Peningamál - 01.06.2005, Side 35

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PEN INGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
2
35
IX Stefnan í peningamálum
Fjármálaleg skilyrði svipuð og í mars
Stýrivextir Seðlabankans voru hækkaðir um 0,25 prósentur í tengslum
við útgáfu Peningamála í mars. Í inngangi ritsins var ákvörðun bank-
ans rökstudd og þess meðal annars getið að eðlilegt væri að taka tillit
til verulegrar hækkunar á gengi krónunnar við ákvarðanir í peninga-
málum, enda fæli gengishækkunin í sér aukið aðhald. Frá því að spáin
var gerð hefur gengi krónunnar lækkað nokkuð á ný. Gengið sem
miðað er við í verðbólguspánni sem kynnt er hér að framan er 6%
lægra en í marsspánni. Gengislækkunin hefur í för með sér að verð-
bólguhorfur verða lakari en ella auk þess sem hún felur í sér nokkra
slökun á peningalegu aðhaldi.
Að gengislækkuninni frátalinni hafa ekki orðið miklar breytingar
á fjármálalegum skilyrðum frá því í mars. Raunstýrivextir hafa heldur
þokast upp á við á flesta tiltæka mælikvarða, en eru þó ekki mjög háir
í sögulegu samhengi. Á hinn bóginn hafa erlendir langtímavextir
lækkað, þrátt fyrir hækkun stýrivaxta bandaríska seðlabankans í mars
og í maí. Hækkandi áhættuálag á vexti gæti þó vegið nokkuð á móti.
Þörf fyrir aukið peningalegt aðhald þrátt fyrir tímabundna
hjöðnun verðbólgu
Viðfangsefni peningastefnunnar um þessar mundir er að beita því
aðhaldi sem þarf til þess að tryggja stöðugleika verðlags á næstu árum
við aðstæður sem einkennast af vaxandi ójafnvægi í þjóðarbúskapn-
um. Ójafnvægið kemur einkum fram í gríðarlegri hækkun fasteigna-
verðs og vaxandi halla á viðskiptum við útlönd. Verðbólga hefur einn-
ig verið meiri en 2,5% verðbólgumarkmiðið, þótt dregið hafi úr henni
frá því í mars.
Að hækkun húsnæðisliðar vísitölu neysluverðs frátalinni mælist
verðbólgan hins vegar engin. Þar sem hækkun húsnæðisliðarins end-
urspeglar hækkun eignaverðs, sem kemur flestum heimilum til góða
og er auk þess líkleg til að ganga að hluta til baka síðar, er eðlilegt að
spurt sé hvort nauðsynlegt sé að herða aðhald peningastefnunnar
meira en þegar hefur verið gert.
Til þess að peningastefna skili árangri þarf hún að horfa fram á
veg fremur en um öxl. Þótt dregið hafi úr verðbólgu sl. tvo mánuði og
hún birtist fyrst og fremst í hækkun fasteignaverðs, benda flestir hag-
vísar og spár bankans, sem greint er frá hér að framan, til þess að enn
sé veruleg hætta á of mikilli verðbólgu á næstu tveimur árum. Ekki má
láta það villa sér sýn að dregið hefur úr verðbólgu sl. tvo mánuði enda
gerðist það fyrst og fremst sökum hækkunar á gengi krónunnar og
breyttra aðferða við útreikning á húsnæðislið vísitölu neysluverðs.
Áhrif verðstríðs á dagvörumarkaði kunna einnig að vera tímabundin.
Hvert sem litið er blasa við merki um umtalsvert ójafnvægi. Má þar
nefna öran vöxt veltu, innflutnings, útlána innlánsstofnana og tekna
ríkissjóðs, vaxandi viðskiptahalla og hraða hækkun fasteignaverðs.
Mikill vöxtur þessara hagstærða er ávísun á verðbólgu síðar, verði
ekkert gert til að draga úr honum, jafnvel þótt hátt gengi krónunnar
mildi verðlagsáhrifin um þessar mundir. Hátt gengi krónunnar er
raunar ein af mörgum birtingarmyndum ójafnvægis í þjóðarbúskapn-
Mynd IX-1
Gengisskráningarvísitala krónunnar
27. maí 2004 - 27. maí 2005
J J Á S O N D | J F M A M
106
108
110
112
114
116
118
120
122
124
31. des. 1991 = 100
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Mynd IX-2
Stýrivextir og raunstýrivextir miðað við
liðna verðbólgu og verðbólguvæntingar1
mars 1999 - maí 2005
A J O J A J O J A J O J A J O J A J O J A J O J A J O
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
0
2
4
6
8
10
12
%
Stýrivextir
Raunstýrivextir miðað við liðna verðbólgu
Raunstýrivextir miðað við 2 ára verðbólguvæntingar
Raunstýrivextir miðað við 3 ára verðbólguvæntingar

1. Ríkisbréfaflokkurinn RIKB 05 var á gjalddaga 1. apríl sl. og eftir það
skortir því upplýsingar um verðbólguvæntingar byggðar á reiknuðu
verðbólguálagi.
Heimild: Seðlabanki Íslands.