Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1991, Page 122

120
MÚLAÞING
ingjar hafi hrifsað þá saman með eigin
metnað að leiðarljósi. Sama máli
gegnir um Jökuldals- og Hlíðarhrepp,
engin smáræðis vegalengd frá Ketils-
stöðum í Hlíð upp að Aðalbóli og Brú
og norður í Möðrudal og Víðidal. —
Einhver óljós vitneskja er um að Fell
hafi ekki um alla tíð verið sérstakur
hreppur, heldur hvarflað á milli
Fljótsdals- og Tunguhrepps, sbr. Sögu
sveitarstjórnar I, 113.
Verkefni hreppstjóra voru æði-
mörg, m.a. framfærslumál, fjallskil,
vegabætur, skikkun á fólki margvísleg
og löggæsla. í flestum hreppum var
þingstaður þar sem sýslumaður kom á
árlegri yfirreið, hélt manntalsþing þar
sem hann innheimti skatta og tók fyrir
lögskipuð mál. Allir gildir bændur
skyldu sækja þessi þing og fleiri, t.d.
hreppamót tvisvar til þrisvar á ári, þar
sem þeir töldu fram og tíund var á
lögð. í Vallnahreppi hefur þetta ekki
verið sem auðveldast. Þingstaður var
á Egilsstöðum, en þaðan er um 30 km
leið (loftlína) inn að Gilsá á
Fljótsdalsmörkum og um 45 km út á
Héraðssanda, og í rauninni lengri leið
en tölur þessar gefa til kynna um veg-
leysur og króka vegna landshátta.
Þetta hefur því verið erfið þingsókn
til stjórnsýslu, t.d. ef hreppstjóri sat
uppi í Skógum eða utarlega í Hjalta-
staðaþinghá. Hann ásamt prestum
þurfti að fylgjast með högum almenn-
ings, t.d. ráðstöfun þurfalinga, fjall-
göngum, grenjaleitum, innheimtum í
sveitarsjóð og lagfæringum á vegum.
Hreppstjórar gátu að vísu verið fleiri
en einn í hreppi, og hefur svo ef til vill
verið í Vallnahreppi.
Hreppurinn skiptist í fjórar sóknir,
sem áður var nefnt, og prestum voru
ætluð viss afskipti af sveitarmálefnum,
a.m.k. er tímar liðu, að því leyti sem
viðkom fræðslu og högum barna og
eins að bera friðarorð milli manna.
Þeirra starfssvið var náttúrlega tak-
markað við sóknir. Trúlega hafa fleiri
stjórnsýslustörf hvílt á þeim, en önnur
verið í lausu lofti og gengið fyrir sig
eftir rótgrónum venjum. Þess er getið
í Sögu sveitarstjórnar (I, 113) að
skipting hreppsins hafi verið gerð að
tilmælum „starfandi presta á svæðinu
og annarra íbúa þar, sem töldu hrepp-
inn of víðáttumikinn.“
Árið 1699 heimilar lögrétta þrí-
skiptingu hreppsins, en þó er
manntalið 1703 gert í einu lagi fyrir
allt svæðið. Ef til vill hefur skiptingin
tekið nokkur ár, og í Sögu sveitar-
stjórnar (I, 113) er getið um að mann-
talsþing væri háð „að Hjaltastað á síð-
ari hluta 17. aldar, t.d. hinn 23. maí
1683.“ Og enn beinist athyglin að
Héraðsvísu sr. Stefáns. Hann til-
greinir þinghárnar eins og um sérstök
sveitarfélög sé að ræða, þingin Eiða
og Utmannasveit, en vísan er gerð
sem fyrr segir áður en Vallnahreppur
skiptist (á 17. öld). Svo virðist sem
farið sé að líta á Vallnahrepp sem
þrjár fullgildar sveitir nokkru eða
löngu fyrr. Vísan er líklega ort á
Vallanesárum Stefáns 1648 til dd.
1688. Þó gæti verið að hann hafi gert
hana fyrr í föðurgarði á Kirkjubæ. í
manntalinu 1703 kallast hreppar í
Norður- og Mið-Múlasýslu þingsókn-
ir, Vallnahreppur nefnist „Hjalta-
staða- og Egilsstaða þingsóknir.“
Þingstaðir ytri hreppanna úr Vallna-
hreppi forna hafa verið Hjaltastaður
og Eiðar, en þó vafasamt með Eiða og
reyndar líklegt að hrepparnir séu