Peningamál - 21.05.2014, Blaðsíða 61

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
2
61
Mæld framleiðni vinnuaflsins dróst saman í fyrra
Eftir að efnahagsbatinn hófst árið 2010 jókst mæld framleiðni vinnu­
aflsins nokkuð enda hélt heildarvinnustundum áfram að fækka um
nokkurt skeið. Frá því að heildarvinnustundum tók að fjölga, fyrst árið
2011 og síðan af fullum krafti í fyrra, stöðvaðist framleiðnivöxturinn
og tók að dragast saman á síðari árshelmingi í fyrra. Þetta er nokkru
hægari framleiðnibati en hefur verið á fyrri bataskeiðum, eins og sést
á mynd VI­16. Þróunin er þó í takt við reynslu flestra annarra þróaðra
ríkja í kjölfar fjármálakreppunnar sem líklega skýrist af hægum vexti
eftirspurnar og skuldsetningu fyrirtækja sem hvort tveggja veldur því
að fjárfesting fyrirtækja er lítil, einnig fjárfesting í framleiðniörvandi
tækni. Önnur möguleg skýring er að samsetning framleiðslunnar hafi
breyst þannig að vægi greina þar sem framleiðnin er minni hafi aukist
(mynd VI­9).
opinberum vinnumarkaði hafa þó falið í sér meiri hækkun launa.
Kjarasamningagerð er ekki lokið og er t.d. enn ósamið við starfs­
menn í flugsamgöngum og við hluta starfsmanna sveitarfélaga og
ríkis.
Viðbót við desembersamninginn innifelur:
• Hækkun orlofs- og desemberuppbóta um samtals 32.300 kr. eða
40% frá fyrra ári.
• Lengingu samningstímans frá því sem gengið var út frá í des­
embersamningnum: almennt um tvo mánuði á almennum vinnu­
markaði (til loka febrúar 2015) og fjóra mánuði hjá opinberum
starfsmönnum (til aprílloka 2015).
Áætlað er að bein hækkun vegna viðbótarinnar sé almennt í takt
við desembersamninginn. Gert er ráð fyrir að kostnaður vegna
samningsins með viðbótinni nemi 3,2% (2,8% vegna hækkunar
almennra launa og 0,4% vegna viðbótarhækkunar lægstu taxta) frá
gildistöku samningsins, sem var ýmist 1. janúar eða 1. febrúar eftir
því hvenær félög samþykktu samninginn.1 Framlag launagreiðanda
í starfsmenntasjóð hækkar einnig um 0,1%. Kostnaðaráhrif hækk­
unar orlofsuppbótar eru metin áþekk og ef laun hefðu hækkað um
2% þann 1. janúar á næsta ári og er ætlað að koma til móts við
lengingu samningsins. Það sama á við um 20.000 kr. eingreiðslu
sem starfsmenn hins opinbera fá almennt í apríl á næsta ári. Hún er
sambærileg við að laun séu 2% hærri tveimur mánuðum lengur en
samningar á almennum vinnumarkaði. Þetta gæti verið vísbending
um að samningsaðilar telji að 2% hækkun sé það sem koma skuli í
þeim kjarasamningum sem gerðir verða á næsta ári.
Aðilar desembersamningsins ganga út frá því að aðrar launa­
breytingar í tengslum við framkvæmd samninga í ár verði ekki meiri
en svo að launavísitala Hagstofu Íslands hækki um minna en 4% á
tímabilinu frá desember 2013 til desember 2014. Gengi það eftir
hefði það í för með sér rúmlega ½ prósentu hækkun launa til við­
bótar við beinar umsamdar hækkanir samningsins. Í ljósi þess að um­
samdar launahækkanir hafa að meðaltali verið um 60% af breytingu
launavísitölunnar frá árinu 1990 gæti þetta verið vanmat, sérstak­
lega í ljósi þess að síðan hefur verið samið um meiri hækkanir við
nokkur félög.
1. Þau félög sem samþykktu samninga með gildistöku 1. febrúar fengu sérstaka 14.600 kr.
eingreiðslu en kostnaðaráhrif hennar eru áætluð þau sömu og ef laun hefðu hækkað um
3,2% strax 1. janúar.