Peningamál - 21.05.2014, Blaðsíða 25

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
2
25
Markaðsaðilar vænta óbreyttra vaxta á þessu ári
Könnun Seðlabankans á væntingum markaðsaðila sem framkvæmd var
um miðjan maí sl. gefur til kynna að þeir vænti þess að nafnvöxtum
bankans verði haldið óbreyttum til loka þessa árs en að þeir verði hækk­
aðir á því næsta (mynd III­3). Samkvæmt niðurstöðunum vænta þeir
að veðlánavextir bankans haldist óbreyttir í 6% fram á fyrsta fjórðung
næsta árs en verði þá hækkaðir í 6,25% og í 6,5% eftir tvö ár líkt og
í febrúar sl. Mat á framvirkum vaxtaferli gefur hins vegar til kynna að
markaðsaðilar vænti þess að vextir bankans verði hækkaðir um 0,25 pró­
sentur á þessu ári og um 0,25 prósentur til viðbótar á fyrri helmingi þess
næsta og verði þá 6,5% (mynd III­3).1 Það eru 0,25 prósentum lægri
vextir en þeir væntu í byrjun febrúar sl. en svipaðir og í nóvember í fyrra.
Vextir verðtryggðra skuldabréfa hafa hækkað í takt við raunvexti
Seðlabankans
Ávöxtunarkrafa lengri verðtryggðra ríkis­ og íbúðabréfa er svipuð og
við útgáfu Peningamála í febrúar en um 0,2­0,9 prósentum hærri
en í byrjun nóvember sl. og hefur hún á undanförnum mánuðum
ekki verið hærri frá árinu 2011 sem endurspeglar að einhverju leyti
fyrrnefnda hækkun raunvaxta Seðlabankans (mynd III­4). Að hluta
kann þróunin einnig að skýrast af væntingum markaðsaðila um aukið
framboð verðtryggðra bréfa vegna fyrirhugaðrar sölu Eignasafns
Seðlabankans (ESÍ) sem tilkynnt var undir lok síðasta árs en framboð
verðtryggðra skuldabréfa hefur verið lítið á undanförnum misserum.
Að auki kann hækkun kröfunnar að endurspegla aukið áhættuálag á
skuldbindingar ríkis­ og Íbúðalánasjóðs m.a. vegna óvissu um áhrif
aðgerða stjórnvalda í skuldamálum heimila á efnahagsumsvif og
óvissu um framtíðarskipan Íbúðalánasjóðs, en í nýlegri skýrslu verk­
efnisstjórnar um framtíðarskipan húsnæðismála, sem félags­ og hús­
næðismálaráðherra skipaði, er lagt til að verulegar breytingar verði
gerðar á starfsemi sjóðsins.2
1. Vísbendingar sem vaxtaferillinn gefur um væntingar markaðsaðila um næstu vaxta­
ákvarðanir eru óvissari en ella vegna vandamála við mælingu á stysta enda vaxtarófsins.
Þá eru ríkisbréf á gjalddaga innan tveggja ára ekki notuð við matið þar sem verðlagning
þeirra er talin skekkt vegna áhrifa gjaldeyrishafta. Sjá nánari umfjöllun í rammagrein III­1 í
Peningamálum 2013/4.
2. Lagt er til að Íbúðalánasjóður hætti lánveitingum samkvæmt núverandi fyrirkomulagi og að
starfsemi hans verði skipt upp, annars vegar í nýtt húsnæðislánafélag í eigu ríkisins en án
ríkis ábyrgðar og hins vegar verði félagslegu hlutverki sjóðsins, ásamt öðrum þáttum sem
snúa að framkvæmd húsnæðisstefnu stjórnvalda, fundinn farvegur í núverandi stofnana­
umhverfi eða með nýrri stofnun húsnæðismála. Þá er lagt til að núverandi lánasafn Íbúða­
lánasjóðs verði látið renna út.
Núverandi Breyting frá Breyting frá
aðhaldsstig PM 2014/1 PM 2013/2
Raunvextir miðað við:1 (16. maí 2014) (7. febrúar 2014) (10. maí 2013)
Ársverðbólgu 3,0 0,8 1,0
verðbólguvæntingar fyrirtækja til eins árs 2,3 0,9 1,5
verðbólguvæntingar heimila til eins árs 1,3 1,0 1,0
verðbólguv. markaðsaðila til eins árs2 2,2 0,2 0,9
verðbólguv. á fjármálamarkaði til eins árs3 2,7 0,7 0,4
verðbólguspá Seðlabankans4 2,4 ­0,3 0,1
Meðaltal 2,3 0,5 0,8
1. Miðað við meðaltal innlánsvaxta og hámarksvaxta á innstæðubréfum með 28 daga binditíma sem virka nafnvexti Seðlabankans.
2. Út frá könnun á væntingum markaðsaðila. Þessi könnun var fyrst framkvæmd um miðjan febrúar 2012. 3. Verðbólguálag til eins
árs út frá mismun óverðtryggða og verðtryggða vaxtarófsins (5 daga hlaupandi meðaltal). 4. Spá Seðlabanka um ársverðbólgu eftir
fjóra ársfjórðunga.
Tafla III­1 Taumhald peningastefnunnar (%) Mynd III-3
Veðlánavextir, framvirkir vextir1 og væntingar
markaðsaðila um veðlánavexti2
Daglegar tölur 1. janúar 2011 - 30. júní 2017
%
Veðlánavextir SÍ
PM 2014/2 (miður maí 2014)
PM 2014/1 (byrjun febrúar 2014)
PM 2013/4 (lok október 2013)
Væntingar markaðsaðila (miður maí 2014)
1. Við mat á vaxtaferlinum er notast við vexti á millibankamarkaði og
vexti ríkisbréfa. Ríkisbréf á gjalddaga innan tveggja ára eru þó ekki notuð
þar sem verðlagning þeirra er talin vera skekkt vegna áhrifa gjaldeyrishafta.
2. Miðað við miðgildi svara í könnun Seðlabanka Íslands á væntingum
markaðsaðila dagana 12.-14. maí 2014.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
6,5
7,0
7,5
2011 2012 2013 2014 2015 2016 ‘17
%
Mynd III-4
Ávöxtunarkrafa verðtryggðra skuldabréfa
Daglegar tölur 2. janúar 2009 - 16. maí 2014
Heimild: Seðlabanki Íslands.
HFF150224
HFF150434
HFF150644
RIKS 21 0414
0
1
2
3
4
5
6
7
201120102009 2012 2013 ‘14
%
Mynd III-5
Ávöxtunarkrafa óverðtryggðra skuldabréfa
Daglegar tölur 2. janúar 2009 - 16. maí 2014
Heimild: Seðlabanki Íslands.
RIKB 13 0517
RIKB 14 0314
RIKB 15 0408
RIKB 16 1013
RIKB 19 0226
RIKB 20 0205
RIKB 22 1026
RIKB 25 0612
RIKB 31 0124
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
201120102009 ‘1420132012