Peningamál - 15.05.2013, Blaðsíða 23

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
3
•
2
23
Lakari horfur um þróun útflutningsverðs ...
Verð sjávarafurða hefur lækkað undanfarna mánuði eftir að hafa
náð hámarki um mitt síðastliðið ár. Lækkunin hefur þó verið mismikil
eftir tegundum. Verðlækkunina má rekja til erfiðs efnahagsástands
og minnkandi kaupmáttar í ýmsum Evrópuríkjum, sérstaklega við
Miðjarðarhaf, en einnig til aukins framboðs þorsks úr Barentshafi. Þetta
hefur einkum haft áhrif á dýrari tegundir sjávarafurða, enda höfðu
ýmsar tegundir í hærri gæðaflokki hækkað mikið og langt umfram
önnur sambærileg matvæli. Einn flokkur sjávarafurða, afurðir upp-
sjávarfiska (frystur makríll, loðna, lýsi o.s.frv.), hefur þó haldið áfram
að hækka í verði enda er þar um tiltölulega ódýra matvöru að ræða
og er Ísland með stóra markaðshlutdeild í Austur-Evrópu, Afríku og
Asíulöndum á þessu sviði. Þá er markaðsstaða á íslensku mjöli og lýsi
mjög sterk vegna mikilla gæða, nálægðar við helstu kaupendur og lítils
framboðs frá öðrum söluaðilum. Í byrjun árs var meðalverð sjávaraf-
urða tæplega 6% lægra í erlendum gjaldmiðli en á sama tíma fyrir ári.
Flestir markaðsaðilar telja að verðlækkunarhrinunni í botnfiskafurðum
sé að linna, en skýr merki þess eru þó ekki í augsýn. Í spánni nú er gert
ráð fyrir að meðalverð sjávarafurða lækki um rúm 2% í ár, þrátt fyrir að
verð á afurðum uppsjávarfiska haldi áfram að hækka. Þetta er lítillega
meiri lækkun en reiknað var með í febrúar. Á næsta ári er gert ráð fyrir
að verð sjávarafurða lækki eitthvað áfram í takt við almenna þróun
alþjóðlegs hrávöru- og matvælaverðs og hægan hagvöxt á helstu
markaðssvæðum og að meðalverð sjávarafurða í erlendum gjaldmiðli
lækki um rúm 2% og um 1% til viðbótar árið 2015.
Álverð hefur lækkað í ár í takt við annað hrávöruverð eftir lítils
háttar styrkingu undir lok síðasta árs. Lækkun milli mánaða í mars
var tæp 7% og hefur mánaðarlækkun ekki verið jafn mikil í tæp þrjú
ár. Á fyrsta fjórðungi ársins hefur álverð því lækkað um 8% frá sama
tímabili ári áður. Meðalverð áls var tæplega 2.020 Bandaríkjadalir á
tonnið, en var 2.400 Bandaríkjadalir árið á undan. Nú í apríl hafði
tonnið af áli lækkað enn frekar í rúmlega 1.850 Bandaríkjadali að
meðaltali. Áætlað er að verð á áli haldist lágt út árið sem er í samræmi
við þróun framvirks verðs og spár helstu markaðsaðila. Gert er ráð
fyrir að meðalálverð á þessu ári verði því svipað og það var í fyrra í
stað tæplega 5% hækkunar í síðustu Peningamálum. Þá er útlit fyrir
að álverð hækki um rúmlega 3% á ári á næstu tveimur árum sem er
heldur meiri hækkun en í febrúarspánni.
... leiða til þess að viðskiptakjör rýrna meira en áður var spáð
Nokkur breyting hefur orðið á alþjóðlegri verðlagsþróun og -horfum
frá því í byrjun árs eins og nefnt hefur verið hér að framan. Á það
einkum við um verð á áli og sjávarafurðum. Á sama tíma er gert ráð
fyrir svipaðri lækkun olíuverðs og í fyrri spá, en að hrávöruverð lækki
aðeins meira, sem vegur nokkuð á móti lækkun útflutningsverðs.
Svipaða sögu má segja um verð aðfanga til álframleiðslu, einkum
súráls, sem lækkar í takt við þróun álverðs. Engu að síður er útlit
fyrir að viðskiptakjör verði nokkru lakari í ár en spáð var í febrúar og
versni um rúm 2% í stað þess að haldast nánast óbreytt. Á næsta ári
er einnig gert ráð fyrir lakari þróun en í febrúar, en þá er talið að við-
skiptakjör rýrni um u.þ.b. ½% í stað þess að batna um tæplega 1%
eins og gert var ráð fyrir í febrúarspánni. Horfurnar fyrir árið 2015 eru
1. Verð á sjávarafurðum í erlendum gjaldmiðli er reiknað með því að deila
í verð sjávarafurða í íslenskum krónum með vöruskiptavog m.v. útflutning.
Heimildir: Hagstofa Íslands, London Metal Exchange, Seðlabanki Íslands.
Vísitala, janúar 1999 = 100
Mynd II-9
Verð á sjávarafurðum og áli
Í erlendum gjaldmiðli
Verð sjávarafurða (v. ás)1
Álverð (h. ás)
$/tonn
‘13‘11‘05 ‘07 ‘09‘03‘01‘99 ‘15
90
100
110
120
130
140
150
1.000
1.400
1.800
2.200
2.600
3.000
3.400
PM 2013/1
PM 2013/2
1. Grunnspá Seðlabankans 2013-2015. Framlag helstu undirliða til
ársbreytingar viðskiptakjara er fengið með því að vega saman árlega
breytingu viðkomandi undirliðar með vægi hans í út- eða innflutningi
vöru og þjónustu. Liðurinn "annað" er afgangsliður.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Breyting frá fyrra ári (%)
Mynd II-10
Viðskiptakjör og framlag undirliða
2010-20151
Sjávarafurðaverð Hreint framlag álverðs
Framlag viðskiptakjara þjónustu
Hrávöruverð Olíuverð
Annað Viðskiptakjör vöru og þjónustu
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
201520142013201220112010