Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1977, Page 45

MÚLAÞING
43
Aðalorsök sú, að prestslaust verður á Val]»jófsstað, helgihaldi á
Víðivöllum hætt að miklu eða öllu leyti af pví hve dýrt er að
kaupa til prest, fátæk útkirkjan grotnar niður og er afhelguð.
Þegar loks kemur prestur að Valþjófsstað 1560. er honum annað
hugleiknara, en að útkirkjan sé endurreist. Hún kallaði á tíðar
ferðir yfir á og ærna aukavinnu, sem miklu munaði að losna við.
Hin orsökin gat átt trúarlegar rætur. Hinn gamli siður var bann-
aður með pví valdi, sem engum dugði að mæla í mót. Áhugi
Víðivallabónda á lútherskri kristni var e. t. v. hverfandi. Beztu
munir kirkjunnar, pápisk dýrlingalíkneski, höfðu verið fjarlægðir
og fátt eftir, sem minnti á guðshús að skilningi hans. Hinn
lútherski Skálholtsbiskup pavf pví ekki að kirkjuvitja í Víðivöll-
um vtri, né eftirmenn hans æ síðan.
Valhjófsstaðármáldagi Gísla biskups er mjög nákvæmur, eink-
um ef borinn er saman við aðrar úttektir síðustu öldina. Reka-
skráin mikla, sem aldrei áður var skráð samfelld, er hér tekin
án nokkurra úrfellinga og hlýtur að teljast mikilsverð heimild.
Þá er bóka og kirkjugripa loks getið eftir meir en aldar þögn.
Þótt líkneskin séu horfin með fyrra sið. eru sögur dýrlinga kirkj-
unnar vel varðveittar með ýmsum öðrum bókum. Er pað athvgli
vert 02 loflent, að bækur skyldi sleppa undan peim ofsa, sem
piarna grípur menn í slíku stórmáli, sem siðskiptin vissulega
voru, bótt eigi færi hastarlega að eystra.
Síra Hallvarður Einarsson fór frá Valþjófsstað 1582. Flutti
sri stutta bæjarleiðina að Skriðuklaustri og hefur líklega fengið
iarðaumboðið, sem faðir hans hafði lengi haft. A. m. k. fær
harn abúðina á Skriðuklaustri og bjó par fram yfir aldamót, en
síðast er til hans vitað 1607. pá uppgjafarprestur heima á Val-
hjófsstað. Þegar hann '’fhenti Vallúófsstt'ð 1583, tengdasyni sín-
um, síra Einari Magnússvni, föðiirb'-óður síra Sölva í Möðrudal.
sem Skiöldólfsstaðaætt er frá komin og ættbogar af henni, gerir
hann nrein fyrir eignum kirkiunnar föstum og lausum. Kemur
har fram. að iarðirnar.sem hann meðtók af Magnúsi bónda og
skilar nú aftur, eru Hrolllaugsstaðir hálfir með engu kúgildi,
Arnheiðarstaðapartur, ekkert kúgildi, Þorgrímsstaðir í Breiðdal.
9—10 hundraða jörð, sem legið hefur í eyði í meir en 60 ár, p. e.