Þjóðmál - 01.06.2009, Blaðsíða 35

Þjóðmál SUmAR 2009 33
bregðist við með uppsögnum starfsfólks
með minnkandi heimildum, sölu
eigna eða samdrætti í fjárfestingu . Að
sjálfsögðu myndu fyrirtækin bregðast
við með einhverjum slíkum hætti .
• Þá er ekki gert ráð fyrir að fyrirtækin
leigi til sín fyrndar aflaheimildir aftur
enda á að nýta hluta þeirra til nýliðun-
ar, til byggðatengdra verkefna o .s .frv .
Auð vitað næðu þau samt einhverjum
af heim ildunum aftur en framlegð við
veið arnar væru minni sem næmi leigu
til ríkisins
• Við mat á áhrifum fyrningarleiðar
á greinina er ekki gert ráð fyrir ofan-
greindum atriðum sem vega að sjálf-
sögðu í báðar áttir en erfitt er að segja
hve mikið .
• Greinin í heild er hins vegar augljós­
lega verr sett þar sem ríkið hefur tekið
til sín hluta framlegðarinnar með leigu
til fyrirtækjanna . leiga aflaheimilda frá
einu fyrirtæki til annars hefur hins vegar
engin áhrif á greinina í heild .
Þorskígildi eða þorskígildiskíló
Í umræðu um sjávarútveg hefur ekki mikið farið fyrir tölulegum staðreyndum . Mikið
er rætt um kvótaleigu og þá jafnan talað um
leigu á hverju kílói af þorski og sú fjárhæð
yfirfærð á öll þorskígildi . Óhætt er að segja
að fátt sé meira villandi en að tala annars
vegar um þorskkíló og hins vegar um
þorskígildi . En hver er munurinn? Allir vita
hvað þorskkíló er mikið og það er líka þekkt
að leiguverð á þorski í aflamarkskerfinu
hefur verið 100–250 krónur á undan förnum
árum . Eitt kíló af ufsa hefur á árunum
2001–2007 sveiflast frá því að vera 0,36
þorskígildi upp í 0,48 þorskígildi . leiguverð
ufsa hefur á sama tíma verið frá 5 krónum
á kíló upp í 30 krónur á kíló . leiguverð
á þorskígildi í ufsa hefur því verið frá 2
krónum upp í 12 krónur á þorskígildi . Af
þessu dæmi er augljóst að peningalegt þorsk-
ígildi er langt frá því að vera sambærilegt
við það þorskígildi sem Fiskistofa leggur
til grundvallar í útreikningum sínum . En
hvernig er þá þorskígildi Fiskistofu fundið?
jú, þorskígildastuðull Fiskistofu er reiknað-
ur út frá meðalverði fisks á fiskmörkuð um
árið á undan . Þorskígildastuðlar Fiski stofu
hafa því ekkert með afkomu greinar innar á
hvert þorskígildi að gera!
Og nú geri ég ráð fyrir að þú, lesandi góð-
ur, sért hvað af hverju að tapa þræðinum og
lái þér hver sem vill . Vísasti vegur til að ná
átt um er að líta á hinn harða heim veru-
leik ans, þ .e .a .s . þær krónur sem fisk veið ar
og fisk vinnsla afla og skila og leggja þær til
grund vallar hinu margumrædda þorsk-
ígildi . tafla 1 (sjá efst á bls . 34) sýnir nokkrar
kennitölur þeirra sjávar út vegs fyrirtækja sem
eru grundvöllur grein ing arinnar .
á árunum 2001–2005 voru fyrirtækin
13–15 og höfðu yfir að ráða 50–55% allra
aflaheimilda við landið, eins og kom fram
hér á undan . árin 2006 og 2007 var úr-
takið 40 fyrirtæki og aflahlutdeild þeirra
um 80% .
Í töflu 1 (efst á bls . 34) má sjá að tekjur
á hvert þorsk ígildi hafa farið lækkandi frá
árinu 2001 . Hvernig skyldi standa á því? jú,
á því ári féll íslenska krónan og var mjög veik
mestan part þess árs . Gengisvísitalan fór yfir
150 og þótti ýmsum nóg um á þeim tíma .
Gengi krónunnar styrktist jafnt og þétt en
féll síðan aftur árið 2006 . Af þessari töflu er
því augljóst að gengi krónu er áhrifamesti
einstaki þáttur tekna á hvert þorskígildi .
Afkoma greinarinnar endurspeglast í
veltu fé frá rekstri á hvert þorskígildi . En
hvað er veltufé frá rekstri? Veltufé frá rekstri
eru þær krónur á hvert þorskígildi sem eftir
standa þegar allur kostnaður hefur verið
dreginn frá, þar með taldir greiddir vextir
af lánum . Gengisbreytingar krónu hafa