Bændablaðið - 03.04.2014, Blaðsíða 14

14 Bændablaðið | Fimmtudagur 3. apríl 2014
Í heimi íslenskra hestamanna
hefur oft verið talað um tifandi
tímasprengju þegar rætt er um
alvarlega sjúkdóma sem borist
gætu til landsins. Reglulega
berast fréttir af ólöglegum
innflutningi notaðra tækja, tóla,
bíla, hestakerra ofl. sem geta
borið með sér smitefni. Hvort
sem ólöglegur innflutningur
stafar af ásetningi eða gáleysi
er brotið alvarlegt, hvort heldur
er fyrir hestaeigendur eða aðila
sem stunda útflutning hrossa og
afurða þeirra.
Flestir hestamenn óttast
ófyrirséðar afleiðingar smit-
sjúkdóma, en aðrir hafa minni
áhyggjur, ekki drepist íslenskir
hestar sem fluttir eru til annarra
landa og tal um alvarlegar
afleiðingar af smiti hingað til
lands sé hræðsluáróður. Málið
snýst þó ekki um að hross drepist
í stórum stíl, heldur að hestamenn
muni tapa frelsi til athafna og
hestahaldið verði kostnaðarsamara
en hingað til.
Heilbrigði vart metið til fjár
Fæstir gera sér grein fyrir
þeim lúxus sem íslenskir
hestamenn búa við hvað varðar
smitvarnir við hestahald hér á
landi. Dýrmætt er að geta farið
með hesta milli landshluta og
reiðtygi milli hesthúsa, rekið
hross á afrétt með tilheyrandi
tripparéttum að ógleymdum
öllum hestamannamótunum og
hestaferðunum án þess að óttast
að hrossin sýkist. Kostnaður
hesteiganda vegna smitsjúkdóma
er hverfandi hér á landi, dýralæknar
sinna mest meltingarsjúkdómum,
meiðslum og forvörnum.
Kostnaðarsamar afleiðingar
smitsjúkdóma
Berist alvarlegur smitsjúkdómur í
hross hér á landi yrðu afleiðingarnar
viðamiklar og kostnaðarsamar.
Hægt er að meðhöndla eða
bólusetja gegn nokkrum alvar-
legum smitsjúkdómum, s.s.
hestainflúensu og alvarlegum
herpessýkingum (EHV-1,) en ekki
er þó víst að slíkar bólusetningar
gefi örugga vörn. Mest er hættan
á að til landsins berist smitefni
sem ekki er hægt að verjast með
þeim hætti. Þar er m.a. um að ræða
fleiri stofna af streptokokkum
skyldum þeim sem olli smitandi
hósta en fyrst og fremst er
mikil hætta á að hinn alvarlegi
sjúkdómur kverkeitlabólga (sem
einnig er streptokokkasýking, S.
equi) geti borist til landsins með
notuðum reiðfatnaði, reiðtygjum,
áhöldum, hestakerrum o.fl.
Ekki er hægt að verjast þeim
sjúkdómi með bólusetningu eins
og er. Grunnbólusetning (tvær
til þrjár bólusetningar), mun
kosta einhverja tugi þúsunda
á hvert hross og svo árlega
eftir það. Kostnaður við slíkar
bólusetningar í nágrannalöndum
okkar gefur hestamönnum
hugmyndir um eða verðmiða á
beinar afleiðingar smitsjúkdóma.
Erfiðara er að setja verðmiða á
meðhöndlun veikra hrossa og
hömlur á ferðafrelsi (reiðtúrar,
mótahald, hestaferðir) á meðan
unnið væri að grunnbólusetningu
á landsvísu, sem tæki nokkra
mánuði.
Nauðsynlegt að hestamenn
verjist sjálfir
Stjórnvöld gera það sem í þeirra
valdi stendur til að varna því
að smit berist til landsins og
lög banna innflutning þess sem
getur borið með sér smit í dýr.
Á Keflavíkurflugvelli er hægt
að koma notuðum reiðfatnaði í
hreinsun sem uppfyllir kröfur um
smitvarnir og eru menn hvattir til
að nota þá þjónustu. Að öðrum
kosti þarf að vera búið að þvo og
sótthreinsa notaðan reiðfatnað
fyrir komuna til landsins. Með
öllu er óheimilt að flytja inn notuð
reiðtygi og notaða reiðhanska.
Matvælastofnun hefur gefið út
leiðbeiningar um hvað sé óhætt
að flytja til landsins af notuðum
reiðfatnaði, gefið út bæklinga
og birt viðvaranir á heimasíðu.
Skilvirkasta smitvörnin er þó
hjá hestamönnunum sjálfum og
þá sérstaklega þeim sem hafa
regluleg samskipti við útlönd.
Mesti samgangurinn við útlönd
er meðal reiðkennara, þjálfara,
dómara og járningamanna að
ógleymdum erlendum kaup-
endum og gestum hestaleiga og
þjálfunarstöðva. Hver og einn
verður að staldra við þegar gest
ber að garði ef líklegt er að hann
sé nýlega kominn frá útlöndum.
Það er engin ókurteisi að spyrja
gest hvort hann sé hugsanlega
með eitthvað sem gæti borið smit í
hestana, s.s. reiðbuxur, skó, hjálm
eða hanska, það sýnir einfaldlega
ábyrgð hesteigandans. Að bera
smitefni í hross er jafn alvarlegt
hvort sem það er gert af gáleysi
eða af ásetningi, afleiðingarnar
geta orðið jafn dýrkeyptar og
verða ekki aftur teknar.
Sigurborg Daðadóttir,
yfirdýralæknir
Tímasprengja í höndum
hestamanna
...frá heilbrigði til hollustu
Einar Freyr Elínarson, bóndi
í Sólheimatungu í Mýrdal, var
kjörinn nýr formaður Samtaka
ungra bænda á aðalfundi
samtakanna sem haldinn var
laugardaginn 22. mars síðastliðinn
í Úthlíð í Biskupstungum. Ásamt
Einari voru þeir Ástvaldur
Lárusson frá Núpi í Dýrafirði
og Orri Jónsson frá Lundi í
Lundareykjardal kosnir nýir inn
í stjórn, en fyrir sátu þar þau Þórir
Níelsson á Torfum og Jóna Þórunn
Ragnarsdóttir á Reynivöllum.
Tryggja þarf rekstur
Landbúnaðarháskólans
Ásamt hefbundnum aðalfundar-
störfum voru tekin fyrir mál sem
eru ungum bændum efst í huga um
þessar mundir. Þar má nefna málefni
Landbúnaðarháskóla Íslands,
innflutningur erfðaefnis í íslenska
kúastofninn, dýravelferð og nýliðun
í landbúnaði. Fundurinn skoraði
meðal annars á stjórnvöld að bæta
fjárhagsstöðu Landbúnaðarháskóla
Ísland, tryggja að skólinn geti veitt
góða kennslu í landbúnaðartengdum
greinum bæði á framhaldsskólastigi
og háskólastigi við skólann
til framtíðar og tryggja öflugt
rannsóknarstarf við skólann.
Fyrir fundinn var ljóst að kjörinn
yrði nýr formaður þar eða Jóhanna
María Siigmundsdóttir frá Látrum
gaf ekki kost á sér til áframhaldandi
setu en Jóhanna situr sem kunnugt er
á Alþingi og má ætla að tíma hennar
sé naumt skammtað. Einar Freyr atti
kappi við Loga Sigurðsson og hafði
sigur.
Mikil drift í starfi ungra bænda
Einar Freyr segist þakklátur fyrir
það traust sem honum er sýnt með
kosningunni og hyggst efla starf
samtakanna enn frekar. Það er ljóst
að hann tekur við góðu búi en mikil
drift hefur verið í samtökunum að
undanförnu og hafa þau meðal annars
heimsótt fjölda framhaldsskóla á
landinu á liðnum vetri, auk þess að
halda úti margþættu starfi í fræðslu og
hagsmunamálum. Til að mynda hafa
samtökin gefið út þrjú myndbönd þar
sem mikilvægi landbúnaðar og ungra
bænda er kynnt.
„Aðalfundur leggur auðvitað
línurnar hvað varðar störf
samtakanna. Hvað mig sjálfan varðar
eru nýliðunarmál mér hugleikinn,
svo sem kannski flestum ungum
bændum. Ég vinn við búskap með
móður minni í Sólheimahjáleigu
þannig að þetta snertir mig í raun
beint. Ég er sannfærður um að það
er nauðsynlegt fyrir framfarir og
nýsköpun í greininni að ungt fólk
geti með auðveldari hætti hafið
búskap, og ekki síst ungt fólk sem
ekki er í aðstöðu til að taka við búum
í gegnum ættliðaskipti. Við vitum
að ungt fólk sem tekur við búi af
foreldrum sínum er oft á tíðum betur
sett varðandi þennan þátt en það er
auðvitað mjög mikilvægt að auðvelda
nýliðun fyrir alla. Í því samhengi
þarf að móta leiðir við fjármögnun
og varðandi lánamál. Sömuleiðis
er mikilvægt að horfa til þess að
bújarðir sem eru í landbúnaðarnotum
séu ekki teknar undir aðra starfsemi
athugasemdalaust,“ segir Einar
Freyr.
Vanræksla nátengd félagslegum
vandamálum
Einar Freyr segir að hann sé einnig
mikil áhugamaður um dýravelferð og
hyggist leggja enn aukna áherslu á
þann þátt í starfi samtakanna.
„Með nýjum lögum um
dýravelferð og breytingu á
búfjáreftirliti hafa verið stigin
ákveðin skref en ég persónulega held
að ennþá sé til staðar grundvallar
hugsunarvilla í kerfinu. Við þurfum
að einblína mun frekar á dýravelferð
í samhengi við félagsleg vandamál
bænda. Þar sem er vanræksla á dýrum
er í miklum meirihluta tilfella um
að ræða vandamál hjá bændum. Ég
held að við þurfum að horfa til þess
í mun meira mæli að nýta þjónustu
sálfræðinga og félagsráðgjafa í
samhengi við þessi mál öll.“
Einar Freyr tekur undir að mikil
drift hafi verið í starfi ungra bænda á
síðustu misserum. „Ég held að næsta
verkefni sé að gera enn betur í að
tryggja það að rödd ungra bænda
heyrist enn betur þar sem hún skiptir
máli og ég hef mikinn áhuga á að
vinna að því verkefni. Þá er ég að tala
um stofnanir eins og búnaðarþing,
fundi afurðastöðva og víðar þar
sem ákvarðanir eru teknar. Það er
gríðarlega mikilvægt.“
Vonast til að kynjahlutföll verði
jafnari í framtíðinni
Spurður um ástæður þess hvers
vegna halli svo á konur í stjórninni
nú segir Einar Freyr að hann telji að
karlar hafi í þetta skipti einfaldlega
spýtt í lófana.
„Við höfum séð að konur
hafa sannarlega gefið sig út fyrir
að starfa í samtökunum og hafa
gegnt viðamiklum hlutverkum á
undanförnum árum, eins og sést
ekki síst á farsælum formannsferli
Jóhönnu Maríu. Staða kvenna
í félagsmálum bænda tel ég að
hafi verið að styrkjast verulega á
undanförnum árum og ég tel afar
mikilvægt að raddir beggja kynja
heyrist til jafns. Svona lenti þetta
núna en ég vonast til að við berum
gæfu til að hlutföllin verði jafnari í
framtíðinni.“
Hyggst fjölga sauðfé
Einar Freyr er 23 ára bóndi í
Sólheimatungu en þar býr hann
ásamt sambýliskonu sinni, Söru
Lind Kristinsdóttur, og tæplega
eins árs gamalli dóttur þeirra,
Grétu Björk. Hann útskrifaðist
sem búfræðingur frá Hvanneyri
síðasta vor og segir aðspurður
að hann sé að velta fyrir sér
möguleikum á frekara námi. Nú
vilji hann hins vegar einbeita sér
að því að stækka sauðfjárbúið, en
hann stundar sauðfjárbúskap með
móður sinni, Elínu Einarsdóttur, í
Sólheimahjáleigu.
Þá vinnur Einar Freyr einnig á
Hjallatúni, dvalar- og hjúkrunar-
heimili á Vík, sem næturvörður í
hálfu starfi. Um 390 vetrarfóðraðar
kindur eru í Sólheimahjáleigu og
segist Einar Freyr stefna að því að
fjölga þeim sem hraðast, helst upp
í 600.
Sara Lind er í námi og Elín móðir
Einars Freys rekur ferðaþjónustu í
Sólheimahjáleigu. Spurður hvort
ekki sé í nægu að snúast miðað
við þetta allt tekur Einar Freyr svo
sem undir það en segir fjölskylduna
samhenta og þar hjálpist allir að.
Einar Þorsteinsson, afi og nafni
Einars Freys, er fyrrverandi
ráðunautur og segir Einar Freyr
það ómetanlegt að hafa slíkan
hafsjó af fróðleik sér til aðstoðar
við búskapinn. /fr
Einar Freyr Elínarson kjörinn nýr formaður Samtaka ungra bænda:
Raddir ungra bænda
þurfa að heyrast
Einar Freyr Elínarson, bóndi í Sólheimatungu í Mýrdal, er nýr formaður
Samtaka ungra bænda.