Bændablaðið - 03.04.2014, Blaðsíða 45

45Bændablaðið | Fimmtudagur 3. apríl 2014
Bændablaðið
Smáauglýsingar 56-30-300
Hafa áhrif um land allt!
Lesendabás
Við lifum nú miklar breytingar
á atvinnuháttum landsmanna. Í
kjölfar velheppnaðs markaðsstarfs
og utanaðkomandi áhrifa hefur
vöxtur í ferðaþjónustu verið með
nokkrum ólíkindum síðustu ár.
Ekki einasta hefur gestum sem
sækja landið heim fjölgað verulega
frá ári til árs heldur er að takast
að jafna árstíðasveiflu umtalsvert.
Enn sem komið er á það einkum
við um suðvestur hluta landsins en
breytingar í þessa átt eru einnig
umtalsverðar annars staðar. Fátt
bendir til annars en þessi þróun
haldi áfram.
Það að ferðaþjónustan hefur
vaxið frá því að vera þriðja stærsta
greinin, hvað varðar öflun gjaldeyris,
fyrir fimm til tíu árum í það að vera
stærsta greinin á síðasta ári bendir
ekki til annars en innan 10 ára verði
hún langstærsta gjaldeyrisskapandi
atvinnugrein landsmanna. Vaxandi
fjöldi heilsársstarfa í ferðaþjónustu
á landsbyggðinni mun styrkja mjög
mannlíf og treysta byggð.
Var stofnun hlutafélagsins mistök?
Fyrir rúmum fjörutíu árum var
Ferðaþjónusta bænda stofnuð.
Félagsskapurinn mótaðist á næstu
árum líkt og greinin sjálf, menn voru
að læra og urðu að aðlaga starfsemina
breyttum tímum hverju sinni.
Vafalaust var ekki allt rétt gert en
engin ástæða til að efast um góðan
hug stjórnar og starfsmanna hverju
sinni. 1990 var tekin ákvörðun um
að gera rekstur söluskrifstofunnar
að sérstöku hlutafélagi (FB hf) í
eigu einstakra ferðaþjónustubænda,
lykilstarfsmanna og Félags
ferðaþjónustubænda (FFB) sem
stofnað var tíu árum fyrr sem
hreint hagsmunafélag sbr. önnur
búgreinafélög. Í stað þess að
virkir ferðaþjónustubændur væru
aðaleigendur hlutafjár í félaginu
hefur reyndin orðið sú að drjúgur
hluti hlutabréfa félagsins er nú í eigu
fyrrverandi starfsmanna og fyrrverandi
ferðaþjónustubænda og stærstur hluti
virkra ferðaþjónustubænda er utan
hluthafahópsins. Lög um hlutafélög
gera einfaldlega ekki ráð fyrir að hægt
sé að ná þeim markmiðum sem að
var stefnt í upphafi, þ.e. um dreifða
aðild virkra ferðaþjónustubænda, með
þessu félagsformi. Til þess hentar
samvinnufélagsformið fullkomlega
en það var víst að detta úr tísku þegar
ráðist var í þessar breytingar fyrir
15-20 árum.
Við stöndum því frammi fyrir
þeirri óyndis staðreynd að tugir og
sennilega hundruð milljóna hafa
safnast í eigið fé hlutafélagsins um
rekstur skrifstofunnar. Arður af
þessu fé rennur að minnstum hluta
í vasa virkra ferðaþjónustubænda
þó tilkoma arðsins sé væntanlega
að mestu leyti tilkomin með því að
hafa sem mesta mun milli innkeyptrar
og útseldrar vöru þ.e. gistinátta
ferðaþjónustubænda.
Lengi hefur verið rekinn áróður
fyrir því að þetta sé allt gott og
blessað vegna þess að Félag
ferðaþjónustubænda, og þar með allir
virkir ferðaþjónustubændur, eigi allt
að þriðjungs hlut í rekstrarfélaginu
og fái þannig þriðjung arðsins.
Þó ég kysi sjálfur að þessum
arði væri ráðstafað til baka til
ferðaþjónustubænda í hlutfalli við
viðskipti (eins og auðvelt væri að
gera í samvinnufélagi) þá má færa
rök fyrir því að æskilegt geti verið
að verja sameiginlegu fé til styrktar
starfseminni. Það hefur vissulega
verið gert með margvíslegum hætti
en þó eru allar fasteignir, og ekki síst
Gistibókin sem er bókunarforrit sem
margir ferðaþjónustubændur nota,
alfarið í eigu skrifstofunnar. FFB á
hins vegar vörumerkið.
Breyttir tímar kalla á breytingar
Mörkin milli FFB og FB hf varðandi
þátttöku í markaðsstarfi hafa löngum
verið fremur óljós. En í ljósi þess að
eigið fé hlutafélagsins hefur vaxið
verulega á síðustu árum og svo þess
að ekki verður séð að fjöldi seldra
gistinátta í gegnum skrifstofu FB
hf hafi aukist í neinu samræmi við
aukningu ferðamanna undanfarin
misseri, vaknar spurningin um
tilgang og gildi félagsskapar
ferðaþjónustubænda.
Það er kunnara en frá þurfi
að segja að bókanir einstaklinga
hafa í mjög auknum mæli færst
inn á bókunarsíður á netinu. Fáar
heimsþekktar síður virðast ráðandi
á þessum markaði og e.t.v. þess
vegna hefur vefsala FB hf reynst
nær algjörlega misheppnuð.
Gera verður ráð fyrir að þróun
í bókun gistingar verði áfram
með þessum hætti. Því vaknar
spurningin hver verði í framtíðinni
aðalávinningur af samstarfi okkar
ferðaþjónustubænda.
Ég og fleiri höfum talið að
afþreying og upplifun gesta af landi
og þjóð verði helsta sameiginlega
söluvara okkar dreifbýlinga, fremur
en sala á gistingu og veitingum,
þegar til lengri tíma er litið. Ég er
hins vegar ekki endilega sannfærður
um að samvinna ferðaþjónustubænda
í dreifbýli sé hinni eini og sanni
samstarfsgrundvöllur.
Nú þegar hefur fjöldi manna í
bæjum og þorpum allt í kringum
landið atvinnu af ferðaþjónustu og
vel má vera að aukin samvinna eftir
svæðum eða tegundum afþreyingar
vegi þyngra en búseta í dreifbýli ein
og sér. En vilji ferðaþjónustubændur
á annað borð halda samstarfi sínu
áfram tel ég einsýnt að breyta verði
um áherslur. Ekki einasta tel ég
nauðsynlegt að algjörlega verði
skilið á milli hlutafélagsins og Félags
ferðaþjónustubænda heldur verði
ferðaþjónustubændur að ráða til sín
markaðsfólk til að þróa vörur og efla
heilsársferðamennsku.
Núverandi stjórnir FFB og
FB hf virðast ekki deila þessari
framtíðarsýn með mér. Spurningin
er hins vegar hvað hinn almenni
félagsmaður sér fyrir sér og sættir
sig við.
Stefán Tryggvason,
Hótel Natur,
Þórisstöðum, Eyjafirði
Datt það í hug er hér kom með
póstinum Umburðarbréf til
ræktenda landnámshænsna að
við ættum ekki að ákveða þetta
svo, að hér væru aðeins norræn
víkingahænsn.
Á árunum 1965 til 1971 og
svo aftur 1980 til 1984 starfaði
ég mikið í syðstu hreppum Suður-
Múlasýslu og stundum alla leið
vestur í Öræfi. Í hverri sveit voru
húsfreyjur sem héldu þessi fallegu
hænsn sem voru bæjarprýði.
Ekki voru hænsnin mörg á bæ,
yfirleitt mjög gæf og forvitin en
ekki minnir mig til að hafa séð
hana með blöðrukamba heldur
voru þeir bísperrtir með fallegan
stóran kamb og manndrápsspora.
Þeir gátu ógnað manni ef maður
ætlaði að góma hænu úr hópnum
og stundum fékk maður góða
sögu um að hanar hefðu hjólað í
nágrannann eða hundinn og sumar
þar sem þeir hefðu slasað og þá
einkum börn.
Á þessum tíma og fyrr var
verið að leita að Gullskipinu
svokallaða á söndunum. Þetta
voru stórar galleónur á leiðinni
frá Suður-Ameríku til Spánar
eða Portúgals. Um borð í þessum
skipum voru hænsnabú með allt
upp í 200 hænur er sáu áhöfninni
fyrir nýmeti. Svo má leiða líkur
að því að einhver skip hafi farist
við suðurströndina og að hænsn
af þeim hafi komist í land lifandi
og búalið hirt þau sem og annað
rekagóss og fært heim á bú sitt.
Því tel ég að í þessum fallegu
hænsnum okkar sé líklega suður-
amerískt bardagahænsnablóð og
gaman væri að fá upplýsingar úr
genabanka frá S-Ameríku og bera
saman.
Af hverju varðveittust þessi
hænsn svo vel í Suður-Múlasýslu
og A-Skaftafellssýslu? Allavega
var það ekki samgönguleysið!
Örn Þorleifsson,
fyrrverandi héraðsráðunautur
hjá BSA.
http://www.visindi.is/grein/
fornleifafraedingar_i_fjarsjodsleit
Á Ferðaþjónusta bænda
framtíð fyrir sér?
Spænsk
bardagahænsn!
Horft út Eyjafjörð frá Hótel Natur og gömul landbúnaðartæki til sýnis. Mynd/HKr.
Sigríður Aðalsteins-
dóttir á Strandseljum
við Ísafjarðardjúp
sendi Bændablaðinu
þessar vísur síðla á
síðasta ári.
Sigríður ólst upp á
Laugabóli í Laugardal
og eru vísurnar frá
sjónarhóli hennar á
Strandseljum þar sem
hún lýsir ævi sinni í hnotskurn. Bændablaðið þakkar henni sendinguna
og biður hana velvirðingar á því að ljóðið hafi beðið birtingar svo lengi.
Við mér blasir bærinn minn,
svo bjartur dals í skjóli.
Héðan leitar hugurinn,
heim að Laugabóli.
Örlaganna blær mig bar
burt og vanga strýkur,
En ég veit að sálin sveimar þar,
seinna er ævi lýkur.
Nú á ég hér heima á illviðra strönd,
þar sem æðandi stormurinn þýtur um lönd
Hér leiðir mig almættis algóða hönd,
uns að endingu rofna mín jarðsambönd.
Hugurinn leitar heim að Laugabóli
Íbúðarhúsið á Laugabóli í Laugardal við Ísafjarðardjúp fyrr á árum, en
þar ólst vísnahöfundur upp.
Þessi mynd var tekin af Laugabóli í ágúst
2012. Þar býr Ragna Aðalsteinsdóttir.
Mynd/HKr.