Þjóðmál - 01.06.2009, Blaðsíða 67

Þjóðmál SUmAR 2009 65
Sérhver ríkisstjórn hefur neitunarvald
innan nAtO . Að þessu leyti sker banda lag-
ið sig frá Evrópusambandinu, svo að dæmi
sé tekið, þar sem ákvarðanir meirihluta geta
bundið minnihluta í einstökum málum .
Eðlilegt er að velta því fyrir sér, hvers
vegna danski forsætisráðherrann sætir
þessari andstöðu . Svarið er bæði einfalt
og flókið . Einfalt vegna þess að hann vildi
ekki sætta sig við kröfur um ritskoðun og
af skipti eigin ríkisstjórnar af prentfrels inu .
Flók ið vegna þess, hve erfitt er fyrir okkur
frjáls huga Vesturlandabúa að skilja heift ina
og vægð arlausar kröfur í okkar garð, þegar
um er að ræða varðveislu sjálfsagðra gilda .
bandaríski fræðimaðurinn Samuel Hunt-
ington, sem er nýlátinn, ritaði skömmu eftir
fall Sovétríkjanna bók um átök milli ólíkra
menningarheima . Þar dró hann upp þá
mynd, að undan helfrosti kommúnismans
kæmi nýr heimur með nýjar átakalínur, sem
ættu sér dýpri sögulegar og þjóðernislegar
rætur en tekist hefði að afmá með atlögu
kommúnista . Hvort sem menn fallast á
kenningar Huntingtons eða ekki, er hitt
staðreynd, að spenna og undirrót átaka í
heiminum hefur ekki horfið og er annars
eðlis en áður .
Atlantshafsbandalagið hefur dregist inn í þessi átök . Í sextíu ára sögu bandalags-
ins hefur aðeins einu sinni verið gripið til
þess ráðs að virkja kjarnagreinina í sáttmála
þess um að árás á eitt aðildarríki sé árás á
þau öll og þeim beri að grípa til ráðstafana
til að vernda hið sameiginlega öryggi . Þetta
var gert eftir árásina á bandaríkin, new
York og Washington, 11 . september 2001 .
upplausn júgóslavíu á tíunda áratug
síðustu aldar og blóðug átök í landinu
leiddu til loftárása undir handarjaðri
nAtO en í mars 1999, fyrir réttum 10
árum, var herafla í fyrsta sinni beitt í árás
undir merkjum nAtO . Þá hafði Slobodan
Milosevic, forseti júgóslavíu, neitað Kosovo
um sjálfstæði en um 90 af hundraði tveggja
milljóna manna í héraðinu voru af albönsk-
um ættum og sættu afarkostum af hálfu
Serba . Hrakti nAtO Milosevic og menn
hans á brott og nú er Kosovo orðið sjálf-
stætt ríki, eins og vitað er .
Í ágúst 2003 lét nAtO síðan í fyrsta
sinn að sér kveða utan Evrópu og At lants-
hafssvæðisins, þegar bandalagið tók að sér
að stjórna ISAF, alþjóða öryggis- og að-
stoðar liðinu í Afganistan, sem starfar í um-
boði Sameinuðu þjóðanna .
Í upphafi voru um 5 .000 menn undir
stjórn nAtO í Afganistan en eru nú um
60 .000 frá 42 löndum, þar á meðal 26
aðildarríkjum nAtO . barack Obama, for-
seti bandaríkjanna, hefur ákveðið að fjölga
bandarískum hermönnum í Afgan istan í
von um, að meiri árangur náist í átök um
við talibana og aðra ófriðarseggi þar .
átökin í Afganistan eru bein afleiðing
árásarinnar á bandaríkin í september
2001 . um þær mundir ríkti stjórnarfarsleg
upplausn í Afganistan og þar voru bæki-
stöðvar hryðjuverkamanna, sem sögðu allri
heimsbyggðinni stríð á hendur .
Þótt ekki hafi tekist að tryggja frið
í Afganistan og þróun mála í næsta
nágrannaríki þess, kjarnorkuveldinu Pak ist-
an, valdi áhyggjum, má segja, að verulegur
árangur hafi náðst með því að splundra
hnattrænu neti hryðjuverka manna, að
minnsta kosti um sinn .
nú láta hryðjuverkamenn einkum að sér
kveða í Pakistan eða meðal nágranna þeirra,
eins og árásin á Mumbai fyrir skömmu sýndi .
á Vesturlöndum býst herafli ekki til átaka
við landamæri ríkja, enda ekki taldar neinar
líkur á innrás í hefðbundnum skilningi þess
orð . Öryggi almennra borgara er ógnað af
innlendum öfgamönnum, ef svo má segja .
Má þar nefna múslíma af annarri kynslóð,
sem ganga öfgatrúarhreyfingum á hönd og