Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2007, Síða 149

147
Tímarit um menntarannsóknir, 4. árgangur 2007
var ekki lagt formlegt mat á stöðu eða getu
nemenda í ensku. Kennarar meta sjálfir stöðu
nemenda ef þeir greina merki um námsvanda.
Fram kom einnig að í skólunum eru fagaðilar,
greiningaraðilar sem eru færir um að meta
stöðu nemenda þegar talin er þörf á því. Allir
kennararnir voru vel meðvitaðir um að slakur
málskilningur barna af erlendum uppruna
væri vandamál. Læsi þeirra væri gjarnan
minna en innfæddra og það birtist greinilega
í erfiðleikum með að „lesa milli lína“, eins og
sagt var, og að átta sig á merkingu ritaðs eða
talaðs máls. Þessum einstaklingum reyndist
gjarnan erfitt að skilja orðaleiki eða húmor þar
sem reyndi á málskilning. Kennararnir sögðu
að orðaforði þeirra væri slakur, þau þekktu
ekki orðin eða áttuðu sig ekki á fjölbreyttri
merkingu þeirra eftir aðstæðum. Orðaforða
þeirra skorti þannig breidd (fjölda orða) og
dýpt (mismunandi merkingarmöguleika).
Kennararnir sögðu að nemendur lærðu ensku
í skólanum og móðurmál sitt annaðhvort í
skólanum eða heima.
Allir norsku kennararnir sögðu að
málskilningur erlendu barnanna væri slakur.
Börnin þyrftu töluverðar útskýringar og aðstoð
við orð og hugtök. Þau væru oft í þeirri stöðu
að þurfa að geta sér til um merkingu orða
eða texta og að vitund þeirra um eigin færni
væri lítil. Kennararnir sögðu að af þessum
sökum væri lögð áhersla á að vinna með
orðaforða og hugtök í skólanum. Í viðtölum
við kennarana kom í ljós að þrátt fyrir merki
um slakan orðaforða og skilning hefði ekki
verið lagt formlegt mat á skilning barnanna. Þá
var eftirtektarvert að flestir kennararnir slógu
ýmsa varnagla í mati sínu, notuðu gjarnan
orð eins og „ég tel“ og „ég held“ en voru
ekki vissir í sinni sök. Af viðtölunum að
dæma virtust þeir hafa veikar forsendur til að
byggja á markvisst tungumálanám. Þá mátti
einnig greina tengslaleysi milli kennaranna í
skólanum, þeir virtust ekki gera sér fulla grein
fyrir því hvað hver og einn gerði í stöðunni.
Margt svipað kom fram hjá íslensku
kennurunum og þeim norsku varðandi
tungumálið. Þeir sögðu allir að skilningur
barnanna væri slakur, þau vantaði oft orð til
að tjá hugsun sína og hugtakaskilningur væri
almennt slakur. Í einu tilviki hafði orðaforði
verið metinn formlega af talmeinafræðingi
og í öðru hafði nemandi farið í próf hjá
sérkennara, annars byggðist matið á skoðun
kennaranna sjálfra. Einn kennaranna sagði að
orðaforði nemanda af erlendum uppruna væri
slakur en að mati kennarans var nemandinn
af þeim sökum „á mörkum dyslexíu“. Matið
byggðist ekki á viðeigandi greiningu og
kennarinn hafði ekki gert neinar ráðstafanir til
að leggja slíka greiningu fyrir. Í viðtölunum
mátti greina merki tengsla- og samskiptaleysis
hjá flestum kennaranna, t.d. umsjónarkennara
barnanna, annarra kennara sem kenndu þeim
og sérkennara. Af viðtölunum var ekki að
skilja að vinnubrögð kennara væru markviss
að þessu leyti.
Merki um slakan skilning og orðaforða
nemenda af erlendum uppruna komu fram í
löndunum þremur og úrræðin voru að mörgu
leyti af sama meiði. Í skólunum á Íslandi og
í Noregi þar sem gagna var aflað voru færri
einstaklingar (1–3 nemendur) af erlendum
uppruna í bekkjum sem heimsóttir voru og
það kann að vera skýringin á því að úrræðin
voru önnur, en þau fólust í „sérkennslu“
eða sérstökum stuðningi. Í Manitoba voru
nemendur af erlendum uppruna í bekkjum sem
heimsóttir voru mun fleiri, eða 5–7 nemendur.
Þar bar minna á slíkri sérstöðu nemenda og má
álíta að það hafi verið vegna þess hve almenn
hún er.
Tengsl við fjölskyldu
Tengsl kennaranna í löndum þremur við
fjölskyldur nemenda af erlendum uppruna
virðast vera með nokkuð ólíku móti. Í skólunum
sem heimsóttir voru í Manitoba eru fastir
viðtalstímar þrisvar á vetri. Tengsl kennara við
foreldra eru einnig eftir hentugleikum, t.d. í
lok skóladagsins, og fyrir kemur að kennarar
fara heim til nemenda, t.d. þegar veikindi
koma upp. Þótt kennararnir sýndu foreldrum
nemenda sinna greinilegan skilning töluðu þeir
um að það væri ekki þeirra hlutverk að taka
á vanda sem kæmi upp í fjölskyldunni, t.d.
áhyggjum eða einangrun. Það væri hlutverk
Fjölmenningarleg kennsla í Manitoba í Kanada, í Noregi j l i l l i i og á Íslandi