Glóðafeykir - 01.12.1970, Blaðsíða 31

GLÓÐAFEYKIR
31
Sveinn Pálsson
Arið 1800 kom út í Leirárgörðum Ævisaga Bjarna Pálssonar land-
læknis {'1719—1779), rituð a£ tengdasyni hans, Sveini Pálssyni, lækni
og náttúrufræðingi (1762—1840). Fast að hálfri annarri öld síðar,
árið 1944, kom ævisagan út á Akureyri í 2. útgáfu, er Árni Bjarnar-
son stóð að, en Sigurður Guðmundsson skólameistari ritaði formála.
Er sá „formáli" raunar ágrip af ævisögu Sveins Pálssonar á 52 blað-
síðum — og markaður sömu snilld og annað flest, það er Sigurður
skólameistari lét frá sér fara í rituðu máli.
Sveinn Pálsson var Skagfirðingur, sem kunnugt er. Þykir ekki alls
kostar óviðeigandi að birta hér stuttan kafla úr formálanum, upp-
haf að ævisöoribroti Sveins.
O
G. M.
„Sveinn Pálsson var Skagfirðingur að ætt og uppruna. Hann var
fæddur á Steinsstöðum í Tungusveit 24. apríl 1762. Voru foreldrar
hans Páll Sveinsson, bóndi þar, og kona hans, Guðrún Jónsdóttir frá
Héraðsdal. Eru þau hjón talin komin af góðum ættum, enda virðast
þau hafa verið í meiri-háttar bænda röð og hin merkustu. Má meðal
annars ráða það af því, að þau hafa bæði efni á því og framkvæmd
til að setja Svein son sinn ungan til náms, komu honum á 10. ári til
prests eins þar í nágrenni sínu, „búnum, sem það heitir, að læra sinn
kristindóm", eins og Sveinn Pálsson kemst sjálfur að orði í Ævisögu-
broti sínu. Föður sinn kallar hann þar „nafnkenndan fjölsmið á
þeirri tíð“, sem á líklega að merkja, að hann hafi verið hagur, bæði á
tré og málma, völundur, sem allt lék í höndunum á. Gísli Konráðs-
son, sem hér verður að teljast skilríkur heimildarmaður, kallar hann
„silfursmið“ og segir, að hann hafi verið skrifari góður. Guðrún
móðir hans hefur verið mikil atgervis- og hæfileikakona, „skörpustu
gáfum gædd, marg-fróð, einkum í heilagri skrift“, segir Sveinn Páls-
son um hana í ævisögu-ágripi sínu. Er engin ástæða til að véfengja
vitnisburð þessa merka sonar hennar, þótt náið sé þar nef augum.
Hún var og yfirsetukona. Er hennar og víðar getið en í þessari