Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2007, Blaðsíða 107

105
Tímarit um menntarannsóknir, 4. árgangur 2007
Kennaralisti Conners
og þáttabyggingu íslenskrar þýðingar
og staðfærslu á langri og stuttri útgáfu á
kennaralista Conners (Conners’ Teacher Rating
Scales-Revised). Fáir atferlislistar hafa verið
staðfærðir og staðlaðir hérlendis. Algengast er
að erlend norm séu notuð við túlkun þeirra. Slík
iðja verður að teljast afar varasöm. Það stafar
einkum af verulegri hættu á margvíslegum
ályktunarvillum við túlkun niðurstaðna
þeirra þegar ekki liggja fyrir upplýsingar um
áreiðanleika og réttmæti þýðinganna hér á
landi (Einar Guðmundsson, 2005–2006). Það
þarf því fleiri atferlislista hérlendis með þekkta
próffræðilega eiginleika.
Í þessari rannsókn varð kennaralisti Conners
fyrir valinu vegna viðunandi próffræðilegra
eiginleika í heimalandi auk þess sem stöðluð
útgáfa unglingalista Conners og Wells
(Conners-Wells’ Adolescent Self-Report Scale)
hefur viðunandi próffræðilega eiginleika á
höfuðborgarsvæðinu hérlendis (Sigríður D.
Benediktsdóttir og Sóley D. Davíðsdóttir,
2003). Höfundar stöðlunar unglingalistans
hafa mælt með klínískri notkun hans hérlendis
við mat á athyglisbresti með ofvirkni og
skyldum vandkvæðum hjá íslenskum
unglingum. Með hliðsjón af eiginleikum
unglingalista Conners og Wells hérlendis,
skyldleika þessa lista við kennaralista Conners,
og próffræðilegum eiginleikum kennaralista
Conners í Bandaríkjunum var ákveðið að
athuga próffræðilega eiginleika kennaralista
Conners hérlendis. Þessir eiginleikar ráða
úrslitum um klínískt notagildi hans og hvort
skynsamlegt sé að staðla hann hérlendis.
Aðferð
Þátttakendur
Þátttakendur voru kennarar reykvískra grunn-
skólabarna í 1., 2. og 3. bekk. Gögnum var
safnað í átta grunnskólum í Reykjavík, þar af
voru fjórir í Grafarvogi, þrír í Háaleiti og einn
í Breiðholti. Rúmlega helmingur nemenda í
hverjum bekk lenti í úrtaki vegna fyrirlagna
kennaralistans, alls 432 börn. Skriflegt leyfi
fékkst frá foreldrum 186 barna og svöruðu
kennarar listum fyrir 182 börn. Svarhlutfall í
úrtaki kennaralistans var því 42%. Meðalaldur
drengja var 7,66 ár (sf=0,95 ár) og stúlkna 7,86
ár (sf=0,86 ár). Nánari upplýsingar um aldurs-
og kynjadreifingu í úrtakinu kemur fram í 2.
töflu.
Upplýsingar vantar um menntun feðra
barnanna í úrtakinu. Tæplega 18% mæðra barna
í úrtakinu voru með grunnskólapróf eða minni
menntun, tæplega 48% með háskólagráðu og
rúmlega 34% þeirra með stúdentspróf eða nám
á háskólastigi. Samanburður við upplýsingar
frá Hagstofu Íslands (2006) bendir til þess að
menntun foreldra barna sem kennararnir mátu
sé heldur meiri en í þýði.
Mælitæki
Íslensk þýðing og staðfærsla á kennaralista
Conners (Conners’ Teacher Rating Scales-
Revised) var lögð fyrir. Kennaralistinn er
ætlaður kennurum barna og unglinga á aldr-
inum 3 til 17 ára. Hann samanstendur af 59
staðhæfingum og 13 kvörðum (1. tafla). Hvert
atriði er metið á kvarðanum 0 til 3. Það tekur
að jafnaði 15–20 mínútur að svara listunum.
Þýðing. Tvær sjálfstæðar þýðingar voru
gerðar af kennaralistanum og þær síðan bornar
saman af þriðja aðila. Önnur þýðingin var í
höndum kandídatsnema í sálfræði við Háskóla
Íslands en hina þýðinguna gerði sálfræðinemi
á lokaári í B.A. námi við sama skóla.
Enskukunnátta fyrri þýðandans samsvarar
kunnáttu sem krafist er við lestur fræðitexta
í grunn- og framhaldsnámi í sálfræði. Hinn
þýðandinn er hálf-bandarískur og tvítyngdur á
2. tafla. Úrtak barna sem kennarar mátu
með kennaralista Conners.
Aldur Drengir Stúlkur Alls %
6 ára 28 22 50 27,5
7 ára 26 29 55 30,2
8 ára 22 36 58 31,9
9 ára 11 8 19 10,4
Alls 87 95 182 100,0