Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1991, Qupperneq 58

56
MÚLAÞING
„Það þarf að endurreisa trú manna á því, að farsældin bíði
þeirra í dölum og fjörðum Austurlands, og það verður aðeins
gert með því, að veita fólkinu hér heima aðgang á ný að þeim
félagslegu lífsverðmætum, sem það þráir að njóta.“
Fyrstu árin voru hugmyndir um aukið héraðavald mótaðar á vett-
vangi Fjórðungsþingsins og þegar komið var fram á árið 1947 má segja
að mótunarstarfinu hafi verið lokið. Þá hafði tekist allgóð eining um
tillögur sem fólu í sér nýtt stjórnsýslustig eða fylkjaskipulag að erlendri
fyrirmynd.
Stjórn Fjórðungsþingsins starfaði ötullega að því að vinna hugmynd-
unum um fylkjaskipulag fylgi og þegar systursamtökum þingsins var
komið á fót á Norðurlandi og Vestfjörðum voru þau þegar hvött til að
fjalla um málið og ekki stóð á ályktunum frá þeim, sem tóku undir við-
horf Austfirðinga. Einnig reyndu forsvarsmenn Fjórðungsþingsins að
fá stjórnmálamenn á sitt band í þessum efnum.
Á Fjórðungsþingi Austfirðinga, sem haldið var í Neskaupstað dag-
ana 19. - 21. september árið 1947 voru samþykktar ítarlegri tillögur en
áður um hið nýja stjórnsýslustig. Þá var sérstakri nefnd falið að vinna
áfram að málinu í samstarfi við nefnd frá Fjórðungssambandi Norð-
lendinga. Hittust þessar nefndir á viðræðufundi og báru saman bækur
sínar. Enginn verulegur ágreiningur var uppi og á árinu 1948 voru tveir
menn úr hvorum landshluta kjörnir í nefnd til að vinna hugmyndunum
brautargengi. í nefndinni áttu eftirtaldir sæti:
Hjálmar Vilhjálmsson, sýslumaður, Seyðisfirði.
Erlendur Björnsson, bæjarstjóri, Seyðisfirði.
Jónas G. Rafnar, lögfræðingur, Akureyri.
Karl Kristjánsson, oddviti, Húsavík.
Alger samstaða náðist um tillögur um nýtt stjórnskipulag og á árinu
1949 var gefinn út prentaður bæklingur af hálfu samstarfsnefndarinn-
ar, sem bar heitið: „Tillögur frá Fjórðungsþingi Austfirðinga og Fjórð-
ungssambandi Norðlendinga um nýja stjórnarskrá.“
í bæklingnum segir að ástæðan fyrir þessum tillögum sé einfaldlega
sú að þjóðin búi við svo meingallað stjórnarform „að hún er eins og
her, sem þannig er fylkt, að hann bíður ósigur fyrir sjálfum sér.“ Að
mati útgefanda bæklingsins miða tillögurnar, sem birtar eru í honum,
að því að lagfæra helstu ágallana í stjórnskipun ríkisins. Og helstu
ágallarnir voru taldir vera þrenns konar: í fyrsta lagi of mikill sam-
dráttur ríkisins á einum stað. í öðru lagi sérstakir erfiðleikar í sam-
bandi við myndun ríkisstjórna, hinar þrálátu stjórnarkreppur. Og í