Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2015, Síða 40

Tímarit hjúkrunarfræðinga – 1. tbl. 91. árg. 201536
Í mínum huga er mikill munur á einka­
rekstri, þar sem gerður er samningur við
aðila um rekstur heilbrigðisþjónustunnar
með ákveðnum skilyrðum fyrir opinbert
fé, og einkavæðingu sem er einka­
framkvæmd rekin og fjármögnuð af sama
aðilanum.
Það vill gleymast í allri þessari
umræðu að heilbrigðiskerfi okkar,
sem fjármagnað er af hinu opinbera
í gegnum almannatryggingakerfið, er
og hefur verið að meirihluta rekið af
öðrum en hinu opinbera með góðum
árangri. Einkarekstur í opinbera heil­
brigðis kerfinu er ekki eitthvað nýtt af
nálinni. Einkaframkvæmdir sjálfstætt
starfandi aðila og opinberra aðila,
svo sem heilsugæslunnar, sem veita
viðbótarþjónustu sem greidd er að fullu
af hinum sjúkratryggða, er heldur ekki
eitthvað nýtt af nálinni. Það eru ef til
vill hin augljósu skil milli hins opinbera
og einkareksturs sem hafa minnkað
með aukinni stýringu, eftirliti, lögum og
reglugerðum og síðast og ekki síst með
skýrari ákvæðum og kröfum um gagnsemi
þjónustunnar. Almennt veltum við því
Helga Garðarsdóttir, helga.gardarsdottir@sjukra.is
ekkert fyrir okkur hvort það sé sjálfstætt
starfandi aðili, fyrirtæki í einkaeigu,
sjálfseignarstofnun eða opinber aðili sem
sér um að veita þjónustuna þegar við
þurfum á henni að halda.
Gott dæmi um þetta eru sjálfstætt
starfandi ljósmæður sem eru aðilar að
rammasamningi við Sjúkratryggingar
Íslands um fæðingar og umönnun
sængurkvenna í heimahúsum eftir
fæðingu. Framkvæmd samnings
um þjónustuna hefur gengið vel
og eru alls 112 ljósmæður aðilar að
samningnum. Hin faglega umgjörð
og umfang þjónustunnar hefur aukist
talsvert síðustu ár en rúmlega 80%
kvenna nýta sér nú þjónustu þeirra eftir
fæðingu. Til samanburðar var hlutfallið
tæp 37% árið 2006. Sjálfstætt starfandi
ljósmæður á samningi eru ábyrgar fyrir
því að halda skrá yfir heilsufarsmat og
umönnun á meðan þær annast konu,
barn og fjölskyldu fyrstu dagana eftir
fæðingu. Þær miðla upplýsingum áfram
til þeirra er sjá um áframhaldandi eftirlit
og stuðla þannig að samfelldri og heild­
stæðri þjónustu. Talsverður sveigjanleiki
einkennir þjónustu ljósmæðra þar sem
hún er veitt á öllum tímum sólarhrings
alla daga ársins. Það er einmitt þessi
sveigjanleiki sem torveldað hefur hinu
opinbera að taka að sér þjónustuna, auk
þess sem beinn kostnaður, þá sér í lagi
launakostnaður, við að færa hana yfir í
heilsugæsluna er umtalsverður. Ef okkur
finnst einkarekstur og einkavæðing hafa
Helga Garðarsdóttir er deildarstjóri
greiningardeildar Sjúkratrygginga Íslands.
Helga er hjúkrunarfræðingur með
meistaragráðu í heilsuhagfræði og hefur
starfað sem sérfræðingur í samningamálum
Sjúkratrygginga Íslands.
ÞANKASTRIK
EINKAREKSTUR ER EKKI EINKAVÆÐING
Einkarekstur og einkavæðing heilbrigðisþjónustunnar hafa verið talsvert í
umræðunni síðustu vikur. Hugtakið einkarekstur hefur fengið á sig neikvæða
merkingu í umræðunni um einkavæðingu, hugsanlega í ljósi þess að við
tengjum það einna helst við einkavæðingu bankanna og gróðahyggju. Í
þessari umræðu hafa prófessorar, pólitíkusar og aðrir tjáð sig á þá leið að
einkavætt heilbrigðiskerfi mismuni fólki, að einkarekstur sé kostnaðarsamari
en almannakerfið, að þjónustugjöld séu hærri í einkarekstri og að aðilar í
einkarekstri veiti sjaldnast heildstæða þjónustu.
Þankastrik er fastur dálkur í blaðinu og höfundur hvers pistils stingur upp á þeim næsta. Í þankastriki gefst
hjúkrunarfræðingum færi á að tjá sig um ýmislegt sem varðar hjúkrun og er þeim hjartfólgið. Pistlarnir geta
fjallað um ákveðin málefni, sögur af kynnum við sjúklinga eða starfsfólk, eitthvað sem hefur orðið höfundum til
hugljómunar eða hvaðeina annað sem tengist starfinu og hugmyndafræði þess.