Jón á Bægisá - 01.12.2005, Blaðsíða 9

Jóhanna Þráinsdóttir
Hugleiðing um þýðingar
Mér finnst við hæfi að líta hér til fortíðar og rýna örlítið í afstöðu genginna
kollega til iðju sinnar, einkum þeirra sem hafa sjálfir gert grein fyrir henni
í forspjalli að verkum sínum. Slíkar greinargerðir sýna að þeim var
snemma ljóst við hvaða vanda var þar helst að glíma og renndu hreint ekki
blint í sjóinn varðandi aðferðir. Og allt lætur þetta enn harla kunnuglega í
eyrum, þótt fræðunum hafi vissulega fleygt fram hvað tækni og greiningu
varðar.
Einnig má til gamans reyna að geta sér til um hvað fékk þá til að hætta
sér út á hina hálu braut þýðinga, svona eftir því sem heimildir leyfa. Þvi að
hál er hún, það sýna allar þær deilur sem staðið hafa um þýðingar í
gegnum tíðina og hér mun tekið smádæmi um.
Elsta heimild sem ég hef rekist á um greinargerð þýðanda fyrir verki
sínu er að finna í formála að Síraksbók, sem er ein af apokrýfum bókum
Biblíunnar. Hún var samin á hebresku um 180 f. Kr. og þýdd á grísku ca.
132 f. Kr. í forspjallinu segir þýðandinn: „Ég bið yður nú að lesa bókina af
velvilja og eftirtekt og taka ekki hart á því þótt misbrestur kunni að virðast
á þýðingunni á stöku stað en allan lagði ég mig fram við verkið. En það
sem upphaflega var samið á hebresku fær að einhverju leyti aðra merkingu
þegar því er snúið á aðra tungu.“
Þýðandinn var sonarsonur höfúndar og því vitaskuld mjög í mun að
koma verki afa síns sem best til skila.
Um Biblíuþýðingar hefur ævinlega staðið mikill styr og oft á forsendum
sem guðfræðingar einir skilja. Síðla á þriðju öld og í byrjun fjórðu aldar e.
Kr. deildu þeir Hierónýmus og Agústínus af Hippo hart um Biblíuþýðing-
ar hins fyrrnefnda. Okkur nútímaþýðendum gæti þótt ýmis af þeim á-
greiningsatriðum léttvæg. Dæmi um það er deila þeirra um hvaða plöntu
Drottinn lét spretta yfir Jónas til að hugga hann í bili eftir raunir hans í
hvalnum. Hierónýmus hélt þvf fram að það hefði verið bergflétta, Agúst-
ínus taldi það hafa verið grasker. Sfðari tíma fræðimenn telja að þeir hafi
talið þetta atriði skipta máli varðandi allegóríska túlkun á sögu Jónasar. En
fyv-U á - Til þess þarf skrokk!
7