Dagblaðið Vísir - DV - 30.01.2015, Blaðsíða 51

Helgarblað 30. janúar–2. febrúar 2015 Menning 51
Í hringrás tísku
og úreldingar
É
g elska að búa til hluti úr drasli,
um leið og menningin kastar
einhverju á haugana fæ ég
áhuga á því. Þegar rithöfundur
dettur úr tísku byrja ég að
vinna með hann, sama með gamla
tölvuleiki og úrelt tæknidót. Þetta get-
ur verið tónlist eða tíska í bókstafleg-
um skilningi. Mér finnst frábært að
vinna með tíma og tísku, og allt það
sem dettur úr tísku – þessa hringrás
tísku og úreldingar,“ segir bandaríski
myndlistarmaðurinn Cory Arcangel
sem opnar einkasýninguna Margt
smátt, All the small things, í Listasafni
Reykjavíkur, Hafnarhúsi á laugardag.
Hugmyndalist og fundnir hlutir
Cory Arcangel er fæddur árið 1978,
býr í Brooklyn-hverfi New York-borg-
ar en er með annnan fótinn í Stavangri
í Noregi. Þrátt fyrir að hafa bakgrunn
í tónlist og tónsmíðum sneri hann
sér stuttu eftir tvítugt að sjónlistum.
Það er erfitt að þjappa fjölbreyttum
sköpunarverkum Arcangel í þröngan
skilgreiningaramma miðla eða við-
fangsefna. Hann gerir teikningar,
skúlptúra, ljósmyndir, mynd-
bönd, innsetningar, tónverk
og internetlist. Hann vinn-
ur á mjög skýran hátt í þeirri
myndlistarhefð sem byggist
á frumlegum hugmyndum
frekar en faglegu handverki:
post-conceptualism, eða síð-
hugmyndalist, er hugtakið
sem notað hefur verið um list
Corys og jafnaldra hans sem
vinna í sömu hefð. Hann not-
ar fundna hluti, eignar sér
poppmenningar- og tækni-
afurðir samtímans og í anda
hakkara tölvuheimsins um-
breytir þeim, splæsir saman,
setur í nýtt í samhengi og
nýtir í eigin listsköpun.
Þegar allt er horfið úr
gömlum Super Mario-
tölvuleik nema ljósblár bak-
grunnurinn og skýin sem
renna eftir skjánum verð-
ur til, í samhengi safnsins,
abstrakt listaverk. Það er
ljóst að verkin tala sterkt til
þeirra kynslóða sem hafa
alist upp á upphafsárum
skjámenningar og háhraða-
samfélags samtímans, en
Cory talar þó ekki um listaverkin sem
nostalgísk. „Ég er oft að vinna með
hluti sem ég upplifði ekki einu sinni
á meðan þeir voru og hétu. Ég var til
dæmis ekkert mikill tölvuleikjaspilari
þegar ég var yngri, þó ég vinni með
úrelta tölvuleiki í dag. Það er samt
skiljanlegt að fólk upplifi það þannig
og ég hef lært að meta það, það þýð-
ir að fólk nálgist þessa hluti ekki bara
sem listaverk heldur sem menningu.“
Gríðarlegt mikilvægi Blink 182
Cory segir þó mörg verkanna hafa
tengingu við uppvaxtarár hans, en
sú tónlist sem hann ólst upp við,
danstónlist og hjólabrettapönk, spil-
ar nokkurt hlutverk í sýningunni í
Hafnarhúsinu. Nafn sýningarinnar,
All the small things, vísar þannig ekki
einungis til fjölbreytts samansafns
ólíkra listaverka sem sett eru fram
á sýningunni, heldur er það á sama
tíma tilvitnun í einn stærsta smell
popppönksveitarinnar Blink 182.
Hann viðurkennir að í verkunum séu
þó nokkrar vísanir í hljómsveitina og
þá tískubylgju sem þeir voru hluti af.
„Þeir eru gríðarlega mikilvæg hljóm-
sveit, kannski ekki fyrir mína kynslóð,
en fyrir krakka á mið- eða síðþrítugs-
aldri. Ég held að enn sem komið er
álíti þetta fólk þetta ekki töff. En eft-
ir nokkur ár þegar þessi kynslóð hef-
ur sannað tilverurétt sinn og samtalið
mun eiga sér stað, þá kemur mikil-
vægi þessarar hljómsveitar í ljós. Og
þegar þeir koma aftur saman og spila
gömlu plöturnar verður það viðburð-
ur, eins og þegar Pixies komu aftur
saman eða eitthvað.“ Þetta getur
blaðamaður tekið undir, enda af
þeirri kynslóð sem Cory vísar til.
Frá ranghölum netsins á
rykfallnar stofnanir
Verk Corys eru mörg aðeins til á staf-
rænu formi og gætu verið meira við-
eigandi í ranghölum internets-
ins frekar en í listasöfnum. Af
hverju staðsetur hann verk sín
ekki þar heldur í því sem virðist
vera þunglamalegt og rykfallið
stofnanarými? „Ég elska að sýna
í listasöfnum og galleríum, kannski af
því að ég er skápa-listasögu-brjálæð-
ingur og samtímalistabrjálæðingur.
En mér finnst rýmið sem samtíma-
listin veitir manni vera frábært og ég
fíla að taka þátt í samtalinu sem á sér
þar stað. Maður reynir að gera verk
sem eru innlegg í samræðuna, eitt-
hvað sem spilar með allar þær áhuga-
verðu víddir sem safnið treður upp
á listaverkið. Það getur verið mjög
gaman að leika með þetta. Til dæm-
is þurfa frauðnúðlurnar sem ég er að
sýna hér á nánast öllum þunga stofn-
unarinnar til þess eins að fólk leyfi sér
að velta þeim fyrir sér.“
Að hitta aldrei í körfuna
Cory segir það sama eiga við verk úr
seríunni Sjálfspilandi leikir. Á miðju
gólfi herbergis er Nintendo 64-leikja-
tölva og á vegginn er varpað senu úr
leik: körfuboltahetja stendur á víta-
punktinum og býr sig undir að kasta
boltanum. Safngestir geta spreytt sig í
leiknum en fjarstýringunni hefur ver-
ið breytt þannig að sama hvað maður
gerir mun hann aldrei koma boltan-
um ofan í hringinn. „Þetta er auðvit-
að alveg fáránlegt myndband. En með
því að nýta rými stofnunarinnar, þar
sem maður fær að varpa því upp á
stóran vegg, og nýta heilt herbergi
undir það, getur maður sýnt að manni
sé raunverulega alvara. Þarna skapast
rými til að íhuga – þótt það séu auð-
vitað allir í símanum í dag.“ Þarna hitt-
ir Cory naglann á höfuðið. Einungis
vegna þess að verkið er sýnt í þessu
umhverfi getur blaðamaður leyft sér
að skrifa eftirfarandi um verkið: Þessi
sífellda og óumflyjanlega endurtekn-
ing á mistökum virkar eins og mein-
hæðin sýn á lífið, tjáning á harmræn-
um ófullkomleika tilverunnar.
„En verkin eru mörg hver líka á
netinu, og í því rými gerist eitthvað
allt annað. Körfuboltamaðurinn sem
hittir aldrei er kominn inn í annað
samhengi, hann nuddast upp við
Youtube-myndbönd af fólki að spila
tölvuleiki – það er heill hellingur af
þeim á netinu. Mér finnst frábært að
þessi verk séu til á báðum stöðunum,“
útskýrir hann.
Meðfram sýningunni í Hafnar-
húsinu sem stendur yfir þangað til
í apríl fara fram nokkrir viðburðir
tengdir list Corys. Kvikmynd, fyr-
irlestur og á þriðjudag flytur Tinna
Þorsteinsdóttir „Dansa fyrir raf-
píanó“ eftir listamanninn. Þetta eru
24 stutt píanóverk undir áhrifum
frá hljóðgervlanotkun í hústónlist
samtímans. n
Cory Arcangel hakkar leikjatölvur og sýnir í virtustu listasöfnum heims
Kristján Guðjónsson
kristjan@dv.is
„Maður reyn-
ir að gera verk
sem eru innlegg í
samræðuna, eitthvað
sem spilar með allar
þær áhugaverðu vídd-
ir sem safnið treður
upp á listaverkið.
Fæst við poppmenningu
samtímans Cory Arcangel
notar fundna hluti í list sinni,
eignar sér poppmenningar- og
tækniafurðir samtímans og
í anda hakkara tölvuheims-
ins umbreytir þeim, splæsir
saman, setur í nýtt í samhengi
og nýtir í eigin listsköpun.
Mynd ÞorMAr ViGnir GunnArsson
Tjáning á harmrænum ófullkomleika tilverunnar Í einu verkanna hefur Cory umbreytt fjarstýringu á leikjatölvu þannig að sama hvað maður reynir mun manni aldrei takast að fá körfuboltahetjuna til að koma boltanum í körfuna.
diddy Rappstjarnan P. Diddy og sjónvarps-
þættirnir um Jerry Seinfeld eru meðal þeirra
poppmenningartákna sem Cory fæst við í
sýningunni.
Hakkaður tölvuleikur eða málverk?
Í nokkrum eldri verkanna sem sýnd eru á
sýningunni hefur Cory hakkað gamla Nin-
tendo-tölvuleiki og umbreytt þeim þannig
að þeir virka frekar eins og málverk.