Peningamál - 21.05.2014, Page 47

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
2
47
heildar­ og frumjöfnuði árið 2016 0,4% og 3,5% af landsframleiðslu
hvor um sig (mynd V­2). Þrátt fyrir að markmið efnahagsáætlunar
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins og stjórnvalda hafi ekki gengið fyllilega eftir
er afgangur á frumjöfnuði í ár með því mesta sem þekkist meðal
þróaðra ríkja (mynd V­3).
Helstu óvissuþættir opinberra fjármála í ár eru m.a. fjármögnun
skuldalækkunaraðgerða stjórnvalda, útgjaldaþrýstingur vegna launa­
hækkana og aukins vinnumagns og útgjaldaþrýstingur vegna sveitar­
stjórnarkosninga.
Samið um framlengingu á skuldabréfi í eigu Seðlabankans
Í fjárlögum ársins í ár var gert ráð fyrir að ákvæði skuldabréfs sem
ríkissjóður gaf út til að styrkja eigið fé Seðlabankans í kjölfar veðtapa
sem bankinn varð fyrir við fall fjármálafyrirtækja yrði breytt þannig að
ríkissjóður greiddi ekki 11 ma.kr. vaxtakostnað af því. Skuldabréfið var
upphaflega til fimm ára og var verðtryggt með 2,1% raunvöxtum en
samkvæmt frumvarpinu átti að breyta skilmálum þess, framlengja það
til tuttugu ára, gera það óverðtryggt og án nafnvaxta. Þessi fyrirætlan
varð til þess að fjárhagsleg samskipti Seðlabanka Íslands og fjármála­
og efnahagsráðuneytisins voru tekin til endurskoðunar. Niðurstöðuna
má sjá í frumvarpi sem fjármála­ og efnahagsráðherra hefur lagt fram
á Alþingi. Samkvæmt frumvarpinu tekur Seðlabankinn ákvörðun um
ráðstöfun hagnaðar til ríkissjóðs á grundvelli mats á æskilegri eigin­
fjárstöðu bankans og þriggja ára afkomuspá. Tilgangur frumvarpsins
er að treysta fjárhagslegt sjálfstæði Seðlabankans og auðvelda honum
að hrinda í framkvæmd nauðsynlegum aðgerðum til að ná þeim mark­
miðum sem bankanum eru sett á sviði verð­ og fjármálastöðugleika.
Í samningi sem gerður var um sl. áramót milli ríkissjóðs og
Seðlabankans um framlengingu á skuldabréfinu sem þá var á gjald­
daga var kveðið á um að samhliða tillögum um breytt fyrirkomulag
fjárhagslegra samskipta bankans og ríkissjóðs skyldi samið um skilmála
skuldabréfsins. Samkomulag hefur náðst og felur það m.a. í sér að
skuldabréfið muni bera óverðtryggða vexti sem taka mið af innláns­
vöxtum Seðlabankans, sem eru nú 5%, og að það verður með föstum
afborgunarkjörum til 29 ára.
Samkvæmt frumvarpinu eru áhrifin á fjárhag ríkissjóðs þau að
hægt verður að lækka stöðu innborgaðs eigin fjár um 26 ma.kr. vegna
stofnfjárloforðs ríkisins um innkallanlegt eigið fé,1 sem getur numið
allt að 3% af landsframleiðslu. Með þeim fjármunum má greiða inn
á skuldabréfið sem endursamið hefur verið um og við það minnkar
vaxtakostnaður um 1,3 ma.kr. og skuldsetning ríkissjóðs lækkar um
nálægt 1,5% af landsframleiðslu.
1. Samkvæmt samkomulaginu á ríkissjóður að fjármagna innkallanlegt eigið fé Seðlabankans
með markaðshæfum skuldabréfum sem Seðlabankinn getur innleyst í því skyni að uppfylla
eiginfjárreglu laganna og getur þetta innkallanlega eigið fé numið allt að 3% af vergri
landsframleiðslu. Innkallanlegt eigið fé gerir Seðlabankanum m.a. kleift að auka eigið fé sitt
með innköllun í samræmi við eiginfjárreglur án þess að þurfa að semja við ríkissjóð um það
fyrst. Þetta er hagstæð fjárhagsráðstöfun fyrir ríkissjóð þar sem fjármagn er ekki bundið í
Seðlabankanum á sama tíma og ekki er hægt með rökum að draga í efa að bankinn hafi
aðgang að þessu fjármagni sem eigin fé. Þar að auki kemur fjármögnun ríkissjóðs á inn­
kallanlegu eigin fé með markaðshæfum skuldabréfum ekki fram sem aukin skuld ríkissjóðs
fyrr en bréfin eru virkjuð.
Tekjur (v. ás)
Gjöld (v. ás)
Heildarjöfnuður (h. ás)
Frumjöfnuður (h. ás)
Mynd V-2
Fjármál hins opinbera 2000-20161
% af VLF % af VLF
1. Grunnspá Seðlabankans 2014-2016. Á rekstrargrunni.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
38
40
42
44
46
48
50
52
54
56
58
60
-14
-12
-10
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
‘16‘14‘12‘10‘08‘06‘04‘02‘00
Mynd V-3
Frumjöfnuður nokkurra þróaðra ríkja árið 2014
% af VLF
Heimild: Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn (2013). Fiscal Monitor, apríl 2014.
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
Ja
pa
n
Br
et
la
nd
Ba
nd
ar
ík
in
Sp
án
n
K
an
ad
a
Fr
ak
kl
an
d
D
an
m
ör
k
Sv
íþ
jó
ð
Ír
la
nd
Po
rt
úg
al
G
rik
kl
an
d
Þý
sk
al
an
d
Ít
al
ía
Ís
la
nd
Si
ng
ap
úr
N
or
eg
ur