Jón á Bægisá - 01.12.2005, Blaðsíða 37

Tengsl listaskáldsins góiia og Ijóta andarungans
Rætt um klæðnað
Vinnuferð
Þýtt ljóð (Dunar í trjá...)
Ferð dag einn fyrir sláttinn
Ekki rætt um klæðnað
Skemmtiferð
Vísun í ljóð Hórasar
Nákvæm dagsetning ferðar
Jónas gaf „Grasaferð“ ekki nafn sjálfur en fram kemur í Ritsafhi Jónasar
Hallgrímssonar IV. bindi að hann hafi verið búinn að skrifa „Grasaferð“
1836. (Skýringar ogskrár 1989: bls. 246) Sveinn Yngvi Egilsson nefnir í bók
sinni Arfur og umbylting að „Grasaferð“ sé fyrsta íslenska smásagan (1999:
bls. 74). Sagan gerist í íslenskri sveit þar sem höfundur er með miklar
náttúrulýsingar, bæði á landslagi og veðráttu. Enn fremur eru fjölskyldu-
hagir skýrðir mjög nákvæmlega. I textanum eru kynntar tvennar þýðingar
á kvæðum, annað úr dönsku og hitt úr þýsku og söguhetjurnar tala saman
um þessar þýðingar. Fodreise er, eins og áður kom fram, saga sem gerist í
danskri borg. Auk þess fer hugur sögumanns á feiknalegt flug sem oft á
tíðum er erfitt að fylgjast með, því höfundur vill koma að svo mikilli
sögulegri og bókmenntalegri vitneskju.
Samantekt á textum Jónasar
„Grasaferð“, „Leggur og skel“ og „Fífill og hunangsfluga" birtust fyrst í
Fjölni 1847 eftir dauða Jónasar. Þetta rit er í raun minningarrit um Jónas
Hallgrímsson. „Salthólmsferð“ birtist löngu seinna í Eimreiðinni árið 1897
(Skýringar og skrár 1989: bls. 428). Jónas hefur greinilega sýnt ævintýrum
áhuga eins og sjá má á þýðingu hans og Konráðs Gíslasonar á „Ævintírinu
af Eggérti Glóa“ eftir Ludwig Tieck sem birtist í Fjölni 1835. Hann hefur
sjálfur farið að vinna með ævintýraformið þótt ekki hafi neitt birst fyrr en
eftir dauða hans. Og hvað var þá nærtækara fyrir Jónas en að sækja í sjóð
danska ævintýraskáldsins sem skrifaði mikið á þessum árum og var
uppfullur af alls kyns hugmyndum sem hann nýtti sér í skrifum sínum?
Það voru því bæði hugmyndir um form og inntak sem Jónas fann í
verkum H.C. Andersens og kom þeim á framfæri í þessum verkum sínum
sem hann náði svo ekki að birta sjálfur. Þar sem „Ævintírinu af Eggérti Glóa“
var ekki vel tekið hefúr hann ákveðið að staðfæra ævintýrið Kjœrestefolkene í
íslenskt menningarumhverfi þess tíma, þ.e. taka tillit til væntanlegs lesenda-
hóps, íslenskra hefða, íslenskra landshátta, menningarsamfélags og sögu.
Ævintýrið verður því kunnuglegt, ekki framandlegt. Þetta á við um bæði
„Legg og skel“ og „Fífilinn og hunangsfluguna". Aftur á móti er annað
uppi á teningnum þegar Jónas skrifar „Grasaferð" og „Salthólmsferð“.
Þetta eru ferðasögur, önnur í dagbókarformi og hin skáldsaga. Þarna er
fposr úF Til þess þarf skrokk!
35