Dagblaðið Vísir - DV - 30.01.2015, Blaðsíða 52

Helgarblað 30. janúar–2. febrúar 201552 Menning
Eins og landkönnuður
með landakort
E
lísabet Jökulsdóttir fékk á
dögunum Fjöruverðlaun-
in fyrir ljóðabókina Ástin ein
taugahrúga – Enginn dans við
Ufsaklett. Í verðlaunabókinni
fjallar Elísabet um samband sitt við
ofbeldismann sem hún síðan yfirgaf.
Þetta er í annað skiptið sem Elísabet
fær Fjöruverðlaunin, en hún hlaut
þau fyrst árið 2008 fyrir bókina Heil-
ræði lásasmiðsins þar sem hún fjall-
aði um ástarkynlífsfíkn.
Spurð um verðlaunin segir
Elísabet: „Þessi verðlaun skipta mig
máli, eru óskaplega skemmtileg og
mikil hvatning. Þau vekja athygli á
verkum manns og fylla mann um leið
ábyrgðartilfinningu og minna á mik-
ilvægi þess að vanda sig. Ég myndi
samt halda áfram að skrifa þótt ég
fengi ekki verðlaun því ég er að skrifa
fyrir sjálfa mig. Ég veit ekki hvar ég
væri stödd ef ég gæti ekki skrifað. Ég
er eins og landkönnuður með landa-
kort sem spyr sig hvar hann sé stadd-
ur og hvert hann sé að fara.“
Elísabet segist hafa verið tvö ár
að skrifa bókina. „Í þessari bók er ég
að skoða samband mitt við ofbeldis-
mann og spyr mig hvort ég hafi ver-
ið skotin í honum eða hvort Guð hafi
sent mér hann til að segja sögu um
ofbeldi. Þetta eru ekki bara hæðin of-
beldisljóð, þarna eru falleg ástarljóð
og ákveðinn kómískur tónn.“
Heyrði hryllilegar sögur
Hvernig var þetta samband?
„Ég vissi mjög fljótlega að hann
væri ofbeldismaður. Hann hafði átt
fjórar konur og ég hafði heyrt hrylli-
legar sögur af því sem gerðist í þeim
samböndum. Þegar við byrjuðum
saman gerði ég þá kröfu að hann færi
í ofbeldismeðferð og hann gerði það.
Það þótti óvenjulegt því venjulega
vilja karlmenn ekki fara í slíka með-
ferð. Mér fannst hann stundum vera
að reyna að bæta sig. Hann öskraði
oft á mig í samræðum en reyndi svo
að tala við sjálfan sig og minna sig á
að hætta að öskra.
Þetta byrjaði með andlegu ofbeldi.
Hann setti út á málfar mitt, klæða-
burð og fjölskyldu og sagði mér að ég
ætti engar vinkonur. Hann sendi mér
einkennileg augnaráð og öskraði oft.
Það er sagt að það taki eitt og hálft
ár þar til andlegt ofbeldi í sambandi
verður líka að líkamlegu ofbeldi. Þetta
gerðist hjá okkur. Einn daginn skvetti
hann framan í mig kaffi. Ég bað hann
um að fara. Hann fór en kom aftur
klukkutíma seinna og þá var ég búin
að tína saman dótið hans. Þá reyndi
hann að sparka í mig. Ég varð stjórn-
laus af hræðslu því ég óttast líkamlegt
ofbeldi og hringdi í lögregluna. Ég
sleit síðan sambandinu en í ár á eftir
var ég haldin þráhyggju og hitti hann
öðru hverju.“
Heldurðu að ofbeldismaðurinn
hafi lesið bókina þína?
„Um daginn fékk ég þráhyggju og
ákvað að hringja í hann. Hann sagði
strax: Til hamingju með bókina. Þá
var hann ekki búinn að lesa hana.
Hann sagðist vera að bíða eftir að ég
kæmi með hana. Kannski er hann
búinn að lesa hana núna. Ég held að
honum gæti jafnvel batnað ef hann
læsi þessa bók.“
Ástin og kvennagullið
Þetta er ekki eina ofbeldissambandið
sem Elísabet hefur verið í. Hún lýs-
ir fyrra sambandinu: „Ég var 21 árs
gömul, ung og ástfangin í fyrsta sinn,
af miklu kvennagulli. Bókin mín Rúm
eru hættuleg fjallar um það samband.
Þegar ég kynntist þeim manni setti
hann mig upp á stall. Ég hafði aldrei
áður verið sett á stall. Ég var flottur
krakki, kjaftfor og kunni að svara fyr-
ir mig og hafði mikið hugmyndaflug
en með brotna sjálfsmynd. Ég kom frá
skilnaðarheimili og þegar ég heimsótti
pabba minn þá hafði hann ekki mik-
inn áhuga á að sinna mér.
Það var eftir að kvennagullið hafði
sett mig á stall sem ofbeldið byrj-
aði. Eitt kvöld var hann dauðadrukk-
inn og ásakaði mig fyrir að vita ekki
hvað ég vildi með sambandið. Mér
fannst þetta svo mikið bull að ég gaf
honum kinnhest og þá trylltist hann,
barði mig og lagði heimilið í rúst á ör-
fáum mínútum. Þessi hegðun varð
að munstri. Í eitt skipti rifbeinsbraut
hann mig og læknir spurði mig hvort
ég ætlaði ekki að kæra hann, en ég
þorði það ekki og vildi það ekki. Ég
elskaði hann og ætlaði að láta sam-
bandið ganga upp. Svo skildi hann
við mig. Seinna fór ég aftur í ofbeldis-
samband, sem ég lýsi í nýju bókinni,
en þá var það ég sem fór eftir að vera
beitt líkamlegu ofbeldi. Ég er ánægð
að ég skyldi fara svo fljótt.“
Melabúðin er listaverk
Elísabet gefur verðlaunabókina út
sjálf, eins og flestar bækur sínar, og
er dugleg við að selja þær til dæm-
is í Melabúðinni. „Ég hef skrifað um
tuttugu bækur og gefið tólf til þrett-
án þeirra út sjálf. Ég hef gengið í ansi
mörg hús í Reykjavík og selt göml-
um konum bækur,“ segir hún. „Það
er kostur við að gefa sjálfur út bæk-
ur sínar, ég fæ að ráða öllu og það er
gaman að fara í prentsmiðjurnar, tala
við prentsmiðjukallana, heyra í vél-
unum, þukla pappírinn og vinna með
snillingi eins og Jóni Óskari sem hefur
gert kápurnar mínar.
Stundum hef ég hugsað með mér
hvort ég sé að gefa bækurnar mínar út
sjálf vegna þess að ég sé með brotna
sjálfsmynd. Ofbeldismaðurinn, sem
ég fór frá, sagði að ég væri eins og
betlikona í Melabúðinni. Ein röddin
innra með mér segir: Þú ert eins og
betlikona, bara með bók í staðinn
fyrir betlibauk. Hin röddin segir: Þú
ert að selja bókina þína og kanna
nýja markaði. Stundum er þreyt-
andi að vera í sölumennsku og ég
er allan tímann að gefa af mér. Það
er til nokkuð sem heitir sölumaður
og hann er alltaf að fiska.
Nú held ég mig aðallega við
sölumennsku í Melabúðinni. Sú
búð er ákveðið listaverk, þar er
ótrúlegt gallerí af fólki og mik-
il stemning. Maður kemur inn
í búðina, kaupir í matinn og eyðir
peningunum sínum glaður í staðinn
fyrir að ganga harmþrunginn milli
rekkanna í öðrum búðum.“
Hvað á að gera við
Draumakonuna?
Spurð um næstu verkefni segir El-
ísabet: „Mig langar til að gefa út
framhald af þessari bók sem er meira
í prósaformi og rekja ferlið frekar. Ég
er líka með skáldsögu í smíðum sem
heitir Draslið og fjallar um sambúð-
ina við ofbeldismanninn. Mig langar
líka til að gefa út bók um geðhvörf,
ég er búin að skrifa tvö handrit, bæði
skáldsögu og fræðirit, en hef ekki
enn fundið rétta tóninn. Ég er með
geðhvarfasýki, veiktist þegar pabbi
dó og svo aftur þegar kvennagullið
fór frá mér og var lokuð inni á Kleppi.
Þar er mjög dramatísk saga sem mig
langar til að segja.
Það kom ýmislegt með vatninu
eins og þar stendur í sambandi við
nýju bókina mína. Eftir að hún kom
út var ég stöðugt að hugsa um mann-
inn og langaði að hringja í hann. Eftir
ákveðnum leiðum komst ég að því að
þarna var á ferð Draumakonan, hluti
af mér sem ég vissi ekki af. Drauma-
konan treður raunveruleikanum
teygðum og toguðum inn í draum-
inn bara til að útmá hann, hún er eins
konar Kali eða er hún sögukona sem
vill segja frá? Og hvað á ég að gera við
Draumakonuna, eyða henni ef
hún vill byrja með honum aftur? Eða
reyna að tala við hana?“
Elísabet gefur sýnishorn af sam-
skiptum sínum við Draumakonuna.
Ég: Draumakona. Ertu vakandi?
Draumakona: Þú nærð aldrei
sambandi við mig.
Ég: Hvernig á að ná sambandi við
þig?
Draumakona: Hringdu í hann!
Ég: Það þarf að skipta um draum.
Draumakona: Skipta um draum,
aldrei!
Ég: New York um páskana.
Draumakona: New York! Þú
kemst ekki út úr húsinu.
Ég: Ég gæti fengið hjálp.
Draumakona: Hjálp við að kom-
ast í páskafrí.
Ég: Nei út úr húsinu.
Draumakona: Þú þarft nú fyrst
hjálp við að pakka.
Ég: Hverju á ég að pakka. Pass-
anum?
Draumakona: Þú pakkar ekki
passanum.
Ég: Við komumst aldrei.
Draumakona: Við auglýsum þetta!
Ég: Auglýsum?
Draumakona: „En það bar til
um þessar mundir að boð komu
frá Ágústusi keisara að skrásetja
skyldi alla heimsbyggðina og fóru þá
Draumakonan og Ég í gott frí ...“
Ég: Dream on! n
Í verðlaunaljóðabók lýsir Elísabet Jökulsdóttir sambandi sínu við ofbeldismann
Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrun@dv.is
„Í þessari
bók er
ég að skoða
samband mitt
við ofbeldis-
mann og spyr
mig hvort ég
hafi verið skot-
in í honum eða
hvort Guð hafi
sent mér hann
til að segja sögu
um ofbeldi
Elísabet Jökulsdóttir „Ég
veit ekki hvar ég væri stödd ef ég
gæti ekki skrifað.“ MynD Sigtryggur Ari