Skírnir - 01.09.2000, Page 233

SKÍRNIR
AÐ SJÁ KVIKMYND
469
Trumanþátturinn er heimspekileg mynd vegna þess að svarið er hvor-
ki einhlýtt [svo] né einfalt. (269)
Orðalag Sigríðar er ankannalegt vegna þess að Truman auðnast meira en
að reyna þetta: Honum tekst bókstaflega að sleppa frá Seahaven („búri
sýndarveruleikans"). Það er einungis með því að læða að hinu heimspeki-
lega hlaðna orðalagi „hinn sanni heimur" sem Sigríði tekst að halda
spurningunni vakandi: Tókst Truman að komast út? Og það er nauðsyn-
legt fyrir hana að halda þessari spurningu vakandi vegna þess að hinn
fræðilegi vandi sem hún telur að The Truman Show glími við (fanga
myndir raunveruleikann eins og hann er, eða hinn sanna heim) er óleys-
anlegur.
Það er hins vegar ekkert sem bendir til þess að Truman hafi verið að
leita að hinum sanna heimi í þessum upphafna skilningi. Hann leitar að
Sylvíu, og hann leitar að ærlegu fólki sem er ekki að leika hlutverk.
Hvorki hann né Christof eru flæktir í hina heimspekilegu leit Sigríðar. Til
að komast inn í þann raunveruleika sem hann leitar að, þarf Truman að
ganga upp stiga, stíga í gegnum hurðargætt og út af sviðinu. Þá er hann
sloppinn, þótt hann muni sennilega lengi halda árvekni sinni gagnvart
öðru fólki. Truman Sigríðar, sem hún kallar stundum trúmann, getur hins
vegar aldrei sloppið. Hann hefur ekki í nein hús að venda. Hann þarf að
glíma við óleysanlegar heimspekilegar þrautir:
Enn er spurningunni ósvarað hvort Truman gangi inn í annan sams
konar sýndarveruleika. Hann gengur ekki inn í algert ljós, það er aug-
ljóst, því til þess þyrfti hann að fara til himna eða annarra handan-
heima þar sem sannleikurinn einn ríkir og skuggar eru ekki til. Hann
gengur ekki heldur inn í algera sýndarveröld þar sem sannleikur er
ævinlega afstæður. (273)
Og hún botnar þetta svo: „Raunveruleikinn verður aldrei höndlaður
ósvikinn með þeim myndum sem við gerum okkur af honum. Þess vegna
er einungis unnt að sýna hann „sem brot og í böndum“ ólíkra miðla“
(273). Og Truman hennar „gefst loks tækifæri til að kynnast fleiri sönn-
um og missönnum gerðum heimsins" (274).
Þótt höfundar The Truman Show hafi að mínum dómi engar áhyggj-
ur af margþvældum og óleysanlegum heimspekilegum vandamálum er
ekki þar með sagt að þeir hafi ekki komið auga á merkilegt vandamál.
Raunar tel ég að þeir hafi komið auga á einkar athyglisvert umhugsunar-
efni sem blasir þá fyrst við þegar maður hættir að hafa heimspekilegar
áhyggjur af því hvort myndir geti fangað raunveruleikann eða hinn sanna
heim.
Það sem The Truman Show gerir er m.a. að gefa gaum að nýlegri þróun
í bandarísku sjónvarpi. Þar njóta vinsælda þættir á borð við The Real World.