Jón á Bægisá - 01.12.2005, Blaðsíða 28

Hildur Halldórsdóttir
Á þessum árum er danski rithöfundurinn H.C. Andersen (1805-1875)
að birta fyrstu ævinfyri sín á prenti. Hann hafði lesið Tieck og var
greinilega hrifinn t.d. af ævinfyrinu „Stígvélaði kötturinn“ því hann vísar
nokkrum sinnum í Tieck í fyrstu útgefnu bók sinni Fodreise frá 1829. Árið
1835, sama ár og fyrsta tölublað Fjölnis kom út, kom út í Danmörku fyrsta
ævinfyraheftið effir H.C. Andersen. Hann nefndi það Eventyr fortalt for
Born (Johan de Mylius 1993: bls. 45). Jónas var einmitt þá í námi í
Kaupmannahöfn og er því ekki ólíklegt að hann hafi fylgst með útgáfu á
verkum Andersens nokkuð snemma og lesið þau. Ekki er samt hægt að sjá
að þeir hafi hist. Þann 11. nóvember 1843 kom út Nye Eventyr, 1. Samling,
og þar má finna „Kjærestefolkene“ eða „Toppen og Bolden“ eins og
ævinfyrið er stundum kallað (Johan de Mylius 1993: bls. 67).
Fyrsta þýðing á verki eftir H.C. Andersen, sem vitað er um á íslensku,
er „Leggur og skel“ Jónasar Hallgrímssonar (1807—1845). Þegar farið er að
fyna í þann texta er skyldleikinn við „Kjærestefolkene", sem Andersen er
talinn hafa skrifað haustið 1843, augljós (Eventyr 1997: bls. 174). Þetta
ævinfyri Jónasar birtist fyrst í tímaritinu Fjölni árið 1847 eftir dauða
Jónasar.
Samkvæmt bók Páls Valssonar Jónas Hallgrímsson. Ævisaga var Jónas
Hallgrímsson í Danmörku frá 1832—1839 og aftur 1842—1845 er hann lést
(1999: bls. 77 og 369). Jónas bjó í Kaupmannahöfn mestan hluta þessa
tíma. En frá sumri 1843 til vors 1844 bjó Jónas hjá Japetus Steenstrup
náttúrufræðingi í Soro á Sjálandi. Ekki er að sjá að þeir Andersen hafi hist
í Soro þótt lesa megi í yfirliti um ævi þeirra að báðir hafi verið á staðnum
sumarið 1843. Andersen er í Soro 23. júní til 27. júní og hittir bæði skáldin
Ingemann og Hauch (Johan de Mylius 1993: bls. 67). En bréf Jónasar sýna
að hann var ennþá í Kaupmannahöfn þann 14/7 1843, sbr. bréf til Jóns
Sigurðssonar (Bréf og dagbækur 1989: bls. 156). Jónas nefnir í bréfi til Páls
Melsteðs yngri, sem hann skrifar í Soro 27. september 1843 og birtist í Bréf
og dagbækur, að hann gangi til Hauchs og Ingemanns til að tala við þá sér
til fróðleiks og skemmtunar. Hvað þar var spjallað er ekki gott að vita, en
væntanlega um bækur og menningu (1989: bls. 158).
Umfjöllun um „Kjærestefolkene“ og „Legg og skel“
Um ævinfyrið „Kjærestefolkene“ skrifar rithöfundurinn og presturinn
Johannes Mollehave í formála sínum að H.CAndersens Eventyr og Historier.
Kímnin yfirgnæfir harmleikinn því athafnirnar eru bundnar hlutunum
en ekki fólkinu. En persónugervingin er einföld. Það sést auðveldlega
hver hún er þessi einmana skopparakringla, sem hefur verið gyllt og
26
á .JSr/yrdsá — Ti'marit pvdenda nr. 9 / 2005