Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2007, Blaðsíða 162

160
Tímarit um menntarannsóknir, 4. árgangur 2007
niðurgreidd námslán o.s.frv. Fyrir þann sem
gæti hugsað sér hvort heldur er þá er miklu
meiri hvati til að fara í langskólanámið, fremur
en í iðnnám eða annað starfsnám.
Í öðru lagi er ákaflega erfitt að standa á
því að verða sér ekki úti um háskólamenntun
þegar „allir“ eru með háskólapróf. Það er því
mjög erfitt að sannfæra nokkurn mann um að
læra iðngrein ef hann telur sig eiga einhverja
möguleika á að ljúka háskólanámi. Auk þess
er miklu meiri fjárhagslegan stuðning að fá til
háskólanáms en iðnnáms eins og áður sagði.
TUM: En þegar námi lýkur eru störf í
iðngreinum og ýmsum starfsmenntagreinum
oft betur borguð en hin, að minnsta kosti hér
á Íslandi.
AW: Já, og ef launamunurinn verður mikill
fer fólk að leita í iðngreinarnar, ekki síst ef sá
menntunarvalkostur er gerður jafnálitlegur.
Iðnaðarmönnum hefur fækkað hjá okkur
í Englandi. Það var ekki lengur hægt að fá
pípulagningamann, en nú eru langir biðlistar
til þess að komast í kúrsa í pípulagningum.
Fólk hefur þurft að venjast því að þurfa að
borga pípulagningamönnum laun og fá þá ekki
ódýrt.
TUM: Hvernig tókst að vekja áhuga á að læra
pípulagningar?
AW: Það gerðist sjálfkrafa og stjórnvöld höfðu
ekkert með það að gera. Það spurðist bara út
að það væri hægt að verða sér úti um mikla
peninga með því að fara í pípulagnir. Margir
þeirra sem skrá sig í nám í pípulagningum eru
komnir vel yfir tvítugt og hafa gert ýmislegt
annað.
TUM: Hér er erfitt að vekja áhuga ungs fólks
á námi í mörgum iðngreinum.
AW: Það kemur mér á óvart, nema þið hafið
einhverjar leiðir til þess að koma í veg fyrir
að launin hækki hjá iðnaðarmönnum. Kannski
er ástandið ekki orðið nógu slæmt ennþá.
Eina ástæðan fyrir því að það fór að fjölga í
iðngreinum í Englandi var sú að fólk áttaði
sig á því að þar væri hægt að fá góð laun.
Langskólagenginn almenningur hefur áttað sig
á því að þótt hann geti haldið áfram að setja
sig á háan hest gagnvart iðnaðarmönnum þarf
hann engu að síður að borga þeim sæmileg laun
fyrir þjónustuna. Sérfræðingarnir, millistéttin,
hafði vanist því að borga iðnaðarmönnum
lítið sem ekkert, en hefur nú orðið að breyta
þeim hugsunarhætti. Nú er hlutfall sérfræðinga
í Englandi að lækka, nú ætla ekki allir að
verða sérfræðingar. Þetta hefur náð ákveðnu
hámarki.
Niðurgreitt nám
TUM: Hvað leggur þú til?
AW: Ég held að það þurfi bara að láta fólk
borga meira sjálft fyrir langskólanámið. Í
lýðræðislegu samfélagi er ekki hægt að banna
fólki að fara í skóla en það er hægt að láta það
taka ákvarðanir sem byggja á raunverulegum
kostnaði, ekki tilbúnum aðstæðum eins og
niðurgreiðslum.
TUM: En leiðir það ekki til misréttis?
AW: Aftur veltur það á því hvernig það
er framkvæmt. Um þetta var mikið deilt í
Bretlandi og á endanum varð sú skoðun ofan
á að það þurfi að vera hægt að taka lán án
mikillar áhættu. Þið búið í landi þar sem allir
eiga húsnæði og ekki hikar fólk við að taka lán
til þess. Það þarf bara að tryggja að fjármögnun
náms sé ekki óyfirstíganleg hindrun, að fólk
verði ekki gjaldþrota ef það stendur sig ekki
í náminu. Þess vegna þarf að gera þetta með
lánum sem greitt er af í samræmi við tekjur.
TUM: Þannig kerfi er við lýði hér.
AW: Ég held að þetta sé eina leiðin. Það eru
einnig veittir styrkir til uppihalds fyrir þá sem
hafa ekki sterkan fjárhagslegan bakhjarl. Þótt
flestir hafi háskóla í héraðinu var ekki talið
Viðtal við Alison Wolf