverfi jafnvel
frá kennslu.
Við heildarmatið á kennaramenntuninni var
lagt til að háskólarnir gerðu viðhorfakannanir
meðal innritaðra nemenda og fyrrverandi
nemenda til að meta notagildi námsins
(Menntamálaráðuneytið, 1998a og 1998b).
Allyson Macdonald (2005) og Guðmundi
Heiðari Frímannssyni (2005) ber saman um
að slíkar kannanir séu fastur liður meðal
innritaðra nema í Kennaraháskóla Íslands og
kennaradeild Háskólans á Akureyri. Minna
hefur verið um kannanir meðal útskrifaðra
nemenda, en í fyrrnefndri rannsókn Maríu
Steingrímsdóttur (2005) meðal nýbrautskráðra
grunnskólakennara frá Kennaraháskóla Íslands
og Háskólanum á Akureyri kom fram að
þessir nýútskrifuðu kennarar litu svo á að
grunnnámið væri aðeins fyrsta skrefið að
því að verða fagmaður í starfi. Þeim fannst
þeir hafa öðlast góða menntun og fengið
metnaðarfullar hugmyndir, menntunin hefði
mótað skoðanir þeirra og viðhorf til kennslu,
en þeir hefðu þurft leiðsögn í upphafi ferils
síns. Bilið á milli fræðanna og raunveruleikans
töldu þeir of mikið. Þeir voru gagnrýnir á
kennaramenntunina og sáu fremur það sem
skorti á námstilboð en það sem þeim bauðst.
Viðmælendur Maríu voru sammála um að
vettvangsnámið og æfingakennslan hefði komið
að mestu gagni við undirbúning kennslunnar á
fyrsta ári þeirra í kennslu og í bóklega náminu
hefðu þeir haft hvað mest gagn af kennslufræði
og námskrárgerð. Þar hefðu þeir kynnst
raunhæfum aðferðum og verkefnagerð. Allir
viðmælendur Maríu töluðu um að sérstaklega
vantaði fræðslu um samstarf við foreldra og
viðtalstækni í kennaranámið. Þeir töldu sig
fákunnandi um námsmat og prófagerð, hvernig
ætti að mæta einstaklingsmun í heilum bekk
og um aðferðir til að halda utan um heimanám
og námsframvindu nemenda. Á heildina litið
fannst þessum nýútskrifuðu kennurum mjög
margt vanta í kennaranámið og of margt
koma þeim á óvart þegar alvaran tók við.
Viðmælendur Maríu sem höfðu útskrifast
frá Háskólanum á Akureyri upplifðu meiri
samfellu í vettvangsnáminu en þeir sem komu
frá Kennaraháskóla Íslands en allir mæla þeir
þó með lengra vettvangsnámi.
Í rannsókn Ragnhildar Bjarnadóttur (2005)
var athyglinni beint að sýn kennaranema
við Kennaraháskóla Íslands á eigið nám.
Kennaranemunum fannst möguleikar þeirra
til að takast á við erfið verkefni hafa breyst á
námstímanum og sjálfstraust þeirra í verkefnum
sem reyndu á eigin persónu hafa eflst. Nemarnir
virðast nokkuð ánægðir með þann stuðning
sem þeir fengu til að þroska þessa hæfni en
álíta sig samt sem áður þurfa meiri stuðning.
Ragnhildur telur nauðsynlegt að aðgæta vel
hvaða og hvernig stuðning kennaranemar
fá við mótun sjálfsvitundar sinnar, bæði
faglega og persónulega. Því er nauðsynlegt að
rannsaka enn frekar félagslegt, menningarlegt
og fræðilegt samhengi kennaranámsins.
Hafþór Guðjónsson (2004) rannsakaði
kennaranámið frá sjónarhóli háskólakennarans.
Hann heldur því fram að það að læra að kenna
sé langtímaferli þar sem menning, tungutak,
lífssaga, vettvangur og fræði fléttist saman.
Því þurfi kennaranemar að fá tækifæri í námi
sínu til að tvinna þessa þætti saman með aðstoð
góðra kennara. Þessu marki megi ná með því
að leggja áherslu á ígrundun og umræður.
Kjarni málsins, segir Hafþór, er að hvetja
kennaranema til að hugsa um það hvernig
þeir hugsa, skrifa eigin hugsanir, ígrunda og
þannig gera sér grein fyrir eigin hugsunum og
annarra.
Við heildarmatið á kennaramenntuninni þótti
sérstaklega aðkallandi að gaumgæfa hlutverk
rannsókna í háskólunum þremur, en talið var að
margir kennarar fyndu ekki tíma til að stunda
rannsóknir og nemendur kvörtuðu um að þeir
hefðu ekki aðgang að rannsóknum kennara
(Menntamálaráðuneytið, 1998a og 1998b). Á
síðustu árum hefur Kennaraháskóli Íslands lagt
sérstaka áherslu á að styrkja rannsóknir við
stofnunina, byggja upp rannsóknarumhverfi og
styrkja rannsóknarstofnun háskólans. Í upphafi
árs 2004 lagði vísindaráð fram nýja stefnu
Að styrkja haldreipi skólastarfsins