Þjóðmál - 01.12.2008, Qupperneq 9

Þjóðmál VETUR 2008 7
við Hillary Clinton, að kvöldverði Davíðs
henni til heiðurs seinkaði um 90 mínútur .
Þjóðerni og skírskotun til þess hefur sett
mikinn svip á umræður meðal Íslendinga eftir
bankahrunið . Orðspor þjóðarinnar er talið
hafa orðið fyrir alvarlegum hnekki . Fjölmiðlar
hafa flutt fréttir af óvinsamlegu viðmóti í garð
Íslendinga á erlendri grundu og frásagnir um
hið sama hafa birst á vefsíðum . Sjálfsmyndin
er allt önnur en áður, eins og birtist í þessum
orðum Sverris Stormskers í Morgunblaðinu 21 .
nóvember, 2008:
„Nú er svo komið að velferðarkerfið er í
tætlum og helferðarkerfið hefur tekið við,
Þegar ystu lögunum er flett ofan af áferðar-
fallegu þjóðfélaginu kemur í ljós að það er
svo gegnumrotið og maðkétið og gjörspillt og
drag úldið að Chicago á dögum Al Capone’s
virk ar sem himnaríki í samanburði . Þetta er
ekki þjóðfélag heldur þjóffélag .“
Bloggarinn Baldur McQueen, sem er bú-
settur í Bretlandi, segir 22 . nóvember, 2008
(http://www .baldurmcqueen .com/2008/ 1144
-seinni-tima-alit):
„Ekki er langt síðan maður gat sagt frá upp-
runa sínum með töluverðu stolti . Ísland var
sam nefnari fyrir traust, velferð og dágott sið-
ferði; hvort sem það álit var sanngjarnt eður ei .
Í dag bölva ég í hljóði yfir að prófgráðurn ar
séu frá íslenskum háskóla; sé jafnvel fram á að
þurfa kæra mig inn í framtíðarstörfin . Ísland er
orðið að þurfalingi meðal þjóða, fyrirlitið um
allan heim . Traustið horfið og þjóðin þykir í
besta falli óheiðarleg .“
Stóryrtar lýsingar í þessum dúr efla ekki
sjálfs traust neinnar þjóðar . Þá birti Morgun-
blaðið hinn 13 . nóvember 2008 baksíðufrétt
um að hlegið hefði verið að Íslendingum á
þingi 350 evrópskra geðhjúkrunarfræðinga frá
35 löndum á Möltu skömmu áður .
Dr . Matt Muijem, framkvæmda stjóri geð-
heil brigðissviðs Alþjóðaheilbrigðisstofn un ar-
inn ar (WHO) í Evrópu, var sagður hafa vakið
hlát urinn með því að hlæja eftir að hafa sagt, að
Ís lend ingar hefðu verið hamingjusamasta þjóð
í heimi, en þeir væru nú óhamingjus am astir .
„Það versta var að öll ráðstefnan tók undir,“
var haft eftir Sylvíu Ingibergsdóttur, íslensk um
þing fulltrúa, og hún bætti við:
„Við hittum t .d . norskan hjúkrunarfræðing
og þegar við sögðum henni að við værum frá
Íslandi hló hún og sagði: Já, fátæka fólkið!
Fólk frá hinum Norðurlöndunum virtist horfa
til þess hvernig útrásarmenn hafa hagað sér
og vissu af einhverjum viðbrögðum íslenskra
stjórnvalda en það gerði sér enga grein fyrir
þeim harmleik sem er hér í gangi og snertir
á einhvern hátt allar fjölskyldur á Íslandi .
Upplifunin var eiginlega sú að heil þjóð hafi
tapað mannorði sínu vegna þess sem gerst
hefur í efnahagsmálum .“
Morgunblaðið birti daginn eftir, 14 . nóv-
ember, samtal við dr . Matt Muijem, sem
sagðist alls ekki hafa verið að segja brandara,
þvert á móti að lýsa því, að ekki væri unnt
að taka hamingjuna sem gefna í langan tíma,
að stæður gætu breyst eins og gerst hefði á
Íslandi . Taldi hann, að „kjánalegt“ landakort
af hamingjudreifingu hefði vakið hlátur þing-
fulltrúa . „Það er hræðilegt ef fólk heldur að
mér þyki ástandið á Íslandi fyndið og ég biðst
innilegrar afsökunar ef einhver upplifði það
svo,“ hefur blaðið eftir Muijem .
II .
Þegar hugað er að því, hvernig „útrásinni“ var lýst, áður en allt fór á hliðina, er
kannski ekki að undra, að fjármálakrísan
birtist Íslendingum frekar sem þjóðernislegt
áfall en liður í alheimskrísu . Hugmyndafræðin
á bakvið sókn íslenskra fjármálamanna út um
heim og umsvif bankanna sótti miklu frekar
styrk til þjóðernislegs stolts en hagfræðilegra
sjónarmiða .
Með aðild Íslands að Evrópska efna hags-
svæðinu (EES) 1 . janúar 1994 var ákveðið, að
íslensk stjórnvöld skyldu „stuðla að stöðugri
og jafnri eflingu viðskipta- og efnahagstengsla
samningsaðila við sömu samkeppnisskil yrði
og eftir sömu reglum með það fyrir augum að
mynda einsleitt Evrópskt efnahagssvæði“, svo að