Þjóðmál - 01.12.2008, Page 87

Þjóðmál - 01.12.2008, Page 87
 Þjóðmál VETUR 2008 85 1935 og lærði þar gullsmíði . Hann bjó þar til 1947, er hann færði sig með konu sinni um set til Akureyrar . Hann var um skeið ritstjóri Mjölnis, blaðs Sósíalistaflokksins á Siglu firði, og Verkamannsins, blaðs flokksins á Ak ur eyri . Þau hjón fluttust í Kópavog 1953, og starf- aði Ásgrímur á Þjóðviljanum og síðar í Út- vegs bankanum, en fékkst við þýðingar í tóm- stundum . Hann lést 1996 .100 Angantýr Guð- mundsson fæddist 1904, sonur Guðmundar Guð mundssonar skólaskálds . Hann stundaði verka mannastörf á Siglufirði og var einn af stofn- endum kommúnistaflokksins 1930 . Hann var rekinn úr kommúnistaflokknum á Siglu firði í hreinsunum vorið 1934,101 svo að líklega hefur hann verið í Moskvu fyrir þann tíma, sé það rétt, að hann hafi dvalist þar við nám . Angantýr lét ekkert eftir það að sér kveða í röðum kommúnista eða sósíalista . Hann lést 1971 .102 Eðli Komintern-skólanna og námsefni í þeim Þótt leynd hvíldi yfir byltingarnáminu í Moskvu, hirtu forystumenn hinnar alþjóðlegu kommúnistahreyfingar ekki um að fela tilgang þess . Dmitrí Manúilskí, sem var um skeið forseti Kominterns, sagði í ræðu í Lenínskólanum 1930:103 Í átökunum milli kommúnisma og auðvalds er óhjá kvæmilegt, að fyrr eða síðar sverfi til stáls . Það 100 Páll Halldórsson: „Ásgrímur Albertsson,“ Mbl. 30 . október 1996, Benedikt Sigurðsson: „Ásgrímur Albertsson,“ Mbl. 1 . nóvember 1996 . Ekki er minnst á neina Moskvudvöl í þessum greinum, heldur, að Ásgrímur hafi setið í félagsmálaskóla í Svíþjóð . 101 Þeir Gísli Indriðason og Angantýr voru báðir reknir úr flokknum þá um vorið, sbr . fjölritað blað kommúnista á Siglufirði, Ungkommúnistann . 102 Sjá m . a . minningargrein um dóttur hans, Hjördísi Jóhannsdóttur (sem ættleidd var af eiginmanni barnsmóður hans), í Mbl. 17 . ágúst 1995 . 103 Sjá Joseph Z . Kornfeder, sem var bandarískur kommún - isti og nemandi í Lenínskólanum, m . a . í American Mercury, júlí 1963 . Aðrir efast um, að rétt sé haft eftir Manúilskí, enda hafi aðrar heimildir um hana en frásögn Kornfeders ekki komið fram . Hitt er annað mál, að þessi orð eru í sama anda og önnur frá kommúnistaleiðtogum Stalínstímans . getur varla gerst fyrr en eftir ein 20-30 ár . Sigur- von eigum vér því aðeins, að oss takist að koma óvininum á óvart . Við verðum að svæfa borgara- stéttina . Það munum vér gera þann veg, að hleypa af stað mestu friðarsókn, er um getur . Mun þá rísa hrifningaralda, og í hinu og þessu hljótum vér að hliðra til . Auðvaldsríkin, rotin og sauðheimsk, munu hlakkandi samstarfa oss við eyðileggingu sjálfra sín . Þeim er tamt að fagna hverju vinarhóti . En um leið og slakað er á vörnunum, munum vér láta reiddan hnefa mala þau mjölinu smærra . Vitnaði Gunnar Gunnarsson rithöfundur til orða Manúilskís í uppgjöri sínu við komm- únismann árið 1954 .104 Jón Ólafsson gerir hins vegar lítið úr byltingarþættinum í skólum Kominterns, njósnum, vopnaburði, neðanjarðarstarfi og skemmdarverkum . Hann segir í Nýrri sögu: „Norrænir kommúnistar virðast litla þjálfun hafa fengið í öðru en bóklegum greinum marx-lenínisma .“105 Hann hnykkir á þessu í Kæru félögum: „Það er ekki að sjá af þeim heimildum, sem aðgengilegar eru úr Norðurlandadeildum Lenínskólans og Vesturskólans, að sérstök áhersla hafi verið lögð á praktíska byltingarstarfsemi, svo sem njósnir, undirróður og hvers kyns mold- vörpustarfsemi .“106 Þessar fullyrðingar Jóns Ólafssonar eru ekki í samræmi við heimildir, jafnt þær, sem hann hefur kynnt sér, og aðrar, sem aðgengilegar eru, en hann ekki notað . Þeir þrír íslensku námsmenn, sem eitthvað sögðu frá skólunum, skýrðu til dæmis hver og einn frá því, að þeir hefðu lært einhvern vopnaburð .107 Nægar aðrar heimildir eru til um, að þetta voru þjálf- unarbúðir fyrir byltingarmenn ekki síður en eiginlegir skólar . Sérstaklega var kennt, hvernig ná ætti ýmsum samtökum á sitt vald og beita þeim í þágu kommúnista, hrinda af stað 104 „Ræða Gunnars Gunnarssonar,“ Mbl. 7 . nóvember 1954 . 105 Jón Ólafsson: „Í læri hjá Komintern,“ Ný saga (1997), bls . 6 . 106 Jón Ólafsson: Kæru félagar, bls . 52 . 107 Þsk . Skjalasafn verkalýðshreyfingarinnar . Einkasafn Andrésar Straumland . 01 1/3 . Dagbók 1930 . Árni Snævarr: Liðsmenn Moskvu, bls . 48; Benjamín H. J. Eiríksson í stormum sinna tíða, bls . 129 .

x

Þjóðmál

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Þjóðmál
https://timarit.is/publication/1175

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.