Peningamál - 01.11.2007, Page 48

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
3
48
viðbótarhækkunar sumarið 2006 og almenns launaskriðs. Um leið
hefur vinnandi fólki fjölgað hröðum skrefum og vinnustundum enn
meira (sjá kafla VI). Skattalækkanir síðustu ára, bæði tekju- og neyslu-
skatta, hafa síðan bætt enn frekar í ráðstöfunartekjurnar. Hingað til
hefur þessi mikli vöxtur ráðstöfunartekna vegið þyngra en nokkru lak-
ari fjármálaleg skilyrði heimila. Viðskiptabankarnir hafa hækkað vexti
íbúðaveðlána verulega en Íbúðalánasjóður mun minna (sjá nánar í
kafla III). Vaxtahækkunin ætti að draga úr verðhækkunum húsnæðis
er fram líða stundir, en þess sjást þó enn lítil merki. Heimilin hafa í
vaxandi mæli tekið gengisbundin lán á lágum vöxtum, en það dregur
úr áhrifum hækkunar vaxta verðtryggðra útlána.
Hækkun innlends kostnaðar og sterk eftirspurn skapa aukinn
þrýsting á þjónustuverðbólgu
Verðlag þjónustu einkaaðila (almennrar þjónustu) hefur hækkað nokk-
uð frá síðustu útgáfu Peningamála og gætir verðhækkana í flestum
undirliðum. Tólf mánaða verðhækkun þjónustuliðarins hefur þó lítið
breyst, enda gætir enn áhrifa virðisaukaskattslækkunar á þjónustu.
Innlendar kostnaðarhækkanir, t.d. launahækkanir, og mikill vöxtur inn-
lendrar eftirspurnar gefa hins vegar líklega tilefni til meiri hækkunar
verðlags þjónustu, þótt á móti hafi gengisþróunin verið hagstæð. Því er
hætta á að verðlag þjónustu láti undan auknum þrýstingi lækki gengi
krónunnar.
Niðurstöður könnunar meðal 400 stærstu fyrirtækja landsins sem
gerð var í september sl. sýna vaxandi verðbólguþrýsting, einkum meðal
þjónustufyrirtækja. Forsvarsmenn vaxandi meirihluta fyrirtækja búast
við verðhækkun aðfanga á næstu sex mánuðum eða 80% samanborið
við 68% í febrúar. Að meðaltali eiga þeir von á að verðhækkunin nemi
rúmlega 4%.
Mikill meirihluti fyrirtækja hyggst hækka verð á næstu sex
mánuðum
Jafnframt sýnir könnunin að fyrirtækin reikna með að velta þessum
kostnaðarauka út í verðlag. Töldu u.þ.b. 70% forsvarsmanna fyrir-
tækja að verð á vörum og þjónustu þeirra myndi hækka á næstu sex
mánuðum. Að meðaltali reiknuðu stjórnendur með 3,3% verðhækk-
un. Hjá þjónustugreinum var hlutfallið enn hærra en hjá öðrum. Þessar
niðurstöður eru í samræmi við gögn um virðisaukaskattsveltu sem
sýna að velta í þjónustugreinum hefur aukist gríðarlega undanfarið
ár. Þegar sambærileg könnun var gerð í febrúar gerðu 43% forsvars-
manna fyrirtækja ráð fyrir verðhækkun.
Vöruverð hefur hækkað nokkuð vegna hækkunar hrávöruverðs
og gengislækkunar krónunnar í sumar
Gengishækkun krónunnar framan af ári dró úr verðbólguþrýstingi án
þess þó að leiða til mikillar verðlækkunar innfluttrar vöru. Síðastliðna
tólf mánuði hefur verð innfluttrar vöru aðeins hækkað um tæplega
1%, en lækkun óbeinna skatta í mars sl. vegur þar þungt. Hækkun
hrávöruverðs á heimsmarkaði (sjá rammagrein II-1) hefur að nokkru
leyti vegið upp gengisáhrifin. Verðlag innfluttrar mat- og drykkjarvöru
aðlagaðist skjótt gengislækkun krónunnar í sumar og hækkaði um
80
90
100
110
120
130
140
Innfluttar vörur án
áfengis og tóbaks
Gengisvísitala fyrir
vöruinnflutning
‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00‘99‘98‘97
Mars 1997 = 100
Mynd VIII-4
Innflutningsgengi og verðlag innfluttrar
vöru mars 1997 - október 2007
Heimild: Hagstofa Íslands.
Nýjar bifreiðar og
varahlutir
Dagvara
Mynd VIII-5
Mat fyrirtækja á eigin verðbreytingum
næstu sex mánuði
Heimild: Capacent Gallup.
%
0
20
40
60
80
100
2007200620052004
Hækka
Lækka
Standa í stað
-10
-5
0
5
10
15
2007200620052004200320022001
Mynd VIII-6
Vöruverð janúar 2001 - október 2007
Heimild: Hagstofa Íslands.
12 mánaða breyting vísitölu (%)
Innfluttar vörur án áfengis og tóbaks
Innlendar vörur án búvöru og grænmetis
Dagvara