Skírnir - 01.09.1992, Side 99

SKÍRNIR
SÓLIN, HELLIRINN OG HUGSANIR GUÐS
361
Ekkert annað en það, segir Kripkenstein, að hann ber sig öðruvísi
að en hæfa þykir. Málið er ekki að maðurinn hafi ekki alveg skilið
almenna reglu eða almennt hugtak um samlagningu sem allir hæf-
ir samleggjendur verði að hafa á valdi sínu. Villa hans er fremur
sambærileg við brot á mannasiðum eins og þegar maður rekur út
úr sér tunguna þegar honum er heilsað. Endanlegt svar við því
hvað athugavert sé við þvílíka framkomu er að svona geri maður
ekki, þetta sé ekki siður hér hjá okkur. Það virðist skynsamlegt
að skírskota til þess hvað er viðtekið og hvað ekki þegar um er að
ræða einberar kurteisisreglur. En mér virðist það óviðunandi sem
svar við því af hverju 5 sé ekki boðlegt svar við spurningunni
„hvað er 67 plús 58 mikið?“ Þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir til að
sjá málið í þessu ljósi stendur eftir hjá mér einlæg sannfæring um
að svarið „5“ sé ekki sambærilegt við sérvisku eða dónaskap,
heldur rangt vegna þess að það samræmist ekki almennri hug-
mynd okkar um samlagningu. En þá er rökum Kripkensteins
gegn gildi þvílíkra almennra hugmynda að mæta.
Það er athyglisvert og ætti raunar ekki að koma á óvart í ljósi
þess sem þegar hefur verið sagt að finna má viss samkenni á til-
lögunum sem Kripkenstein skoðar um staðreyndir sem skeri úr
um að við meinum gaffall með „gaffall“, samlagning með „plús“
og svo framvegis. Það er ákveðin regla í því hvað bregst í tillög-
unum. Staðreynd um mig sem gæti ákvarðað að ég meina gaffall
með „gaffall" hlýtur að vera þeirrar náttúru að hún ber með sér
hver hún er. Hver sem þessi staðreynd kann að vera, hlýtur hún
að vera þess eðlis að af henni sjálfri sé ljóst að ég meina plús en
ekki rús, gaffall en ekki hárgreiða ef ég er staddur í Iðnó milli 2
og 4, 7. desember 1991. Allar tillögurnar sem Kripkenstein skoð-
ar bregðast vegna þess að staðreyndirnar sem um er að ræða
skortir þennan eiginleika. Lítum samt aftur á tilgátuna um sér-
staka „samlagningartilfinningu“. Orðugt er að ímynda sér að við
slíka tilfinningu sé eitthvað sem gerir að verkum að einmitt þessi
tilfinning gæti ekki verið annað en samlagningartilfinning. Til að
gegna hlutverki sínu sem mælikvarði á merkingu verður slík til-
finning með einhverjum hætti að bera með sér að hún sé mæli-
kvarði nákvæmlega á þessa merkingu fremur en hina og það er
meira en hægt er að ætlast til af nokkurri venjulegri tilfinningu.