Skírnir - 01.09.1992, Síða 207

SKÍRNIR
EINN HRING - ANNAN HRING
469
því ekki aðrar handbærar skýringar en hugsanleg ofurtrú ritstjóra á til-
teknum handritum eða það sem aldrei skyldi við útgáfu fornrita - fljót-
færni.
Hafi Snorri „dottað" líkt og Hómer í sumum köflum Heimskringlu
virðist slíkt hið sama hafa hent ritstjóra verksins og þá ýmist yfir fræð-
unum eða frágangi textans. I 38. kafla Haralds sögu Sigurðarsonar er get-
ið um þær kirkjur og konungshallir sem frændurnir Haraldur og Magn-
ús góði létu reisa. Um byggingar Haralds er sagt í nýju útgáfunni:
Hann lét og efna þar í garðinum að gera sér steinhöll og varð hún
eigi alger áður hann lést. Haraldur konungur lét reisa af grundvelli
Maríukirkju uppi á melinum [...]. Haraldur konungur lét húsa kon-
ungsgarð ofan frá Maríukirkju við ána þar sem nú er. En þar sem
hann hafði höllina látið gera lét hann vígja hús það til Gregoríus-
kirkju. (635-636; skáletrun mín, ÞÓ)
Eins og Bjarni Aðalbjarnarson benti á í formála Heimskringlu III ('Is-
lenzk fornrit XXVIII, xcii, 3.nmgr.) er skáletruðu orðunum augljóslega
ofaukið. Þau hafa einfaldlega slæðst inn í handrit Fríssbókar og AM 39
fol. fyrir mistök skrifara, þ.e. vegna áhrifa frá setningum sem fara á und-
an þar sem sagt er frá Ólafskirkju sem Magnús góði lét reisa: „Kirkjan
varð eigi alger áður konungur andaðist. Lét Haraldur konungur fylla
það er á skorti." Framhaldið segir líka berum orðum að Haraldur hafi
lokið við steinhöllina og reyndar fengið henni nýtt hlutverk þegar ennþá
nýrri konungsgarður var húsaður. Hér hefðu útgefendur bæði mátt rýna
betur í samhengi efnisins og gæta að því að skáletruðu orðin vantar í
a.m.k. þrjú meginhandrit sögunnar.
Fleiri slíkar fljótfærnis- eða gáleysisvillur útgefenda finnast í verkinu.
í 5. kafla Hálfdanar sögu svarta hafa eitt orð eða tvö víslega fallið niður í
textanum allt eftir því hvaða handriti er fylgt: „Það var einn morgun
snemma er konungur var klæddur, kallaði til sín Hárek gand, sagði að
hann skyldi fara yfir á Haðaland" (53). Sé Fríssbók fylgt á hér að standa:
„kallaði hann til sín Hárek gand“. Sum önnur handrit hafa hins vegar:
„að hann kallaði til sín Hárek gand“. Af öðrum toga er agnúi í 8. kafla
Hálfdanar sögu svarta þar sem segir:
Hálfdan konungur var viskumaður mikill og sanninda og jafnaðar og
setti lög og gætti sjálfur og þrýsti öllum til að gæta og að eigi mætti
ofsi steypa lögunum. Gerði hann sjálfur saktal og skipaði hann bót-
um hverjum eftir sínum burð og metnaði. (55)
Hér er í sjálfu sér ekkert athugavert við orðanna hljóðan þótt sumum
kynni reyndar að geðjast betur að leshætti Jöfraskinnu: „burð og met-
orðum“. Aftur á móti virðist næsta einsætt að útgefendur hafa sett fyrri