Skírnir - 01.09.1992, Side 148

410
ATLI HARÐARSON
SKÍRNIR
öllum beri hlutur af hagnaði útgerðarinnar, því meðan miðin
voru enn opin öllum þá höfðu þeir sem ekki sóttu sjó engan rétt á
slíkum hlut og það er hæpið að meirihluti þjóðarinnar geti eign-
ast tilkall til hans með því einu að banna sér veiðar. Þetta má
skýra með hliðstæðu. Væri afréttum Tungnamanna lokað fyrir
öllum nema fáeinum bændum þá hefðu þeir bændur sem væru
flæmdir burt ef til vill rétt á skaðabótum, en varla gætu þeir kraf-
ist tíundar af tekjum hinna. Aðrir íbúar, sem ekki stunduðu fjár-
búskap, hefðu alls engan slíkan rétt þótt möguleikar þeirra á að
stofna bú væru ef til vill skertir.
Annar mögulegur skilningur fullyrðingarinnar að fiskistofn-
arnir séu sameign þjóðarinnar er sá að Alþingi hafi lögsögu yfir
þeim en löggjafasamkundur annarra þjóða ekki. I þeim skilningi
er fullyrðingin vissulega sönn. En af þessu leiðir ekkert um að
hver maður eigi rétt á hlut af arði útgerðarinnar.
Ef til vill hugsa einhverjir sem svo að fyrst Alþingi hefur lög-
sögu yfir miðunum þá eigi ríkið þau. Þetta er rangt. Alþingi hefur
lögsögu yfir öllu landinu og þar með lóðum og jörðum sem ein-
staklingar eiga. Það getur sett lög sem skilgreina eignarrétt, þar
með talinn eignarrétt yfir fiskimiðum, afréttum og almenningum
jafnt sem þeim hlutum sem þegar eru í einkaeign. Lögsaga yfir
Kili felur ekki í sér að ríkið megi beita sínum rollum í Hvítárnesi.
Þriðja leiðin til að skilja fullyrðinguna um að fiskistofnarnir
séu sameign þjóðarinnar er að líta svo á að miðin tilheyri þjóðinni
á svipaðan hátt og blámi fjallanna: Þau séu ekki eiginleg eign en
gegni svipuðu hlutverki fyrir sjálfsvitund fólks og eignir gera
gjarna. Þessi skilningur á ef til vill rétt á sér. Það er ekkert óeðli-
legt að segja: „Þetta er landið okkar“ og meina landið allt. Engum
dettur í hug að sá sem svona talar geri tilkall til eignarréttar yfir
öllu landinu. Því skyldu menn þá ekki mega segja: „Þetta er hafið
okkar“ og meina landgrunnið allt. Vart þarf að taka það fram að
af þessum skilningi leiðir nákvæmlega ekkert um rétt á hlutdeild í
útgerðargróða.
Um þennan skilning og þann að Alþingi hafi lögsögu yfir
fiskimiðunum hef ég ekki meira að segja. Enda hygg ég að þeir
sem krefjast þess að útgerðin greiði sér leigu eða arð byggi rök