Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1991, Page 74

72
MÚLAÞING
stundum hýddir í viðurvist yfirvalda, fyrir að selja nokkra fiska utan
síns umdæmis, þó mun slíkt ekki hafa komið fyrir hér um slóðir.
Þetta tímabil hefur alltaf verið talið það svartasta í einokunarsög-
unni. Þegar leigutími kaupmanna var útrunninn, þá framlengdi kon-
ungur verslunarleyfið með auknum hagnaði fyrir sig, en nú fer hagn-
aður kaupmanna minnkandi af versluninni, því um 1700 er hin mesta
óáran á íslandi með harðindum og hungurdauða. Eru þá uppi háværar
raddir um að leggja niður umdæmisverslunina og stofna eitt allsherjar
verslunarfélag, þar sem almenningi væri frjálst að versla á hvaða höfn
sem væri. Nú fæst það afnumið, að menn skuli þola eigna-
missi og þrælkun á Brimarhólmi, ef menn versli utan síns umdæmis, en
10 rd. sekt látin koma í staðinn. Samt framlengir konungur verslunar-
samningum við kaupmenn til fárra ára í senn með vaxandi hagnaði
fyrir sjálfan sig til 1732, en þar með var umdæmisversluninni lokið.
Ekki var Vopnafjörður eftirsóttur til verslunar og bar tvennt til, að
þar var vond höfn, og svo þótti umdæmið fámennt, þó náði það yfir
Vopnafjörð, Fljótsdalshérað að Lagarfljóti, Skeggjastaðahrepp og
eins og áður sagði tvo hreppa í Þingeyjarsýslu. Vopnafjörður leigðist
því aðeins fyrir 160 rd. árið 1706.
Þegar leið á öldina sáu frjálslyndir menn, sem um þessi mál áttu að
fjalla, að við svo búið mátti ekki lengur standa, og var verslunin við
ísland gefin frjáls fyrir alla þegna Danakonungs með tilskipun 13. júní
1787. Eftir að fram kemur yfir aldamótin 1800 virðast tvö erlend versl-
unarfélög hafa náð fótfestu á Vopnafirði og eignast þar hús, lóðir og
hafnarmannvirki. Voru það Paschen & Co í Hamborg og Dehn & Co
í Altona. Ekki er kunnugt um verslunarháttu þeirra á Vopnafirði, að
líkindum hafa þeir ékki haft fastan verslunarstjóra, því þegar þeir selja
eignir sínar á Vopnafirði og Siglufirði 22. 10. 1813 þá láta þeir verslun-
arstjóra Hans H. Baagöe á Húsavík semja fyrir sína hönd. Reynar
hafði kaupmaður I.A. Wulff líka umboð til að semja, en hann undir-
skrifar ekki samninginn, og verður ekki séð á samningnum hvar hann
hefur verið búsettur. Vera má að hann hafi verið búsettur á Vopna-
firði, þó hann í samningnum sé nefndur kaupmaður.
Kaupandi að þessum eignum, húsum, áhöldum, lóðum og hafnar-
réttindum á Vopnafirði og Siglufirði var Bjarni Sívertsen kaupmaður
í Hafnarfirði. Kaupverðið var 833 rd. og 32 sk. Allar þessar eignir
selur Bjarni Sívertsen svo aftur 30. 7. 1814 fyrir 1000 rd. Kaupendur
eru þá verslunarfélagið Örum og Wulff í Kaupmannahöfn. Kaupsamn-
ingur þessi var þinglesinn á Vopnafjarðar-manntalsþingi 23. 7. 1821.