Skírnir - 01.09.1992, Blaðsíða 165

SKÍRNIR STJÓRNSKIPULEG STAÐA FORSETA ÍSLANDS
427
eini þjóðkjörni embættismaður ríkisins og sækir þannig umboð
sitt beint til allra kosningabærra manna í landinu. Kjöri forseta er
hagað á ýmsa vegu í ríkjum heimsins. Óvíða mun forseti kjörinn
beint, heldur annað hvort þannig að þjóðin kýs sérstaka kjör-
menn til að velja forseta eða þjóðþingi er falið kjörið. Þetta er frá-
brugðið því sem er í ríkjum þar sem konungdómur gengur að
erfðum. Að vísu má segja að erfðakonungur sæki umboð sitt
óbeint til þjóðarinnar að því leyti sem hún hefur samþykkt
stjórnlög þar sem gert er ráð fyrir slíkri skipan. Víðast stendur
konungdómur á gömlum merg og þá má segja að konungur sæki
umboð sitt einnig til hefðarinnar. I þeim ríkjum varðveitir kon-
ungur sögulegt samhengi og stuðlar með því að einingu þjóðar-
innar. Hins vegar er óvíða löng hefð að baki forsetaembætti.
Sú staðreynd að forseti íslands sækir umboð sitt beint til
þjóðarinnar ber að hafa ríkt í huga þegar skýrð eru ákvæði stjórn-
arskrárinnar sem um hann fjalla.
Forseti Islands sem handhafi löggjafarvalds
í 2. gr. stjórnarskrárinnar segir þetta:
Alþingi og forseti Islands fara saman með löggjafarvaldið.
Þetta felur nánar í sér:
Að hann tekur þátt í löggjafarstarfi með því að staðfesta lagafrumvörp.
Að hann ritar undir lagafrumvörp. Undirskrift forseta veitir þeim laga-
gildi, sbr. 19. og26. gr. stjórnarskrárinnar.
Að hann getur synjað lagafrumvarpi staðfestingar, sbr. 26. gr. stjórnar-
skrárinnar.
Að hann hefur heimild til að gefa út bráðabirgðalög, sbr. 28. gr. stjórnar-
skrárinnar.
Jafnframt því sem þetta er metið ber einnig að skoða tvær
greinar stjórnarskrárinnar. Hin fyrri er 11. gr., en upphaf hennar
hljóðar svo:
Forseti lýðveldisins er ábyrgðarlaus á stjórnarathöfnum.
Hin síðari er 13. gr., en hún er á þessa leið:
Forsetinn lætur ráðherra framkvæma vald sitt.