Peningamál - 21.05.2014, Blaðsíða 7

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
2
7
... og horfur um þróun viðskiptakjara og útflutnings batna
Í fyrra höfðu viðskiptakjör rýrnað samtals um 17% frá árinu 2007.
Spáð er smávægilegum bata í viðskiptakjörum í ár frá fyrra ári eftir
samfellda rýrnun frá árinu 2010. Horfur fyrir næstu tvö ár hafa einnig
batnað sem fyrst og fremst má rekja til betri horfa um þróun útflutn­
ingsverðs, einkum verðs sjávarafurða. Gert er ráð fyrir að viðskiptakjör
batni samtals um tæplega 1% á spátímanum en í febrúar var spáð
ríflega 2% rýrnun þeirra.
Kraftmeiri þjónustuútflutningur skýrir tæplega 1 prósentu meiri
vöxt útflutnings í fyrra en gert var ráð fyrir í febrúar. Hann skýrir einnig
betri horfur um vöxt útflutnings í ár í samanburði við febrúarspána.
Þessi bati vegur þyngra en lakari horfur um vöruútflutning sem rekja
má til meiri samdráttar í útflutningi sjávarafurða. Útflutningshorfur til
næstu tveggja ára hafa einnig batnað. Nú er reiknað með 2,7% vexti
útflutnings að meðaltali á ári á spátímanum en í febrúar var gert ráð
fyrir tæplega 2% vexti á tímabilinu. Afgangur á viðskiptum við útlönd
batnar með samsvarandi hætti. Nánar er fjallað um útflutning og ytri
skilyrði í kafla II og ytri jöfnuð í kafla VII.
Hagvöxtur mældist 3,3% í fyrra sem er meiri vöxtur en meðal
annarra þróaðra ríkja ...
Samkvæmt tölum Hagstofu Íslands var hagvöxtur í fyrra 3,3% sem er
0,3 prósentum meiri vöxtur en spáð var í febrúarhefti Peningamála.
Skýrist frávikið af jákvæðara framlagi utanríkisviðskipta sem einkum
má rekja til kröftugri vaxtar þjónustuútflutnings. Landsframleiðslan
hefur því vaxið um tæplega 11% frá því sem hún var minnst í kjölfar
fjármálakreppunnar á fyrsta ársfjórðungi 2010 en er enn tæplega
3% undir því sem hún var mest í aðdraganda fjármálakreppunnar.2
Eins og sést á mynd I­6 hefur batinn að mestu verið drifinn áfram af
framleiðsluaukningu í þjónustugeiranum en aðrir geirar (fyrir utan fjár­
málaþjónustu) eru einnig farnir að leggja til batans.3
Efnahagssamdrátturinn hér á landi í kjölfar fjármálakreppunnar
var meiri en að jafnaði meðal þróaðra ríkja.4 Frá því að efnahagsbati
hófst hér á landi hefur batinn hins vegar verið kröftugri en að jafnaði á
meðal helstu viðskiptalanda og annarra OECD­ríkja (mynd I­7) og var
hagvöxtur í fyrra hinn mesti meðal þróaðra ríkja (mynd I­8).
... og horfur á að hagvöxtur aukist enn frekar í ár
Hagvöxtur var einkar kröftugur á seinni hluta síðasta árs eða um 4,1%
að meðaltali og er gert ráð fyrir svipuðum vexti á fyrri hluta þessa árs.
Talið er að heldur hægi á vextinum á seinni hluta ársins og að hag­
2. Hér er vísað í árstíðarleiðréttar tölur sem byggjast á mati Seðlabankans. Eins og rakið er í
rammagrein IV­1 í Peningamálum 2012/4 virðast aðferðir Hagstofunnar við árstíðarleiðrétt­
ingu ekki henta við túlkun efnahagsþróunar innan árs og kýs Seðlabankinn því að nota aðrar
aðferðir við árstíðarleiðréttingu.
3. Mynd I­6 sýnir uppsafnaðan samdrátt landsframleiðslu og bata milli ársmeðaltala en á þann
hátt mælist samdrátturinn 10½% í kjölfar kreppunnar og batinn frá árinu 2010 tæplega
8%. Þegar notast er við árstíðarleiðrétt ársfjórðungsleg gögn mælist tapið hins vegar rúm
12% og batinn tæp 11% líkt og sagt er í megintextanum.
4. Það þarf ekki að koma á óvart í ljósi mikils ójafnvægis sem byggðist upp í aðdraganda
kreppunnar. Einnig þarf að hafa í huga að hér á landi skall bæði á kerfislæg bankakreppa og
alvarleg gjaldeyriskreppa. Rannsóknir benda til þess að efnahagssamdráttur í kjölfar slíkra
kreppa sé að jafnaði allt að þrefalt meiri og vari um helmingi lengur en þegar eingöngu
verður bankakreppa (sjá t.d. rammagrein I­2 í Peningamálum 2012/4).
1. Punktar sýna spár Consensus Forecasts og Global Insight
fyrir árin 2014-2016.
Heimildir: Consensus Forecasts, Macrobond, OECD, Seðlabanki Íslands.
Mynd I-5
Alþjóðlegur hagvöxtur1
Breyting frá fyrra ári (%)
Bandaríkin
Evrusvæðið
Helstu viðskiptalönd Íslands
-6
-4
-2
0
2
4
‘16‘15‘14‘13‘12‘11‘10‘09‘08‘07
1. Samdráttur og bati atvinnugreinar veginn með hlutdeild hennar í vergum
þáttatekjum á viðkomandi tímabili (hlutdeild 2013 í sviga). 2. Framleiðsla,
námugröftur, veitustarfsemi og meðhöndlun úrgangs. 3. Byggingarstarf-
semi og mannvirkjagerð. 4. Fjármálaþjónusta og vátryggingastarfsemi.
5. Heildsala, verslun, samgöngur og geymslusvæði, veitinga- og gististaðir,
upplýsingar og fjarskipti, fasteignaviðskipti og ýmis sérhæfð þjónusta.
Heimild: Hagstofa Íslands.
%
Mynd I-6
Hlutdeild einstakra atvinnugreina í
samdrættinum og efnahagsbatanum1
Breyting frá botni VLF árið 2010 til 2013
Breyting frá hátoppi fyrir kreppu til botns eftir að
kreppan skall á
-12
-10
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
VLFÖnnur
þjón.
einkaað.
(39%)5
Fjármála-
þjónusta
(7%)4
Byggingar-
starfsemi
(5%)³
Fram-
leiðsla
(19%)²
1. Árstíðarleiðrétt gögn fyrir Ísland koma frá Seðlabanka Íslands.
Heimildir: Macrobond, OECD, Seðlabanki Íslands.
Mynd I-7
Þróun landsframleiðslunnar
í kjölfar fjármálakreppunnar1
1. ársfj. 2007 - 4. ársfj. 2013
Vísitala, 3. ársfj. 2008 = 100
Ísland
Helstu viðskiptalönd
OECD-ríki
Evrusvæðið
Bandaríkin
Bretland
87
89
91
93
95
97
99
101
103
105
107
109
2013201220112010200920082007