Þjóðmál - 01.06.2009, Qupperneq 23

Þjóðmál SUmAR 2009 21
á sjötugsafmæli hans í febrúarmánuði sl .,
sem með einhverjum hætti tengdist efna-
hagshruninu, þeim ógöngum, sem kapí tal-
isminn hefði ratað í og þeirri lykil spurn ingu,
hvort jafnaðarmenn hefðu einhverjar nýjar
hugmyndir fram að færa við þessar aðstæður
taldi hann sjálfur, að heiti málþingsins ætti
að vera: norræna velferðarkerfið og óvinir
þess . Það er svo annað mál, hvort norræna
vel ferðarkerfið eigi sér einhverja óvini hér á
Íslandi, svo máli skipti . Er það? Erum við
ekki öll sammála um grundvallar atriði þess?
nú er spurningin, hvort ný ríkisstjórn
Samfylkingar og VG hafi eitthvað nýtt
fram að færa og hvort þessir tveir flokkar
hafi upp á að bjóða einhverjar lausnir í
þjóð félagsmálum, sem eru frábrugðnar
þeim, sem ríkisstjórnir Sjálfstæðisflokks og
samstarfsflokka hans hafa boðað á síðustu
tveimur áratugum . Vandi þeirra nú er sá,
að þeir hafa ekki mótað sér nýjan póli tísk-
an grundvöll til að standa á frammi fyrir
hruni kapítalismans nema að mjög tak-
mörkuðu leyti . Afstaða þeirra beggja til
jafn réttismála er að vísu skýr og afstaða VG
í náttúruverndarmálum er ljós en það þarf
meira til að koma .
Hér verða færð rök að því, að djúpstæður
ágreiningur ríki á milli stjórnarflokkanna
og í sumum tilvikum innan þeirra hvors
um sig:
• Um aðild að ESB og hvort sækja eigi
um aðild að ESb
• Um stóriðju
• Að ágreiningur muni koma upp um
fyrningarleiðina í sjávarútvegi
Og að stjórnarflokkarnir hafi ekki komið
sér saman um:
• Hvernig þeir ætli að mæta sívaxandi
kröfum um frekari aðgerðir vegna vanda
heimilanna
• Að þeir viti ekki hvernig þeir eigi að
bregðast við mesta atvinnuleysi í 40 ár
Þess vegna veit hin nýja vinstri stjórn ekki
hvað hún vill .
Fyrri vinstri stjórnir
tvö mál einkenndu fyrstu tvær vinstri stjórnir lýðveldistímans, annars veg-
ar útfærsla fiskveiðilögsögunnar, fyrst í 12
mílur og svo í 50 mílur og hins vegar brott-
för bandaríska varnarliðsins . Í báðum til-
vik um var eitt helzta pólitíska markmiðið
að koma Sjálfstæðisflokknum frá völdum .
Þegar Hermann jónasson myndaði
vinstri stjórn sína sumarið 1956, þá fyrstu
í tvo áratugi, hafði bandaríska varnarliðið
verið hér í 5 ár . uppreisnin í ungverjalandi
og sovéskir skriðdrekar í búdapest gerðu
út um hugmyndir þeirrar ríkisstjórnar um
brottrekstur þess . Stjórnin sprakk nánast
í ræðu Hermanns á þingi ASÍ í byrjun
desember 1958 vegna ágreinings um efna-
hags mál . Eitt helzta einkenni hennar var
sundurlyndi á milli flokkanna, sem að henni
stóðu . Það átti bæði við um efnahagsmál og
útfærslu fiskveiðilögsögunnar í 12 sjómíl ur .
Raunar var ríkisstjórnin fallin vegna deilna
um útfærsluna vorið 1958 en bjargaðist á
tólftu stundu .
Vinstri stjórn Ólafs jóhannessonar, sem
tók við völdum sumarið 1971 ætlaði líka að
reka varnarliðið á brott en helzta mál hennar
var útfærsla fiskveiðilögsögu í 50 sjómílur .
Að henni stóðu auk Framsóknarflokks og
Alþýðubandalags, Samtök frjálslyndra og
vinstri manna, sem urðu til við klofning
Alþýðu bandalagsins þegar því var breytt
úr kosningabandalagi í formlegan stjórn-
málaflokk . Sundurlyndi einkenndi þá
stjórn ekki síður en hina fyrri og það á
marga vegu .
Innan Framsóknarflokksins var ekki ein-
ing um brottrekstur varnarliðsins . á köfl-
um virtist Ólafur jóhannesson tilbúinn til
að gera hvað sem var til að halda stjórninni
sam an og reyndar til þess að koma henni á .