Þjóðmál - 01.12.2008, Qupperneq 94

92 Þjóðmál VETUR 2008
af mörkuðu tímabili í ævi fyrirferðarmikils sam-
tíma manns .
Þótt Guðjón hafi fengið aðgang að bréfasafni
forsetaembættisins, auk þess að þekkja Ólaf
Ragnar persónulega undanfarna fjóra áratugi,
er lesandi þó ekkert nær því að þekkja manninn
Ólaf Ragnar eftir að hafa plægt í gegnum 608
síðna lofrulluna . Greinilegt er að forsetinn
hefur metnað – en það vissum við . Hann var
metnaðarfullur framagosi í stjórnmálastarfi
og oft illa þokkaður sem slíkur, auk þess að
vera umdeildur, innan flokks síns sem utan .
Ólafur Ragnar hafði tilhneigingu til að valta
yfir menn í kappræðu og mörgum fannst ákafi
hans fráhrindandi og ekki alþýðlegur . Eins og
Guðni Ágústsson fv . alþingismaður sagði við
bókarhöfund: „Hann hafði verið óvinsælastur
allra manna á Íslandi sem fjármálaráðherra og
skömmóttur með afbrigðum .“
Hins vegar hafði Ólafur Ragnar allt frá árinu
1980 ræktað sambönd við stjórnmálamenn víða
um veröldina, allt frá því að hann var valinn
einn þriggja íslenskra þingmanna til þess að sitja
þing Evrópuráðsins í Strassborg . Ólafur Ragnar
leit á virka þátttöku í þinginu sem „alþjóðlegan
pólitískan háskóla“ þar sem allir straumar og
stefnur voru í einum potti . Hann hellti sér út
í þetta starf, lærði vinnubrögð í alþjóðastarfi og
tók þátt í umræðum, en slíkt hafði ekki verið
algengt hjá íslensku fulltrúunum, segir í bókinni .
1982 til 1984 var Ólafur Ragnar á þönum á milli
Evrópu og Bandaríkjanna að undirbúa Norður-
suður ráðstefnuna, auk þess sem hann fór til
Indlands í fyrsta skipti sumarið 1983 og átti þar
viðræður við Indiru Gandhi forsætisráðherra .
Hann beitti sér síðan fyrir afvopnunarmálum
innan hópsins Parliamentarians for Global
Action og var kosinn forseti PGA 1984 .
Öll upphefð er sögð koma að utan og það
sannaðist á okkar manni; erlendis virðist
persónuleiki hans sums staðar falla vel í kramið,
– þar sem landar hans sjá oft aðeins þurrt og
dálítið pempíulegt yfirbragðið, yfirlæti og mont,
sjá sumir útlendingar fágun og virðuleika .
Að stjórnmálaferli loknum háði Ólafur
Ragn ar síðan árangursríka kosningabaráttu um
embætti forseta Íslands .
Daginn eftir embættistökuna, 2 . ágúst 1996,
barst forseta boð frá Margréti Danadrottningu
um opinbera heimsókn til Danmerkur . Í
heimsókninni hélt forseti drottningu kvöld-
verðar boð með miklum glæsibrag . Er til ógleym-
anleg mynd af pörunum tveimur á tröppum
Amalíenborgarhallar: hátignirnar tvær, Margrét
og Ólafur Ragnar settlegar hægra megin og
grodda legur Hinrik prins að kjá framan í
Guðrúnu Katrínu vinstra megin .
Ári síðar hafði Guðrún Katrín veikst og
tveimur árum síðar var hún öll . Hún lést 12 .
október 1998 . Í þeim kafla bókarinnar er afar
manneskjuleg frásögn af Ólafi Ragnari sem
sagður er örmagnast á sál og líkama í byrjun ársins
2001 . Hann var þrotinn að kröftum, veiktist og
lá í rúminu í þrjár eða fjórar vikur, en ástæðuna
mátti rekja til fráfalls Guðrúnar Katrínar . Guðjón
Friðriksson segir að opinberlega hafi verið gefið
til kynna að hann væri með flensu, en í raun og
veru hafi ónæmiskerfið gefið sig .
„Hann háði baráttu sem fáir vissu um, jafnvel
ekki starfsfólkið á skrifstofu hans . Allan fyrri
hluta ársins 2001 var forsetinn með hitavellu
langtímum saman og þreklaus . Læknar ráðlögðu
honum að fara í langt frí en hann mætti á forseta-
skrifstofuna síðla morguns, var þar í tvo eða þrjá
tíma til að sinna lágmarksstörfum en fór síðan
heim og lagði sig . Hann náði ekki fullu þreki
fyrr en 2002,“ segir Guðjón í bókinni . Allt frá
því að Guðrún Katrín veiktist í september 1997
og langt fram eftir árinu 1999 og svo aftur árið
2001 hafi forsetaembættið verið í hægagangi .
Það er athyglisvert að á sama tíma og Ólafur
glímdi við þessa sálrænu erfiðleika í kjölfar fráfalls
konu sinnar virtist hann út á við hafa höndlað
hamingjuna á nýjan leik . Tæpu ári eftir andlát
Guðrúnar bað Ólafur Ragnar um hið fræga
„tilfinningalega svigrúm“ til að þróa tilfinningar
til annarrar konu, yfirlýsing sem vakti mikla
athygli bæði hér og á Bretlandi . Í bókinni tekur
síðan við fróðlegur kafli um fjölskyldu Dorritar
Moussaieff og hvernig Shlomo langafi hennar
tók sig upp frá Bukharaborg til Jerúsalem .
Davíð Oddsson og samskiptin við hann
eru eins konar rauður þráður í þessari bók .
Eftir að þau Dorrit og Ólafur Ragnar gengu í
hjónaband á Bessastöðum í maí 2003, gerði
Davíð Oddsson, þáverandi forsætisráðherra,
athugasemdir við hjónavígsluna og lét í ljós
efasemdir um að ráðahagurinn væri löglegur –