Peningamál - 01.11.2007, Qupperneq 47

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
3
47
VIII Verðlagsþróun
Mikill verðbólguþrýstingur er enn til staðar. Tólf mánaða verðbólga
hefur aukist frá síðustu útgáfu Peningamála, en undirliggjandi
verð bólga er svipuð og hún var í ársbyrjun. Einn megindrifkraftur
verðbólgunnar hefur verið uppsveifla á íbúðamarkaði, sem á sér rætur
í miklum vexti ráðstöfunartekna undanfarið 1½ ár. Hækkun vaxta á
fast eignaveðlánum hefur verið minni en þarf til þess að veita verulegt
viðnám. Uppsveiflan hefur leitt til hraðrar hækkunar húsnæðisverðs,
sem endurspeglast í húsnæðislið vísitölu neysluverðs. Vöruverð hefur
einnig hækkað nokkuð á undanförnum mánuðum þrátt fyrir hátt
gengi krónunnar. Gengislækkunin í ágúst gekk til baka og áhrifin gætu
því hafa verið aðeins tímabundin. Hækkun hrávöruverðs á heims-
markaði og aukinn innlendur kostnaður vó á móti áhrifum sterks
gengis. Verðlag innfluttrar vöru hefur sveiflast innan tiltölulega þröngs
bils í rúmlega ár. Verðbólguvæntingar hafa þróast á misjafnan hátt að
undanförnu en flestir mælikvarðar eru töluvert yfir verðbólgu markmiði
Seðlabankans.
Verðbólga eykst á ný
Verðbólga hjaðnaði fram eftir sumri u.þ.b. í samræmi við verðbólgu-
spá Seðlabankans sem birt var í byrjun júlí. Verðbólga var komin niður
í 3,9% á þriðja ársfjórðungi eða 0,2 prósentum meira en spáð var í júlí
sl. Eftir skamman tíma undir efri „þolmörkum“ verðbólgu markmiðs
Seðlabankans í júlí og ágúst, þegar verðbólgan varð hin minnsta í tvö
ár, jókst hún á ný í september og október. Horfur eru á 4,8% verð-
bólgu á síðasta fjórðungi þessa árs, sem er nokkru meira en reiknað
var með í síðustu spá.
Til að fá skýrari mynd af undirliggjandi verðbólguþrýstingi er
gagnlegt að horfa fram hjá tímabundnum sveiflukenndum þáttum.1
Ef áhrif sveiflukenndra þátta, verðlags opinberrar þjónustu, vaxta-
breytinga og óbeinna skatta eru undanskilin var tólf mánaða verð-
bólga 6,4% í október. Verðbólgan er því töluvert þrálátari en virðist
við fyrstu sýn, sérstaklega ef haft er í huga að gengisþróun krónunnar
hefur verið tiltölulega hagstæð.
Hröð hækkun húsnæðisverðs síðastliðið sumar
Ein meginskýringin á meiri verðbólgu á seinni helmingi ársins en spáð
var í síðasta hefti Peningamála er hraðari hækkun húsnæðisverðs
en reiknað var með. Dregið hefur í sundur með vísitölu neysluverðs
með og án húsnæðis á undangengnum mánuðum. Tólf mánaða
verð bólga án húsnæðis var í októberbyrjun 1,3% (ef skattaáhrif eru
einnig undanskilin var hún 3,7%). Árstíðarleiðrétt íbúðaverð á höfuð-
borgarsvæðinu hefur hækkað um 11% síðastliðna tólf mánuði en
íbúðaverð á landsbyggðinni mun meira.
Meginskýring uppsveiflu á íbúðamarkaði er að vöxtur ráðstöf-
unartekna hefur verið afar ör undanfarið 1½ ár, eins og rakið er í
kafla IV. Laun hækkuðu mikið á liðnu ári, bæði vegna umsaminnar
1. Sjá nánari umfjöllun í rammagrein VIII-1 á bls. 32-33 í Peningamálum 2007/2.
Mynd VIII-1
Verðbólga janúar 2001 - október 20071
0
2
4
6
8
10
12
2007200620052004200320022001
12 mánaða breyting vísitölu (%)
1. Kjarnavísitölur mæla undirliggjandi verðbólgu. Kjarnavísitala 1 er
vísitala neysluverðs án búvöru, grænmetis, ávaxta og bensíns. Í kjarna-
vísitölu 2 er að auki verðlag opinberrar þjónustu undanskilið.
Heimild: Hagstofa Íslands.
Vísitala neysluverðs
Kjarnavísitala 1
Kjarnavísitala 2
Vísitala án beinna áhrifa lækkunar óbeinna skatta
Verðbólgumarkmið Seðlabankans
Mynd VIII-2
Verðbólga á ýmsa mælikvarða
janúar 2001 - október 2007
12 mánaða breyting (%)
Kjarnavísitala 2 án skattaáhrifa
Vísitala neysluverðs
Vísitala neysluverðs án húsnæðis
-2
0
2
4
6
8
10
12
2007200620052004200320022001
Heimild: Hagstofa Íslands.
0
5
10
15
20
200720062005200420032002
12 mánaða breyting vísitölu (%)
Heimild: Hagstofa Íslands.
Mynd VIII-3
Verðlagsþróun: húsnæði og þjónusta
janúar 2002 - október 2007
Húsnæði
Almenn þjónusta
Opinber þjónusta