Dagblaðið Vísir - DV - 30.01.2015, Blaðsíða 34

Helgarblað 30. janúar–2. febrúar 201534 Fólk Viðtal
ögn afbrýðisamur, þótt hann fari
kannski vel með það,“ segir Bryn-
dís, meira í gríni en alvöru. „Í gamla
daga átti ég stundum erfitt með
að sætta mig við að Jón Baldvin
var alltaf umsetinn konum. Nú
hef ég meira sjálfstraust. Ég hafði
ekki mikið sjálfstraust þegar ég var
yngri. Afbrýðisemin spratt af því ég
hafði ekki trú á sjálfri mér. Þegar við
fórum í partí þá lét hann gamminn
geisa meðan ég sat og fannst ég vera
utangátta. Hann talaði við konur
sem voru á kafi í pólitíkinni eins og
hann. Ég átti voða bágt á tímabili.“
Gott teymi
Blaðamaður á erfitt með að trúa að
þessi hreinskipta kona sem situr fyr-
ir framan hann, tignarleg og bein í
baki, uppfull af sjálfstrausti, að því
er virðist, hafi einhvern tíma verið
óörugg með sjálfa sig. En þannig var
það nú samt.
Bryndís segir þetta hafa breyst
hægt og rólega enda hafi þau Jón
Baldvin alltaf verið svo gott teymi,
og bætt hvort annað upp. Það hafi
komið mjög skýrt í ljós þegar hann
tók við sem formaður Alþýðuflokks-
ins. „Ég þurfti að vera með honum
í öllu. Við vorum eiginlega bæði tvö
í þessu og fólk segir mér það núna
eftir á að það hafi skipt miklu máli
að ég var við hlið hans.“ En Bryn-
dís tók að sér að sjá um mýkri hlið-
ar formannsstarfsins, sýndi fólkinu í
kringum þau að það skipti máli með
hlýlegri nærveru, notalegu spjalli og
faðmlögum þegar það átti við.
„Þessi þráður á milli okkar Jóns
hefur alltaf haldist og það hefur ver-
ið okkar lán. Lífið er svo sannar-
lega ekki alltaf dans á rósum. Það
skiptast á skin og skúrir og þegar
upp koma erfið augnablik í lífinu
þá er svo gott að vera ekki einn,“
segir hún einlæg, en það er óhætt
að segja að fjölskyldan hafi fengið
sinn skerf af mótbyr á síðustu árum.
Bryndís segir það frekar hafa styrkt
samband þeirra en nokkuð annað.
Dótturmissirinn breytti lífs-
viðhorfinu
Stóra höggið kom í janúar 2013,
þegar Snæfríður, dóttir þeirra, lést
skyndilega. Bryndís hefur unnið úr
sorginni með eiginmann sinn sér
við hlið og segir það hafa skipt öllu
máli að hafa haft styrk af honum.
Hún nýtti sér ekki áfallahjálp, sál-
fræðinga eða lyfjagjöf – bara ein-
lægar samverustundir í minningu
Snæfríðar með fjölskyldu og vinum.
„Ég er farin að reyna að lítum björt-
um augum á framtíðina núna. Þetta
er svo mikið óréttlæti því börnin eru
framlenging af manni sjálfum og
þau eiga að lifa lengur.“ Það tekur á
Bryndísi að ræða fráfall dóttur sinn-
ar og augu hennar fyllast af tárum.
Hún lítur undan og gefur sér smá
tíma áður en hún heldur áfram.
„Það dó eitthvað inni í mér þegar
ég missti Snæfríði, en ég er dæmd
til að lifa, þó ekki nema fyrir hana
Mörtu okkar, einkadóttur Snæfríð-
ar. Þetta er alveg óskiljanlegt og
breytti öllu mínu lífsviðhorfi. Ég
missti trúna að miklu leyti. Finnst ég
hafa verið svikin í tryggðum.“ Bryn-
dís reynir hvað hún getur að sjá til-
gang með dótturmissinum, að finna
einhverja réttlætingu á því að Snæ-
fríður hafi þurft að deyja svona ung.
„Ég fór fyrst að gröfinni um daginn,
þegar það voru komin tvö ár, enda
trúi ég ekki að hún sé þar. En leg-
steinninn er fallegur og við áttum
ljúfa stund með vinkonum hennar.“
Gott að komast frá Íslandi
Það skipti miklu máli fyrir Bryn-
dísi þegar hún var að takast á við
sorgina í upphafi, að komast í ann-
að umhverfi. Fara burt frá Íslandi.
En þau hjónin voru í útlöndum
næstum allt árið eftir að Snæfríður
lést, meðal annars í Vilníus, höfuð-
borg Litháen, þar sem Jón Baldvin
er heiðurborgari, en í tíð hans sem
utanríkisráðherra var Ísland fyrst
þjóða til að viðurkenna sjálfstæði
Eystrasaltsríkjanna. „Hann gantast
stundum með það hvaða forréttindi
fylgi vegsemdinni. Engir skattar,
frítt í strætó og ókeypis grafreitur,
þegar þar að kemur. Hann kenndi
þar við háskólann og síðar við há-
skólann í Tartu, Eistlandi.“
Svo eiga þau sér athvarf
í Andalúsíu, nánar tiltekið í
Salobrena, litlu þorpi uppi á kletti
við hafið. Húsið keyptu þau fyrir lok
ársins 2007. Fyrst Bryndís var loks-
ins búin að ná tökum á spænsk-
unni vildi hún ólm eignast afdrep
á Spáni. Og eftir að hafa fylgt eig-
inmanni sínum í utanríkisþjónust-
unni á annan áratug þótti henni
það ekki beinlínis heillandi tilhugs-
un að loka sig af í afdal á Íslandi.
„Við vissum að það var allt að fara
til fjandans hérna heima og við átt-
um smá pening í banka sem dugði
fyrir þessu húsi,“ segir Bryndís og
hlær. „Þetta er svipað og að búa í
Mosó, eins og við gerum á Íslandi.
Í nábýli við menningarborgina
Reykjavík, sem óneitanlega hefur
upp á margt að bjóða, en samt utan
við hana í friðsæld Reykjadalsins.
Eins er það með Salobrena. Þetta
er lítið þorp í námunda við þrjár
sögufrægar borgir, sem líka hafa
upp á margt að bjóða – Granada,
Malaga, Córdoba,“ segir Bryndís, en
þau hjónin dvelja um helming af ár-
inu á Spáni.
Gat ekki um frjálst höfuð
strokið
Bryndís áttaði sig ekki á því fyrr
en hún varð sendiherrafrú í Was-
hington hve hún var í raun ófrjáls
á Íslandi. „Í pólitíkinni fær mað-
ur ekki um frjálst höfuð strokið og
er stöðugt undir smásjá fjölmiðla
og almenningsálits, en ég áttaði
mig ekki á þessu til fulls fyrr en ég
var komin út. Ég mátti ekki hreyfa
mig án þess að um það væri rætt og
þegar strætó keyrði framhjá húsinu
okkar á Vesturgötu þá hægði hann
alltaf á sér til að fólk gæti kíkt inn
um eldhúsgluggana hjá okkur. Ein-
hvern tíma varð mér það á að biðja
ráðherrabílstjóra Jóns Baldvins að
koma við í Fiskbúð Hafliða, þar sem
ég átti pantaðan fisk í kvöldmatinn.
Þetta kallaði á fyrirsagnir í blöðum
um forréttindafrú og pólitíska spill-
ingu. Stundum átti rætnin sér engin
takmörk.“
Áreitið hafði þróast hægt og ró-
lega og var orðið eðlilegur hluti af lífi
þeirra hjóna. „Mig grunaði þó aldrei
að fólk væri illgjarnt eða vildi eyði-
leggja mig. Ég fann í raun aldrei fyrir
áreitinu fyrr en það allt í einu hætti
þegar við komum út. Hvílíkur léttir,“
segir Bryndís og slær sér á lær, eins
og til að leggja áherslu á mál sitt. Svo
mikið var hún frelsinu fegin.
Sló í gegn sem listakokkur
Í Bandaríkjunum vissi enginn hver
Bryndís var og hún gat farið óá-
reitt inn í verslun og keypt sér kjól
án þess að það væri á allra vörum.
„Mér fannst ég allt í einu svo frjáls
og gat farið að klæða mig og hegða
mér eins og ég vildi. Á Íslandi var ég
iðulega valin verst klædda konan,
af því ég gekk ekki í fötum frá Boss,
Armani, eða hvað þetta heitir nú
allt saman.“
Í Washington datt Bryndís þó
fljótlega inn í iðandi menningarlíf
í tengslum við sendiráðið og fljót-
lega varð sendiráð Íslands orðið
það þriðja vinsælasta í Washington,
samkvæmt skoðanakönnunum.
„Ég þurfti sjálf að sjá um að elda í
veislunum, en ég hafði ekki einu
sinni svuntu með mér út. Ég hélt
að þetta væri svo fínt starf að vera
sendiherrafrú, að það hvarflaði
ekki að mér að ég þyrfti að elda. En
svo reyndist ég bara vera listakokk-
ur – að annarra sögn – og fékk mik-
ið hrós fyrir. Má ég ekki bara monta
mig af þessu núna?“ spyr hún
kankvíslega.
Aldursfordómar á Íslandi
Þrátt fyrir mörg ár að baki þá segist
Bryndís lítið finna fyrir aldrinum,
enda er hún heilsuhraust. Hún er
þó ekki daglega í ræktinni og kann
ekki neina lífstílsformúlu til að
miðla öðrum. „Ekkert af þessu,“ seg-
ir hún og bandar frá sér hendinni.
„Gönguferðir í náttúrunni og sund
já, en ég verð að viðurkenna að ég
stunda miklu meiri útivist og göng-
ur í þorpinu mínu suður frá, heldur
en hérna heima.“
Það er þó einna helst á Íslandi
sem hún áttar sig á hvað hún er
orðin gömul. „Maður er eigin-
lega útskúfaður úr þjóðfélaginu,
flokkaður sem óvinnufær stofn-
anamatur upp á náð og miskunn
annarra. Maður má varla hafa
skoðanir, má ekki einu sinni sækja
um starf. Á þessum aldri hefur fólk
mikla reynslu og þekkingu en má
ekki miðla þessari þekkingu. Þvílík-
ir fordómar.“ Bryndísi finnst þetta
til skammar og segist finna mun
minna fyrir þessum aldursfordóm-
um annars staðar í heiminum.
Hættir ekki að fara á barinn
Hún heldur sér ungri með ýms-
um hætti, en þó aðallega með því
að halda sínu striki. „Maður verð-
ur að hafa gaman af því að lifa og
vera forvitinn. Ég má ekki missa af
neinu,“ segir hún hlæjandi. En það
er svo sannarlega nóg að gera hjá
Bryndísi. Þau hjónin stunda menn-
ingarlífið af áhuga, sækja leikhús,
tónleika og listsýningar, taka á móti
gestum, halda miklar veislur og
kíkja á barina. „Ég ætla sko ekki að
hætta að fara á barinn. Ef ég flytti til
Reykjavíkur þá væri ég örugglega
alltaf á börunum,“ segir Bryndís og
skellir upp úr. „Mér finnst það vera
sjálfsagður hluti af hversdagslíf-
inu, sérstaklega eftir að hafa van-
ist því sem ómissandi þætti daglegs
lífs. Maður er manns gaman, er það
ekki?“
Aðskilnaður skerpir ástina
Eins og komið hefur fram eru Bryn-
dís og Jón Baldvin miklir vinir og
hafa haldið neistanum í hjónabandi
sínu í yfir fimmtíu ár. En hver er lyk-
illinn að svo farsælu hjónabandi?
„Við höfum löngum stundum verið
aðskilin, eins og öll þessi sumur sem
ég var að vinna erlendis. Aðskiln-
aður vekur söknuðinn og skerpir
ástina. Þá kviknar þessi neisti alltaf
aftur. Svo er ekki gott fyrir konu að
verða háð manni sínum, hvorki fjár-
hagslega né á annan hátt. Hún verð-
ur að vera sjálfstæð og hafa rými til
að fara sínu fram. Karlmanninum
finnst það alveg jafn óþægilegt og
konunni ef hún hangir alltaf utan í
honum.“
Bryndís segir þó ýmislegt hafa
breyst í samskiptum þeirra, frá því
þau hættu að fara annað til vinnu á
degi hverjum og fóru að verja tím-
anum saman á annan hátt. „Ég var
til dæmis vön að stjórna öllu innan-
húss, smáu sem stóru, frá viðhaldi
og viðgerðum að matseld og öðru
þess háttar. En allt í einu finnst Jóni
Baldvini orðið gaman að elda og þá
reyni ég að forða mér. Hann er svona
maður sem fer nákvæmlega eftir
uppskriftinni en ég er meira fyrir að
spila af fingrum fram – og þannig er
það líka með okkur í lífinu sjálfu.“
Einkaritari eiginmannsins
Þá er Bryndís sjálfskipaður einkarit-
ari eiginmanns síns, enda kann
hann, að hennar sögn, ekki á lykla-
borðið á tölvunni. Hún segir hann
ekki hafa vélritað sjálfur síðan hann
fékk fyrst einkaritara þegar hann
var skólameistari á Ísafirði. „Hann
hafði einkaritara í öllum sínum
störfum eftir það svo hann hefur al-
veg gleymt því hvernig á að vélrita.
Hann getur því ekki komið frá sér
bréfi nema ég sé á staðnum.“Bryn-
dísi leiðist fyrkomulagið þó ekki
neitt. Þetta eru þeirra stundir
saman og samvinnan endurspegl-
ar hve vel þau virka saman sem ein
heild. Hún viðurkennir að þau séu
í raun enn sömu ástföngnu ung-
lingarnir og þau voru fyrir tæpum
60 árum.
„Á endanum er það ástin sem
skiptir öllu máli, að lifa með og
fyrir einhvern, það kemur ekkert
í staðinn fyrir það,“ segir Bryndís
í einlægni að lokum. Og við tek-
ur myndataka, þar sem hún vill
að hatturinn fái að njóta sín. Sem
vísun í forsíðu Vikunnar frá árinu
1956, fyrstu stóru myndina af henni
á opinberum vettvangi. n
Dótturmissirinn mikið högg Bryndís segir lífsviðhorf hennar hafa breyst eftir að Snæfríður, dóttir hennar, lést skyndilega fyrir
tveimur árum. MynD SiGtryGGur Ari
„Í gamla
daga átti
ég stundum
erfitt með að
sætta mig við
að Jón Baldvin
var alltaf um-
setinn konum.
Nú hef ég meira
sjálfstraust.