Skírnir - 01.09.1992, Qupperneq 225

FREGNIR AF BÓKUM
Westem Icelandic Short Stories. Ritstjórar og þýðendur Kirsten Wolf og
Árný Hjaltadóttir. University of Manitoba Press, Manitoba 1992.
Síðastliðið vor gaf Manitobaháskóli út þetta safnrit með smásögum vest-
uríslenskra höfunda í enskri þýðingu. Bókin er pappírskilja og svart-hvít
prentun af málverki Árna Sigurðssonar frá 1950 af landgöngu Islendinga
á strönd Winnipegvatns við Willow Point 1884 prýðir bókarkápuna. Ell-
efu höfundar eiga eina sögu hver. Kirsten Wolf þýðir átta en Árný
Hjaltadóttir þrjár af þessum sögum. Stephan G. Stephansson á níu sögur,
sumar þeirra örsögur sem hann kallaði „Ar“. Fimm þeirra þýðir Árný,
Kirsten fjórar. Saga og störf hvers höfundar eru stuttlega kynnt við upp-
haf hverrar sögu, en margir þeirra voru mikilvirkir rithöfundar og rit-
stjórar. Að Bergþóri Johnson undanskildum eru höfundarnir fæddir á
íslandi. Flestar sögurnar má finna í safnritinu Vestur um haf, útgefnu
1930 á vegum Menningarsjóðs, þar sem Einar H. Kvaran og Guðmundur
Finnbogason völdu ljóð, leikrit, sögur og ritgerðir Vesturíslendinga til
birtingar, en upphaflega komu sögurnar út á árunum 1895-1930.
Kirsten veitir lesandanum haldgott veganesti í inngangi bókarinnar.
Hún bregður upp svipmynd af sögulegum aðdraganda og þróun Islend-
ingabyggðar í Kanada, greinir frá öflugri útgáfustarfsemi Islendinga í
Vesturheimi allt frá fyrstu byggð (dagblöð, tímarit, bækur, kirkjurit) og
áhuga þeirra á að viðhalda þeirri menningu og bókmenntahefð, sem þeir
eiga rætur í, með stofnun ýmissa félaga og leshringja. Kirsten útskýrir að
bókmenntasögulega séu smásögurnar annars vegar í beinu framhaldi af
þeirri þjóðernishyggju og síðrómantík sem hafi verið ríkjandi á Islandi
um aldamótin, en hins vegar spretti fram menningarsvið, yrkisefni og
efnistök sem aðgreini þær frá íslenskum samtímabókmenntum. Hún
bendir líka réttilega á að sögurnar séu misjafnar að gæðum, í uppbygg-
ingu og úrvinnslu efnis. í þýðingunni eru íslensk manna- og staðanöfn
látin halda sér og Kirsten gefur framburðarlykla með dæmum til að veita
hugmynd um framburð ókunnuglegra íslenskra stafa.
Kirsten og Árný leitast við að þýða eins nákvæmlega og unnt er, láta
málfarssérkenni haldast án þess að brjóta gegn enskri málhefð. Stöku ís-
lensk orðtök þýða þær beint í stað þess að nota viðhlítandi orðasambönd
á ensku: „með klökku hjarta“ verður „with tearful hearts" og „maður
með mönnum" verður „a man among men“. Á ensku má auðveldlega
skilja seinna orðtakið sem andhverfu við íslensku merkinguna, eða sem
„bara einn af fjöldanum,“ en af samhenginu verður merking þess ljós.
Þessi frávik frá ensku málfari undirstrika framandleika textanna á fínleg-
an hátt og falla vel að heildarsvip þýðinganna.
Sögusviðið í flestum sögunum er Vesturheimur en söguhetjurnar eru
nær eingöngu Islendingar. Ur sumum sögunum má lesa að lífsbarátta
Vesturíslendinga var hörð til að byrja með. Þau störf sem þeim buðust
voru helst við landbúnað, sjómennsku, daglaunavinnu, og helsta vonin