Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2007, Blaðsíða 132

130
Tímarit um menntarannsóknir, 4. árgangur 2007
Breytingar á uppeldissýn í leikskóla
Óhætt er að álykta sem svo að margt í þessari
umræðu megi rekja beint til þróunarverkefnisins
þótt ekki sé hægt að fullyrða um einstaka
liði eða þætti. Eftirfarandi dæmi lýsa því
hvernig flest starfsfólk upplifði breytingar á
uppeldisaðferðum. Unnur leiðbeinandi sagði:
Ég skoða sérstaklega þætti eins og að börnin
komist inn í leik með öðrum. Núna sér maður
betur hvað börnin eru opin, þau eru líka svo
alþjóðleg og það gerir þetta skemmtilegra, já
þetta er orðið mjög gott.
Gróa leiðbeinandi orðaði þetta svona:
Maður er meira meðvitaður um hvað maður er
að gera í vinnunni og horfir meira á leikinn hjá
krökkunum með það í huga að koma leik á ef
ekki er leikur í gangi. Við erum líka að reyna
að vera meira til staðar og taka meiri þátt í því
sem börnin eru að gera.
Þessu til viðbótar var talsvert rætt um að
ýta undir samskiptahæfni barna sem lið í
undirbúningi fyrir grunnskólann. Einnig að
leikurinn væri öflugt samskiptatæki og að ekki
væri gripið jafn fljótt inn í deilur barna og áður.
Ásdís leiðbeinandi segir:
Núna er ég fljót að útskýra í staðinn fyrir að
nota boð og bönn... Við erum líka búnar að
vera duglegar við að finna upp á hlutum sem
hvetja þau.
Uppeldissýn leiðbeinendanna er í lokin líkari
því sem Sigrún Aðalbjarnardóttir (1999) segir
einkenna faglega uppeldissýn. Leiðbeinandi
lýsti í hnotskurn þróuninni á þessa leið: Það
sem áður var bannað er nú leikur.
Niðurstöður megindlegs
hluta rannsóknarinnar
Spurningakönnun var lögð fyrir starfsfólk í
upphafi og í lokin. Í upphafi svöruðu 26
starfsmenn af 32 eða 81,25% spurningalist-
anum. Í lokin svöruðu 23 af 32 eða 72,0%.
Einungis 14 starfsmenn, eða 44%, svöruðu
listanum í bæði skiptin. Hér á eftir verður
eingöngu greint frá þeim svörum sem sýndu
breytingar hjá þeim 14 þátttakendum sem
svöruðu listanum bæði í upphafi og í lokin.
Við útreikningana kom í ljós að oft reyndust
breytingarnar fremur vægar eða (d ≤ 0,2). En
á nokkrum breytum urðu skýrar breytingar eða
(d ≥ 0,8).
Þátttakendur lögðu meiri áherslu á að orða
athafnir í lok verkefnis en í byrjun (d=0,84,
N=14). Sama átti við um að nota mynd-
bandsupptökur til að bæta samskipti fullorð-
inna og barna (d=0,83, N=14). Þátttakendur
töldu sig hafa dregið úr fullorðinsstýrðum
verkefnum í seinni fyrirlögn (d=0,78, N=14)
og lögðu einnig minni áherslu á kurteisisreglur
(d=0,78, N=14). Áhersla á mikilvægi frjálsa
leiksins (d=0,64, N=14) ásamt því að fylgja
eftir frumkvæði barna jókst einnig á tímabilinu
(d=0,64, N=14). Hins vegar hafði dregið úr
áherslunni á að aga börn (d=0,60, N=14) í
seinni fyrirlögn spurningalistans.
Samkvæmt því sem fram kemur hér að
ofan styðja niðurstöður könnunarinnar við
niðurstöður eigindlegs hluta rannsóknarinnar.
Að lokum
Hér að framan hafa svör við spurningunni
um birtingarform uppeldissýnar starfsfólks
í leikskóla verið reifuð út frá niðurstöðum
rannsóknarinnar. Svörin voru fléttuð saman
til að skapa heildarmynd en einstökum liðum
ekki svarað sérstaklega. Í upphafi verkefnis var
strax ljóst að hlýja og umhyggja í garð barn-
anna einkenndi menninguna í leikskólanum.
Starfsfólk deildanna hafði ólíka sýn, bæði í
upphafi verkefnisins og í lok þess, á börn og
samskipti við þau. Greinilegur munur var á
uppeldissýn leikskólakennara og leiðbeinenda.
Uppeldissýn starfsfólks er fjölbreytt
og í rannsókninni má finna ýmis blæbrigði
sem ekki rúmast í greininni. Uppeldissýn
leikskólakennaranna er líkari innbyrðis en
sýn leiðbeinendanna sem skýrist meðal
annars af menntun þeirra. Í viðtölunum við
starfsfólkið má bæði greina einstaklingsmun
og sameiginlegar áherslur.
Allt starfsfólkið taldi myndbandsgreining-
arnar sterkt tæki til að efla samskiptaleiðir í
leikskóla. Í kjölfar myndbandsgreininga beindi
starfsfólk sjónum sínum æ meira að sjálfu