Gerðir kirkjuþings - 2007, Qupperneq 11

Gerðir Kirkjuþings 2007
Ávarp forseta Kirkjuþings, Péturs Kr. Hafstein
Virðulega Kirkjuþing.
Góðir gestir.
Ég býð þingheim velkominn til viðamikilla starfa á Kirkjuþingi 2007. Ég vænti þess,
að þingfulltrúar og starfsfólk þingsins beri gæfu til að taka svo höndum saman hér á
þinginu næstu daga, að Þjóðkirkjunni verði í hvívetna heiður og sómi af.
Asakanir um misrétti og mannréttindabrot
Þeirri mynd var reynt að bregða upp í umdeildum sjónvarpsþætti á öndverðu ári, að
Þjóðkirkjan væri málsvari misréttis og mannréttindabrota og hratt fjaraði undan
kirkjunni, sem sífellt missti fleiri og fleiri áhangendur. Ekkert er þó fjær sanni. Á
undanfömum árum hafa orðið umtalsverðar breytingar á samsetningu íbúa hér á landi
og sífellt fleira fólk af erlendu bergi brotið hefur flust hingað í atvinnuskyni um lengri
eða skemmri tíma. Það er fullkomlega eðlilegt og á ekkert skylt við hnignun, að
fólksflutningar, erlendur uppmni, nýir tímar og breytt viðhorf leiði til þess, að íbúar
landsins skipi sér á fleiri bása í trúarlegum efnum en lengstum hefur verið frá því
ákvæði um trúfrelsi og þjóðkirkju á íslandi vom sett í stjómarskrána 1874.
Þjóðkirkjan sér ekki ofsjónum yfir því, síður en svo, enda nýtur hún liðveislu um 82%
landsmanna, og má það þykja öflugur bakhjarl í sundurleitri þjóðfélagsgerð
samtímans. Samningur ríkisvaldsins og Þjóðkirkjunnar um eignaskipti sín í milli á
árinu 1997, sem endanlega var til lykta leiddur á síðasta ári, fól meðal annars í sér
yfirgripsmikla tilfærslu kirkjujarða til íslenska ríkisins og er gmndvöllur
launagreiðslna presta og starfsmanna Þjóðkirkjunnar. Eftir að kirkjan hefur eftirlátið
ríkinu þvílík verðmæti og raun ber vitni er fráleitt að halda því fram, að launagreiðslur
til starfsmanna hennar feli í sér misrétti og mannréttindabrot gagnvart öðmm
trúfélögum. Þjóðkirkjan leggst ekki gegn því, að ríkisvaldið bæti kjör annarra
trúfélaga, en staða kirkjunnar í þessu efni er sérstök og á sér bæði sögulegar rætur og
ekki síður eignarréttarlegar. Þeir sem bera Þjóðkirkjuna hér röngum sökum með
skírskotun til mannréttinda ættu að minnast þess, að það er ekki tilgangur
jafnréttisákvæða að veita öllum sömu réttindi heldur er þeim ætlað að koma í veg fyrir
að þeim, sem em í sömu eða sambærilegri stöðu, sé mismunað. Staða Þjóðkirkjunnar
annars vegar og annarra trúfélaga hins vegar er í þessu efni langt frá því að vera
sambærileg.
Staða Þjóðkirkjunnar og Kirkjuþings
Nú em rétt tíu ár liðin frá því Alþingi samþykkti lög nr. 78/1997 um stöðu, stjóm og
starfshætti þjóðkirkjunnar, svonefnd þjóðkirkjulög. Það var eitt helsta markmið þeirra
að efla sjálfstæði Þjóðkirkjunnar í ytri málefnum en í innri málum hafði kirkjan lengi
notið sjálfræðis, svo sem varðandi guðsþjónustuna, helgisiði, skírn, fermingu og
veitingu sakramenta. Þetta var gert á gmnni þeirra tengsla, sem em milli ríkisins og
kirkjunnar samkvæmt 62. gr. stjómarskrárinnar, þar sem segir að hin evangeliska-
lúterska kirkja skuli vera þjóðkirkja á íslandi og skuli ríkisvaldið að því leyti styðja
hana og vernda. I þessu ákvæði felst ótvírætt, að ríki og Þjóðkirkja em ekki eitt.
Þjóðkirkjan er ekki ríkiskirkja eins og sumir vilja meina, sérstaklega þegar henni skal
hallmælt, heldur sjálfstæð stofnun, sjálfstæður réttaraðili - þjóðkirkja, sem ber réttindi
og skyldur að lögum. Öðmm aðila, íslenska ríkinu, er falið að styðja og vemda
kirkjuna eða með öðmm orðum gera henni kleift að gegna stjómarskrárbundnu
9