Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2007, Síða 160

158
Tímarit um menntarannsóknir, 4. árgangur 2007
á að halda nú. Því síður að unnt hefði verið að
þjálfa fólk þá til þess að svara þörfinni nú í
þeim atvinnugreinum sem hafa dafnað mest að
undanförnu.
Ég held að stjórnmálamenn geri mikil mistök
með ofstjórn og kröfum um stöðugt meiri
menntun. Ástæðan er samt einföld. Þeir vilja
geta lofað hagvexti og menntunarstiginu telja
þeir sig geta stýrt. Þeir gera það líka vegna
þess að þeir hafa tekið eftir að menntafólkið
er almennt ríkara en þeir sem hafa minni
menntun. Þetta er álíka skynsamlegt og að
senda alla til útlanda á skíði vegna þess að
þeir hafi tekið eftir að þeir sem koma heim úr
skíðaferðum, sólbrúnir í framan, eru almennt
ríkari en þeir sem sátu eftir heima.
Gagnslaust fyrir þjóðina en
gott fyrir einstaklinginn
AW: Þrátt fyrir þetta verður ekki framhjá því
litið að það er mjög gott, jafnvel nauðsynlegt,
fyrir einstaklinginn að verða sér úti um
menntun til þess að verða samkeppnishæfur
á vinnumarkaði. Ef fólki gengur þokkalega
í námi gerir það sjálfu sér gott með því að
verða sér úti um meiri menntun. Það er ein af
leiðunum til þess að skapa sér sérstöðu umfram
aðra sem eru að sækja um sömu störf.
Ég þekki aðstæður í Bretlandi og tala út
frá þeim en tel jafnframt líklegt að þær séu
svipaðar á Íslandi. Með mikilli menntun kemur
maður því á framfæri við vinnuveitanda að
hann sé ágætlega gefinn og vinnusamur, og
það kunna vinnuveitendur alltaf vel að meta.
Í gamla daga var nóg að vera í skóla til 18 ára
aldurs til þess að sýna fram á þetta. Nú dugir
ekki minna en að vera í skóla til 25 ára aldurs.
Þetta er gríðarlega dýrt fyrir samfélagið. Það
er fokdýrt og slítandi fyrir ungt fólk að sogast
inn í þennan samkeppnisspíral, sem skilar
hagkerfinu sáralitlu en snýst fyrst og fremst
um það að standa aðeins betur að vígi í
samkeppni við aðra sem eru að sækja um störf
á vinnumarkaði.
Það er afskaplega erfitt að stöðva þennan
spíral. Þetta er nokkurs konar menntunargildra.
Á margan hátt kemur þetta meira niður á
konum en körlum. Þær þurfa að mennta sig
lengur og lengur og svo kemur að því að
þær ætla að eignast börnin. Þetta styttir enn
tímann sem þær hafa á vinnumarkaði. Það
má ekki gleyma því að það kostar ýmsar
fórnir að afla sér menntunar. Þau ár sem setið
er á skólabekk fara ekki í að afla tekna og
reynslu á vinnumarkaði. Menntun er því alls
ekki ókeypis fyrir einstaklinginn þótt hún sé
niðurgreidd.
En eins og ég segi þá er mjög skynsamlegt
fyrir einstaklinginn að verða sér úti um
menntun. Nú er æ sjaldgæfara að fá vinnu
í nágrenninu eða í gegnum kunningsskap.
Það er miklu algengara að margir séu að
keppa um sömu stöðurnar, oft á alþjóðlegum
vettvangi, þar sem umsóknarferlið er strangt
og reglum fylgt, sem er auðvitað til bóta. Þá er
nauðsynlegt að hafa næga menntun til þess að
sýna og skjóta keppinautum ref fyrir rass. Með
því að veifa prófgráðum er fólk að segja: Ég er
betri kostur en hinir.
Gráðan er aðalatriði
AW: Eins árs meistaragráður eru mjög vinsælar
– ég stýri einu slíku námskeiði núna – og
vissulega kennum við fólki ýmislegt gagnlegt.
En nemendur koma fyrst og fremst vegna þess
að þeir vilja skapa sér sérstöðu. B.A.-gráða er
ekki lengur nóg.
TUM: Er það aukaatriði hvað lært er?
AW: Já. Það var gerð rannsókn á þessu í
Bandaríkjunum. Gráðan eða öllu heldur tign
prófgráðunnar skiptir mestu máli, það er hvort
um er að ræða stúdentspróf, B.A.- eða B.S.-
próf, meistaragráðu eða doktorsgráðu. Og
sumir háskólar eru svo frægir að þeir sem hafa
lært þar fá öll bestu störfin, það eru kannski
10 til 15 skólar sem skipta öllu máli. Svona
gengur þetta – þegar allir eru komnir með B.A.
þarf meistaragráðu til þess að skera sig úr,
brátt er það ekki nóg og þá þarf M.B.A. og svo
Viðtal við Alison Wolf