Bændablaðið - 28.05.2015, Blaðsíða 54

54 Bændablaðið | Fimmtudagur 28. maí 2015
Ég er sammála umsögn ým issa
vel metinna bænda, embættis-
manna og sérfræðinga á sviðum
dýrasjúkdóma um frumvarp
til breytinga á lögum nr
54/1990. Umsögn þeirra var
send atvinnuveganefnd 15. maí
2015. Mótmælt er innflutningi á
erfðaefni fyrir holdanautastofn
okkar með svo ógætilegum hætti,
sem að er stefnt.
Smit, sem berst í holdanaut með
innflutningi á sæði til sveitabæja,
berst fljótlega í mjólkurkýrnar. Á
mörgum bæjum eru bæði holdanaut
og mjólkurkýr. Ég tek undir álit
íslenskra dýralækna (Dýralæknaráð)
varðandi þessi efni. Þeir telja
frumvarpið gallað, hættulegt vörnum
landsins gegn smitsjúkdómum. Það
er einnig skoðun mín. Ég vil þó
kveða fastar að orði en þar er gert
og hafna með öllu innflutningi á
erfðaefni fyrir nautgripi.
Ég lít svo á að eftirgjöf í þessum
málum sé hættuleg. Brotið yrði
skarð í varnarvegg, sem vel hefur
reynst gegn því að hingað berist nýir
smitsjúkdómar í nautgripi. Þetta er
fyrsta skrefið til að koma nýjum
mjólkurkúakynjum til Íslands, rauðri
Norðurlandablöndu fyrst, síðan
svartskjöldóttri heimsblöndu.
Við innflutning í eitt skipti
er hægt að vanda til verka,
hættan yrði lítil. Þekking okkar á
smitsjúkdómum er brotakennd, en
opnað yrði fyrir innflutning mörgum
sinnum með tilheyrandi margföldun
á smithættu. Nýjar kröfur yrðu settar
fram um önnur kyn. Það hafa sumir
áhugamennirnir gefið í skyn. Varla
yrði endir á því.
Menn vilja stytta sér leið til
kynbóta á ódýran hátt og gera
lítið úr hættunum
Menn vilja stytta sér leið til
kynbótanna á ódýrasta hátt, en gera
lítið úr hættunum. Það er óábyrg
afstaða. Kúabændur hafa staðið
sig vel, síðan þeim var neitað
um innflutning á norsku kúakyni
um 2000. Litla
kýrin okkar hefur
stórbatnað, nytin hefur
aukist og hún passar
inn í nýju vélarnar
og mjólka sig sjálfar.
Margt er hægt að bæta
án innflutnings.
Hópur bænda
fær yfir 7.000 lítra
mjólkur úr hverri kú
og einstaka afrekskýr
mjólkar yfir 12.000
lítra á ári. Allt of
margir bændur ná
ekki 4.000 lítra
meðalnyt á ári. Þetta
er sama kúakynið, sömu feður á
sæðingarstöðvunum. Er ekki eitthvað
hér að vinna?
Ég tel að enn sé hægt að bæta
þekkingu bænda og þeirra, sem þjóna
kúabúum. Fóður og umhirðu er hægt
að bæta. Menn eiga líka að vera góðir
við kýrnar, tala við þær og strjúka
þeim. ,,Ló, ló mín Lappa“.
Holdanautin búa við misjöfn
skilyrði úti. Sama meðferð víða og á
útigangshrossum, en hafa lakari feld
til hlífðar í hrakviðrum. Umhirðan
og fóðrið oft lélegt. Með því að bæta
þetta mætti auka og bæta framleiðslu
á holdanautakjöti án innflutnings á
útlendu erfðaefni með tilheyrandi
áhættu. Undansláttur frá gildandi
reglum hefði, þegar frá liði, áhrif
á innflutning erfðaefna annarra
dýrategunda einnig.
Hugsum nú, hvernig bregðast
ætti við kröfum ,,hagsmunaaðila"
við innflutningi á erfðaefni fyrir
sauðfé eða fyrir hross. Það er öllum
ljóst, sem til þekkja, að slíkt yrði
ekki leyft nú. Það gæti orðið seinna,
ef gefið verður eftir þessum kröfum.
Sama afstaða á einnig að gilda um
nautgripi.
Smitsjúkdómar, sem gætu
borist í íslenskt búfé með
innflutningi eru 600-700
Mun fleiri smitsjúkdómar herja á
nautpening í Noregi en á Íslandi.
Þar í landi hefur stundum verið
látið undan óskum um innflutning
til kynbóta. Með því hafa borist nýir
smitsjúkdómar þangað, þrátt fyrir
miklar varúðarráðstafanir.
Í öðrum löndum bætast við
flokkar smitefna, sem ekki eru í
Noregi. Í flestum löndum telja menn
nauðsyn að viðhafa varnir, þótt þar
séu margfalt fleiri smitsjúkdómar.
Menn hætta ekki að verjast
smitsjúkdómum, þótt nýir hafi borist
að. Af nógu er að taka.
Þekkt eru í heiminum um 600-700
smitefni, sem leggjast á hross, svín,
nautgripi, sauðfé og geitur. Á milli
100 og 300 smitefni eru þekkt fyrir
hverja húsdýrategund. Örfáar þeirra
hafa fundist á Íslandi Víst er talið, að
mörg smitefni séu ennþá óþekkt og
ný geti orðið til í meiri þéttleika dýra
og mikils fjölda. Afleiðingarnar eru
óþekktar. Hagsmunir nautabænda
eru lítils virði í samanburði við
áhættuna fyrir þá auðlind, sem
heilbrigði íslenskra nautgripa er.
Það er gott og nauðsynlegt styrkja
nautgriparæktina, en með öðru móti
en því að taka áhættu og eyðileggja
gersemar. Það að gefa eftir nú, er
vont fordæmi.
Innflutningur á erfðaefni svína
er ekki það sama og innflutningur
á erfðaefni nautgripa
Ég vil undirstrika, að innflutningur
á erfðaefni svína er annað en
innflutningur á
erfðaefni nautgripa.
Svín eru langflest
á húsi alla ævi
og þar er hægt að
viðhafa strangar
sjúkdómavarnir, sem
er vel sinnt og draga úr
hættu á að smit berist
milli búa. Smitefni
svínasjúkdóma eru
nær alltaf sérstök fyrir
þá tegund og myndu
því varla berast í aðrar
búfjártegundir eða
breiðast þannig út um
landið. Svínin okkar
eru einnig sömu tegundar og svín
í nágrannalöndum okkar og því er
strax hægt að fá svín af sömu tegund,
ef illa fer.
Smitefni í holdanautasæði myndu
fljótt berast í mjólkurkýrnar
Holdanautgripir okkar eru í
flestum tilfellum útigöngudýr,
mjög oft á sama landi og í
snertingu við mjólkurkýrnar okkar.
Smitsjúkdómar, sem kynnu að
berast til landsins við innflutning
á sæði til notkunar í holdanaut geta
og munu því margir hverjir berast
fljótt í mjólkurkúastofn okkar. Sæði
er mun hættulegra en fósturvísar, en
flutningur á fósturvísum er alls ekki
hættulaus heldur.
Önnur jórturdýr, sauðfé, geitur
og jafnvel hreindýr taka marga
sömu sjúkdóma og nautgripir. Þeir
gætu því breiðst út um stór svæði
á stuttum tíma. Eru menn búnir
að gleyma því, hvað gerðist með
hrossastofn okkar fyrir fáum árum,
þegar hingað bárust með nokkurra
ára millibili nýir smitsjúkdómar
að öllum líkindum vegna ógætni
einstakra hestamanna sjálfra. Í
guðanna bænum, hestamenn, sýnið
varúð og ábyrgðartilfinningu vegna
íslenska hestsins og sjálfra ykkar.
Sjúkdómarnir fóru eins og eldur í
sinu um landið. Flest hross landsins
smituðust og lifðu. Hrossin hafa
sum hver ekki borið þess bætur.
Einn sjúkdómurinn drap stórt
hundrað hrossa. Ég krufði og
sjúkdómsgreindi nokkra tugi
þeirra á Keldum og víðar. Þessum
sjúkdómum verður ekki útrýmt. Þeir
munu fylgja okkur.
Heilbrigði íslensku nautgripanna
er auðlind, sem ekki má spilla
Heilbrigði íslensku nautgripanna er
einstakt á heimsvísu, hvort heldur
sem eru holdanaut eða mjólkurkýr.
Það er auðlind, sem þakka má banni
við innflutningi á lifandi dýrum og
hráu kjöti og ströngum reglum um
hvað eina, sem smithætta stafar af.
Þar með er talinn innflutningur á
fósturvísum. Við megum ekki tefla
því í tvísýnu.
Leitað var eftir áliti norskra
sérfræðinga og stofnana um
smithættu. Álit þeirra er gott
svo langt sem það nær, en tekur
aðeins til ákveðinna afmarkaðra
sjúkdóma. Fyrirhugað er að kaupa
,,kynbæturnar“ frá Noregi. Það
hefur aldrei þótt skynsamlegt, að
fela dómsvaldið í hendur manna,
þótt góðir séu, sem eiga hagsmuna
að gæta fyrir sitt land. Fyrir því
er löng og bitur reynsla. Íslenskir
dýralæknar (Dýralæknaráð) hafa
næmari skilning en erlendir menn
á því, hvað við á hér.
Búkolla býr yfir ýmsum
verðmætum eiginleikum og
kostun vegna hreinleika stofnsins
og heilbrigðis
Mjólkin býr yfir kostum, sem ekki
er að finna annars staðar í jafn ríkum
mæli t.d. hvað varðar sykursýki í
börnum og ostagerð.
Í öðrum löndum hafa menn
gert sér verslunarvöru úr þeim.
Það hefðum við getað gert sjálf, ef
menn hefðu farið eftir ábendingum
í fræðandi blaðagreinum eftir Stefán
Aðalsteinsson. Margrét Guðnadóttir
prófessor hefur bent á aðra kosti,
sem byggja á hreinleika stofnsins
og sjúkdómaleysi. Við höfum látið
erlendum aðilum eftir frumkvæði til
verðmætasköpunar, sem við blasti að
auðveldara væri fyrir okkur en aðra.
Enn gæti þó verið lag.
Kúastofninn er óbætanlegur, ef
illa fer, gagnstætt því sem segja
má um svínastofninn. Við eigum
skyldum að gegna og skuld að gjalda
,,Búkollu“ íslensku kúnni.
Búkolla mín baular nú og biður
menn að hafa trú
á litskrúðugri landnámskú, sem
lífið þakka megum.
Hennar mjólk er holl og góð,
heilsubrunnur vorri þjóð.
Kynið hreina sýnir sjóð, sem við
bestan eigum.

Önnur atlaga hefur verið gerð
að Búkollu á síðustu mánuðum.
Það er þingsályktunartillaga
um innflutning á erfðaefni fyrir
mjólkurkýrnar okkar. Hún er
vanhugsuð og stórhættuleg að
mínum dómi og ætti að fara sömu
leið og lagafrumvarpið.
Ég skora á atvinnuveganefnd
Alþingis að vísa þessu máli frá eða
að láta skoða það mun betur en gert
hefur verið. Ég skora á bændur
landsins að standa saman um að
verja íslensku kúna og ég skora á
almenning, að láta sig varða afdrif
Búkollu. Þetta frumvarp stefnir
íslensku kúnni í útrýmingarhættu.
Málþing ætti að halda í Bændahöll
hið fyrsta um íslensku kúna og bjóða
öllum aðilum málsins.
Sigurður Sigurðarson dýralæknir
Suðurengi 31, 800 Selfossi
s. 892 1644 Emill: sigsig@hi.is
Lesendabás
Innflutningur á holdanautasæði til notkunar
á sveitabæjum er leikur að eldi
– leita þarf annarra leiða en innflutnings
Sigurður Sigurðarson.
É
g lít svo á að eftirgjöf í þessum málum sé
hættuleg. Brotið yrði skarð í varnarvegg, sem
vel hefur reynst gegn því að hingað berist nýir
smitsjúkdómar í nautgripi. Þetta er fyrsta skrefið til
að koma nýjum mjólkurkúakynjum til Íslands, rauðri
Norðurlandablöndu fyrst, síðan svartskjöldóttri
heimsblöndu.
É
g skora á atvinnuveganefnd Alþingis að vísa þessu máli frá eða að láta skoða það mun
betur en gert hefur verið. Ég skora á bændur landsins að standa saman um að verja
íslensku kúna og ég skora á almenning, að láta sig varða afdrif Búkollu. Þetta frumvarp
stefnir íslensku kúnni í útrýmingarhættu. Málþing ætti að halda í Bændahöll hið fyrsta um
íslensku kúna og bjóða öllum aðilum málsins.